سلامت نیوز:حالا با این آلودگی که چند سالی است آسمان کلانشهرهایمان را فرا گرفته و نفس‌ها را به شمارش انداخته با هر دم، کلی ذرات گوگرد و سرب و دی اکسید نیتروژن و مونوکسید کربن به داخل شش هایمان می‌کشیم و ناخواسته این ذرات نفس تنگی و بیماری‌های تنفسی و در برخی موارد مرگ را به همراه دارد.
گنجشکک اشی مشی
لب بوم ما نشین
بارون میاد خیس می‌شی
برف میاد گوله می‌شی...
گنجشکی هم مانده؟ برف کجا است؟ لحاف خاکستری تیره تهران، راه را بر برف بسته است. هوای ماشینی شهر، به گنجشککان کوچک و نازک شهر ما چه داده؟
حالا انگار درختان هم بهت زده شده‌اند. نفس نمی‌کشند یا نشسته‌اند به نگاه؟ زبان هم ندارند گلایه کنند یا با ما بگویند از ستمی که بر آنها رفته است. پرنده‌ها بدتر. حال آنها هم تعریفی ندارد. نفسی نمانده برای شان که آوازی بخوانند. آسمان ما از نت‌ها خالی شده و گوش‌های ما به شنیدن صدای موتورهای بنزین سوز و گازوئیل سوز خو گرفته است. ما؟ انسان‌ها؟ تهران نشینان ناچار؟ نمی‌دانم در این شهر پر از دود چطور زنده مانده ایم. قدیم‌ها پاییز و زمستان بارانی می‌بارید، برف زمین‌ها را سپید پوش می‌کرد اما حالا خبری نیست. انگار هر چه ما دود تولید می‌کنیم، نفس آسمان هم می‌گیرد. دود از ما، سکوت و قهر از آسمان. هرچه ما با تولید دود به تیره شدن آسمان کمک می‌کنیم، آسمان هم باران و برف را از ما دریغ می‌کند. کاش می‌شد آسمان مان را بیندازیم تو لباسشویی تا تمیز و مثل روز اولش شود. مثل روز اول؟ برگردیم به دوره کرتاسه؟ نمی‌شود.
حالا با این آلودگی که چند سالی است آسمان کلانشهرهایمان را فرا گرفته و نفس‌ها را به شمارش انداخته با هر دم، کلی ذرات گوگرد و سرب و دی اکسید نیتروژن و مونوکسید کربن به داخل شش هایمان می‌کشیم و ناخواسته این ذرات نفس تنگی و بیماری‌های تنفسی و در برخی موارد مرگ را به همراه دارد.
وارونگی، آسمان در رخت پشت و رو
پدیده وارونگی هوا در زمستان هم قوزبالای قوز شده و شرایط را سخت‌تر از قبل کرده است به حدی که از ابتدای سال تا حالا فقط 13روز پاک را در پایتخت داشته ایم. آمارهای شرکت کنترل کیفیت هوا نشان می‌دهد تهران در طول 291روزگذشته 192 روز هوای سالم، 83 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و 3روز ناسالم داشته است که نسبت به سال‌های پیش وضعیت بهتری دارد ولی آرمانی نیست.
در گزارش دیگری که مربوط به فصل پاییز و 15روز نخست فصل زمستان است آمارها گویای آن است که 6 روزهوای پاک، 54روزهوای سالم، 44روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم داشته‌ایم که این موضوع بیانگر شدت آلودگی در نیمه دوم سال است.
در حالی که مهرماه سال‌جاری دارای ۲ روز پاک، ۱۷ روز سالم و ۱۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس اعلام شده است این آمار با مهر ماه سال گذشته تفاوت بسیاری کرده است. مهر سال 92هیچ روز پاکی نداشته‌ایم و روزهای سالم وناسالم برای گروه‌های حساس هم به ترتیب 8 و22بوده است.
البته نکته جالب‌تر اینکه برسر تعیین آلودگی و وجود ذرات مضر و خطرناک در هوا بین کارشناسان اختلاف وجود دارد و حتی در آمارها.
آمار و ارقام روی کاغذ نشان می‌دهد که هوای امسال نسبت به سال گذشته از وضعیت مطلوب تری برخوردار بوده است ولی تا رسیدن به حد استاندارد فاصله بسیاری دارد.
معضل آلودگی هوا در کلانشهرها بویژه تهران در فصل سرما همیشه نتایج تلخی به همراه دارد و نمونه‌اش مرگ بیش از 4هزار تن در سال 90 بود که حتی مشاور معاون شهردار تهران در امور محیط زیست همان زمان در مصاحبه تلویزیونی به آن اشاره کرده بود. تعطیلی‌های سال‌های گذشته را هم نباید فراموش کرد، یادمان نرفته وضعیت بحرانی هوا تا جایی بود که مسئولان را وادار به تعطیلی مدارس و شرکت‌ها و ادارات کرد. وضعیت هوای ناسالم سال‌های گذشته وضعیت را برای کودکان و سالخوردگان بغرنج کرده بود.
یکی از مهم‌ترین راه‌های حل این مشکل، جدیت مسئولان در بیرون راندن کارخانه‌هایی است که در حاشیه و نزدیک به شهر هستند و وادار کردن آنها به رعایت حد فاصل معین از یک سو و همچنین استاندارد کردن سوخت. این اقدامات گامی مهم برای بهبود هوای کلانشهرها بویژه پایتخت بشمار می‌رود و نتایج آماری نیز گویای شرایط سال‌جاری با سال‌های گذشته است.
حساسیت برطرف کردن آلودگی هوا و آلودگی‌های زیست محیطی دیگر برای همه بویژه مسئولان باید مهم تلقی شود ولی این نیست که رفع آن فقط بر دوش دولت است و سایر دستگاه‌ها و نهادها نیز باید تلاش خود را انجام دهند نه اینکه توپ بی‌مسئولیتی را به زمین این دستگاه و آن سازمان دولتی بیندازند.
بحث بنزین‌های نامرغوب چند سالی است که دستمایه خیلی از منتقدان شده است و این نقصان مربوط به دولت پیشین، در دولت تدبیر و امید با حذف بنزن از بنزین و رساندن آن به اندازه استاندارد و همچنین واردات بنزین یورو4 صورت گرفت ولی آیا تنها دستگاه‌های اجرایی دولت باید دست به کار شوند؟ آیا ارگان‌ها و نهادهای دیگر نقشی در حل این معضل ندارند؟
نقش جدی خودروها در آلودگی هوا
مهرداد بائوج لاهوتی، عضو فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه 5 هزار نفر در کل کشور سالانه جان خود را به دلیل آلودگی هوا از دست می‌دهند می‌گوید: «80 درصد آلودگی هوای تهران به دلیل آلایندگی خودروها است نه وارونگی هوا؛ درست است در زمستان وارونگی هوا رخ می‌دهد ولی خودروها و استاندارد نبودن سیستم آنها باعث وضعیت فعلی هوای تهران شده است و باید فکری اساسی در این زمینه کرد و بهتر است از شعار دادن دور شویم.
اجرای دائمی طرح زوج و فرد خودروها از در منازل می‌تواند راهکار کوتاه مدت برای حل مشکل آلودگی هوا باشد بنابراین باید موضوعاتی از جمله استاندارد‌سازی سوخت و خودرو به عنوان راهکار طولانی مدت و راهگشا مدنظر قرار گیرد و بهینه‌سازی سوخت، استاندارد‌سازی واحدهای آلاینده، تولید خودرو با استاندارد یورو4، توسعه فضای سبز و توسعه حمل و نقل عمومی می‌تواند در کاهش آلودگی هوا مؤثر باشد.»
در حالی که شرکت‌های خودروسازی ادعا می‌کنند منبع کاتالیزور را در اگزوزهای خودروهایشان نصب کرده‌اند ولی براحتی می‌توان این ادعا را در برخی از محصولات رد کرد، سر زدن به چند اگزوز‌سازی و سؤال کردن از آنها و حتی دیدن اگزوزهایی که مربوط به همان شرکت هاست نشان می‌دهد که برخی‌ها به تعهداتشان پایبند نیستند.
کاتالیزور وسیله‌ای است که سر راه خروجی اگزوز خودرو قرار می‌گیرد و در یک سری واکنش های شیمیایی با تبدیل گازهای سمی حاصل از احتراق خودرو به گازهای بی ضرر، از آلودگی هوا جلوگیری می کند. دود حاصل از وسایل نقلیه، علاوه بر دی اکسید کربن و منواکسید کربن شامل مواد سمی مانند ترکیبات گوگردی و اکسید‌های نیتروژن و ترکیبات نیم سوخته بنزین است که عامل بسیاری از بیماری‌های خطرناک، بویژه بیماری‌های قلبی و ریوی و انواع سرطان است.
حالا باید بررسی کرد که چقدر از خودروهای شخصی، اتوبوس‌های شهری، تاکسی‌ها و حتی مینی‌بوس‌های ناوگان حمل و نقل عمومی مجهز به کاتالیزور هستند. اصلاً چقدر از خودروهای تولیدی و خودروهای سبک و سنگین ویژه حمل و نقل استاندارد هستند؟
در باره این موضوع، دکتر سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه همه خودروهای سواری بنزینی موظفند استاندارد آلایندگی یورو 4 را رعایت کنند می‌گوید: «بر این اساس 5 خودرو تولید داخل موفق به کسب استاندارد آلایندگی یورو 4 نشده‌اند که با فرستادن نامه‌ای به پلیس راهنمایی و رانندگی آغاز ممنوعیت شماره‌گذاری این خودروها اعلام شده است.» وی می‌افزاید: «وانت تک کابین و 2 کابین GONOW شرکت پویا خودرو، سواری ویانا 1500 سی سی شرکت سناباد خودرو توس، پژو 206 و پژو 206 SD با موتور TU3 و پژو پارس اتوماتیک با موتور TU5 شرکت ایران خودرو و مزدا 3 اتوماتیک هاچ بک شرکت بهمن موتور، 5 خودرویی هستند که به دلیل عدم رعایت استاندارد آلایندگی یورو 4 مجوز شماره‌گذاری آنها از سوی سازمان حفاظت محیط زیست لغو شده است.»
نقش فضای سبز در تعدیل آلودگی
به گفته علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران <سرانه فضای سبز در این شهر به ازای هر نفر 23 متر مربع است، گرچه بنا بر آمارهای موجود سرانه فضای سبز در پایتخت 15مترمربع و از استاندارد جهانی (20تا25مترمربع) عقب است و باید این فضا در طول سال‌های آینده به پایتخت اختصاص داده شود.> اما از یکسو فضاهای سبز موجود خصوصاً باغ‌های شهر نیز تخریب و به‌جای آنها برج‌سازی می‌شود و از سوی دیگر مناطقی که براساس مصوبات شورای شهر باید به بوستان تبدیل شود مانند بخشی از زمین‌های بوستان ولایت یا اثر ملی باغشاه، برخلاف مصوبات قانونی به ساختمان‌سازی اختصاص داده می‌شود.
گیاهان هوا را از آلودگی گازهایی مانند فرمالدئید و بنزن پاک می‌کنند و مثل یک فیلتر، به طور طبیعی عمل می‌کنند. به طور متوسط هر درخت می‌تواند 2 تا 3 درصد میزان کربن هوا را جذب کند.
توسعه فضای سبز یکی از بندهای طرح جامع کاهش آلودگی هوا است که از سال 91 در هشت کلانشهر کشور اجرا می‌شود و انجام آن بر عهده شهرداری‌ها گذاشته شده است. بر اساس این طرح سالانه باید یک متر مربع بر سرانه فضای سبز کلانشهرها بویژه تهران اضافه شود.
برخورد سیاسی با پدیده مدیریتی
آنچه جای تأمل و تعمق دارد، برخورد سیاسی برخی از افراد با مسأله آلودگی هواست. پدیده آلودگی هوا یک موضوع مدیریتی و غیرسیاسی است که باید با تدبیر و اندیشه مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست و همکاری نهادهای دولتی و شهری و حتی خود مردم برطرف شود و برخورد سیاسی با این پدیده می‌تواند به تأخیر در حل چنین مشکلی منجر شود.
نتایج مقایسه آمارهای اول فروردین تا 15دیماه از سال 90تا 93نشان می‌دهد روند آلودگی هوا تا سال گذشته روند صعودی داشته است تا جایی که تعداد روزهای هوای ناسالم برای گروه‌های حساس 107و تعداد روزهای ناسالم 9روز بوده است ولی در سال‌جاری و با اقدامات نتیجه بخش دولت شاهد کاهش محسوسی در آلودگی هوای پایتخت هستیم.
مردم هوای تازه و پاک می‌خواهند. دوست دارند کوه‌ها را ببینند. آسمان بالای سرشان آبی باشد همچون گذشته. شاید بهتر باشد کسانی که کاری از دستشان برمی‌آید و علاقه‌مند حقوق مردم هستند، به جای ایرادگیری‌های غیرعلمی و انگ زدن به سازمان‌ها و نهادهای اجرایی، به وظیفه انسانی خود برای کاهش آلودگی‌های زیست محیطی بویژه آلودگی هوا بپردازند.
منبع:روزنامه ایران
نظر شما