سلامت نیوز:  همه چیز مهیاست. وزارت بهداشت اعتبار کافی دارد، نیروی انسانی دارد، کار کارشناسی هم کرده. هنوز اما خبری از اجرای طرح پزشک خانواده نیست.

عزت‌الله گل علی‌زاده، معاون پشتیبانی نظام پزشکی و نایب‌رئیس انجمن پزشکان عمومی در گفت‌وگو با روزنامه شهروند تأکید می‌کند که: «وزارت بهداشت حالا بهترین فرصت را برای اجرای طرح پزشک خانواده دارد.»

 ١٠‌سال است که وعده اجرای طرح پزشک خانواده داده می‌شود، اما هیچ خبری از اجرا نیست. به اعتقاد شما گره کار کجاست؟
 ببینید ٢٠‌سال است که درباره پزشک خانواده صحبت می‌شود، در دو برنامه چهارم و پنجم توسعه با صراحت نسبت به اجرای این طرح پرداخته شده. به‌ویژه در برنامه پنجم توسعه که به صورت رسمی تأکید کرده که این طرح باید در‌ سال اول این برنامه اجرا شود. اما حالا دو ماه بیشتر به عمر این برنامه نمانده اما طرح پزشک خانواده همچنان خاک می‌خورد.
 قبلا در ‌سال ٨٤، وزیر بهداشت وقت به‌طور رسمی از اجرای این طرح خبر داد. اما بعد از مدتی نه فقط ماجرای اجرایش مسکوت ماند که حتی در مناطقی که به صورت پایلوت اجرا می‌شد، متوقف شد.
بله درست است، از اواخر دولت اصلاحات اجرای طرح پزشک خانواده به صورت رسمی کلید خورد، در روستاها تا حدودی توانست اجرا شود، چرا که روستاها آمادگی بیشتری داشتند، اما همان زمان تعاملی میان وزارت بهداشت و وزارت رفاه وقت، در دولت‌های هشتم و نهم وجود نداشت، همین شد تا خیلی از تفاهمنامه‌های طرح پزشک خانواده آن‌طور که باید پیش نرود و پزشکان از افزایش نیافتن حقوقشان اعتراض پیدا کردند. همه این عوامل باعث شد تا ضریب ماندگاری پزشکان در روستاها، کم شود.
 یعنی در مناطق روستایی هم موفقیتی در اجرای طرح پزشک خانواده به‌دست نیاوردند؟
ببینید طرح پزشک خانواده در روستاها تنها درهمان سطح اول که مراجعه به پزشک عمومی است، باقی ماند. درحالی‌که براساس تعریفی که از این طرح می‌شود باید مراجعه‌ها به سطح دو درمان که ارجاع به متخصص است، ارتقا پیدا می‌کرد. در روستاها طرح به درستی انجام نشد و مشکلات اساسی ایجاد کرد.
 با این وجود در ‌سال ٩٠، یک‌بار دیگر ماجرای اجرای این طرح این‌بار در شهرها مطرح شد. چگونه ممکن است طرحی که در روستاها شکست خورده، در شهرهای بزرگ اجرا شود؟
بله، در همان‌ سال پزشک خانواده شهری کلید خورد. بر همین اساس هم در سه استان سیستان‌وبلوچستان، چهارمحال و بختیاری و خوزستان به صورت آزمایشی عملی شد، هرچند که هیچ‌وقت نتایج آن گزارش نشد، در این مرحله هم تعاملی میان وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر وجود نداشت. اما واقعیت حکایت از ناموفق بودن اجرای این طرح در این سه استان داشت. با همه اینها در ‌سال ٩١، ماجرای اجرای آن در دو استان فارس و مازندران مطرح شد. حالا هم درحال اجراست.
 اجرای آن در استان‌های فارس و مازندران چگونه بود؟ ظاهرا در این دو استان هم مشکلات زیادی ازجمله پرداخت نکردن حقوق پزشکان و ... ایجاد شد.
 بله، مشکلات زیاد بود، البته در این دو استان دیگر طرح پایلوت نبود، پس از آن هم بحثی مطرح شد که هر ماه یک استان این طرح را اجرا کند، حتی کار به تهران هم رسید، آن زمان ما مخالف اجرای این طرح بودیم، چرا که معتقد بودیم با این سرعت نمی‌توان پزشک خانواده را اجرا کرد، یکی به خاطر نبود تعامل میان وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر و نبود درک درست از پزشک خانواده و دیگری به دلیل نبود منابع مالی پایدار. حرف ما این بود که در این دو استان ابتدا نواقص رفع شود بعد طرح به استان‌های دیگر گسترش پیدا کند.
 حالا با گذشت یک‌سال و نیم از دولت یازدهم، باز هم می‌بینیم که وزارت بهداشت همچنان معطل اجرای طرح است.
 بله، با شروع دولت جدید، بحث آسیب‌شناسی طرح پزشک خانواده از مهرماه ‌سال گذشته، آغاز شد، حتی متخصصان این بخش هم دعوت شدند و گزارش مفصلی درباره پزشک خانواده تهیه شد. ما خوشحال هستیم که دولت سلامت‌محور است، حالا هم از نظر بودجه‌ای، نظام سلامت در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارد. وزارت بهداشت اما با این بودجه، به بحث درمان توجه کرد، البته این هم به خاطر شاخص هزینه‌های کمرشکن درمان بود، همین اقدام وزارت بهداشت را توجیه کرد. اما درمان‌محوری، تنها یک اقدام تسکین‌بخش است. نکته‌ای که وجود دارد این است که کاهش هزینه‌های درمان در پی اجرای طرح تحول نظام سلامت باعث شد تا مردم مراجعه بیشتری به پزشکان داشته باشند و از آن طرف هم پزشکان هر طور که می‌خواهند عکس و آنژیوگرافی و ام آر‌ای و ... برای بیمار تجویز می‌کنند، یعنی پول‌های زیادی در بازار سلامت هزینه می‌شود، پولی که مربوط به بیت‌المال است. به همین خاطر ناگزیر هستیم نظام ارجاع مبتنی بر پزشک خانواده را راه‌اندازی کنیم.
 به اعتقاد شما در ١٠ سالی که گذشته، وزارت بهداشت به جایی رسیده که بتواند این طرح را عملی کند؟
بله، از‌ سال ٨٤، تجربه‌های خوبی برای اجرای این طرح به‌دست آمده و حالا هم بودجه خوبی در اختیار وزارت بهداشت است، وزارت بهداشت باید در همان‌ سال اول برنامه پنجم توسعه طرح را اجرا می‌کرد، درحالی‌که دو ماه مانده به پایان این برنامه و هنوز خبری از اجرای آن نیست. حرف ما این است که باید مراجعه مردم به پزشک متخصص و فوق متخصص کم شود، خدمتی که با مراجعه به پزشک عمومی ارایه می‌شود چرا باید در سطح‌های دیگر دریافت شود. ما در این بخش با مشکل فرهنگ‌سازی مواجه هستیم، باید شرایطی را فراهم کرد که مردم برای استفاده از خدمات ارزان‌تر، از سطح یک یعنی مراجعه به پزشک عمومی مراجعه کنند و اگر هم بخواهند هزینه‌ها را آزاد حساب کنند، به متخصص مراجعه کنند.
 یعنی به اعتقاد شما وزارت بهداشت می‌تواند این طرح را اجرا کند؟
حالا بهترین فرصت برای اجرای طرح پزشک خانواده است، نباید فرافکنی کرد که منابع انسانی وجود ندارد، پول نیست و ... اگر گفته می‌شود پزشک عمومی کم است، چه کسی آنها را از چرخه پزشکی خارج کرده؟ اگر می‌گویند پزشک عمومی توانمند نیست، می‌توان دوره‌های توانمندسازی برایشان برگزار کرد. ما هم آمادگی خود را برای اجرای این طرح اعلام کردیم.
 نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت مجلس پیش از این گفته بود که اجرای طرح پزشک خانواده حداقل ١٢‌سال زمان می‌برد. پس بنابراین شرایط خیلی هم مهیا نیست.
نباید خیلی دنبال ایده‌آل‌ها بود، بله درست است ١٥ تا ٢٠‌سال هم ممکن است زمان بخواهد، در انگلستان این طرح، بعد از ٥٠‌سال به موفقیت کنونی دست پیدا کرد، ما اگر همین الان برنامه‌ریزی کنیم درهمین مدتی که نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت گفته، به نتیجه می‌رسیم مهم این است که وزارت بهداشت با سازمان‌های بیمه‌گر، انجمن‌های پزشکی، سازمان نظام پزشکی و... دور یک میز بنشینند و ببینند که از پزشک خانواده چه می‌خواهند. مسئولان وزارت بهداشت به صراحت نمی‌گویند که پزشک خانواده در اولویت نیست، اما این‌که در عمل قرار است چه اتفاقی بیفتد، باید منتظر بمانیم.