سلامت نیوز:ماهیگیران، قدیمترها میایستادند، صف كشیده، در سكوت، در انتظار ماهیهای تالاب. ماهیگیران، جدیدترها، میایستند، ردیف كه نه، تك و توك، عبوس و گرفته، بلكه ماهیای از لای تور، بلغزد و تبدیل به اسكناس شود در جیبهایشان جای بگیرد. تالاب انزلی، با آوازهای كه از قدیم داشته در زنده بودن و زیبایی، امروز مانند دیگر تالابهای كشور، در شرف نابودی است.
به گزارش سلامت نیوز،روزنامه اعتماد در ادامه نوشت: در جنگلهای بالادست، دورتر از تالاب و دریا، زمین را میتراشند، درختانش را سربه نیست میكنند و نمیدانند كه نه فقط گور جنگل، كه گور تالاب را هم میكنند. رودخانههای متعفن شهر، فاضلاب شهری، بیمارستانی و صنعتی را به تالاب هبه میكنند. سد میسازند مكرر، روی هر آبراههای كه در گوشهای به واسطه بارشهای پیاپی استان شمالی كشور، پدید میآید و تالاب را از حقش محروم میكنند. جایی دیگر هم، فقط فاضلاب خام به تالاب نمیریزند، شیرابه غلیظی را روانه آب میكنند كه شاید ورودش، راحتتر ساكنان تالاب انزلی را، گیاهان و جانوران ارزشمندش را، سربه نیست كند.
عمق آب در تالاب انزلی، از متوسط ٩ متر در سال ١٣٥٤، به یك متر رسیده است. این را میتوان از حركت كند قایق موتوری در تالاب و گیركردنهای پیاپی فهمید. وقتی برای بازدید از تالاب، راهی جزیرهها و گوشههای تالاب میشویم، شن و گل است كه به كف قایق و موتور گیر میكند. هم سطح آب پایین رفته و هم رسوبات و فاضلاب، كف تالاب را بالا آوردهاند. حالا ترس از غرق شدن در تالاب، جایش را به غرق شدن در باتلاق میدهد، باتلاقی كه در آن دیگر پوشیدن جلیقه نجات هم، كاری از پیش نمیبرد. «از ٣٠٠ هكتار حجم آبی كه در تالاب جاری بوده، تنها یك و نیم هكتار آن باقی مانده، یعنی حجم آبی تالاب، دویست برابر كاهش یافته است.» اینها را كارشناسی میگوید كه ما را برای بازدید از تالاب همراهی میكند. «یكی از ٤ پاسگاه حافظ تالاب هم سال گذشته خشك شده است، محیطبانان میتوانند روی تالاب راه بروند و دیدهبانی كنند.» سیاوش همام، یكی از كارشناسان محیط زیست است كه معتقد است به خاطر خشك شدن قسمتهایی از تالاب، مجبور به تغییر مسیر آب شدهاند، آبی كه همیشه از كنار پاسگاه سرخان كُل رد میشده، حالا از جایی دیگر عبور میكند. ساكنان رشت میگویند شهرشان نخستینها را داشته، نخستین اگوی زیرزمینی یكی از اینهاست، اگویی كه هرگز به تصفیهخانه نرسید و مستقیم راهی تالاب و دریا میشود. شاید اعتبار جداگانهای كه برای تالاب درنظر گرفتهاند، از لیست سیاه مونترال خارجش كند و شبیه به تالاب «كوشیرو»، خواهرخوانده ژاپنیاش شود؛ اعتباری به اندازه ١٠ میلیارد تومان ملی و
٧ میلیارد استانی.
رسوبات در خشك شدن تالاب، بیشترین سهم را دارند
مهمترین نكته در پایین رفتن عمق تالاب از نگاه مدیركل محیط زیست استان گیلان، رسوبات ورودی به آب است، رسوباتی كه حاصل فرسایش خاك در بالادستاند، حجمی معادل ٣٠٠ هزار متر مكعب در سال. محمدرضا برجی، در گفتوگویش با «اعتماد»، به مواردی كه مرگ انزلی را در پی دارد، میپردازد، مواردی چون فاضلاب و رسوبات ورودی به تالاب. برجی در این خصوص معتقد است: «مهمترین مسالهای كه در پایین رفتن عمق تالاب تاثیر دارد، میزان رسوبات ورودی است. میانگین عمق تالاب انزلی كه در سال ٥٤ با مساحت ١٥ هزار هكتار در كنوانسیون رامسر به ثبت رسید، ٩ متر بود و ذخیره آبی آن، یك میلیارد و ٥٠٠ میلیون متر مكعب؛ یعنی معادل سه سد شفارود، پلرود و شهر بیجار كه در حال حاضر در حال احداثاند. در حال حاضر عمق به یك متر رسیده و خیلی جاها هم كه كلا خشك شده و كمتر از یك متر است.»او به اعتبار تخصیص یافته در این خصوص میپردازد و میگوید: «در كنار اقداماتی كه جایكا (سازمان همكاریهای
بین الملیهای ژاپن) برای مشكلات زیست محیطی تالاب انجام میدهد، از سال ٨٩ تا ٩٢، حدود ٣٠ میلیارد تومان پروژه تعریف شد كه از این اعتبار، حدود ١٦ میلیارد تومان آن تخصیص داده شد. معتقدیم پروژه عملیاتی در مورد لایروبی، جای نقد بسیار دارد. احداث تلههای رسوب گیر كارشناسی نشده بود. قبل از اینكه عمق سنجی كنند، لایروبی كردند و تلههای غیر استاندارد ساختند و این، كمترین اثر را برای تالاب داشت.»برجی به دو طرح احداث تلههای رسوبگیر و سازههای زبالهگیر در رودخانههای ورودی اشاره میكند و میگوید: دو طرح در این مورد داریم، یكی سازههای سادهایاند كه از طریق تورهای زبالهگیر كار انجام میشود كه نمونه موفق آن را در رودخانههای ژاپن امتحان كردهاند. دیگری تلههای رسوب گیر است كه سازهاند. تلههای قبلی، گودبرداری میكردند كه با جریان آب، پر میشد، آن هم به صورت انحراف آب بود و در این مورد، احداث تالابهای مصنوعی را برای كاهش رسوب سرریز به تالاب داریم.»
رودخانه، مامن فاضلاب رشت
برجی در كنار حجم رسوبات ورودی به تالاب، به فاضلاب ورودی به تالاب اشاره میكند و میگوید: «فاضلاب شهرستان رشت، از طریق دو رودخانه زرجوب و گوهر رود وارد این تالاب میشود. شهر رشت با ٨٠٠ هزار نفر جمعیت ٦ شهرستان بالادست كه برخی از آنها چون سنتیتر هستند، فاضلاب مستقیم به رودخانه ندارند مثل شهرهایی چون فومن و شفت كه سیستم پیش تصفیه سنتی دارند اما در شهر رشت، اگوكشی مستقیم به رودخانه وصل است. روزانه چیزی حدود ٤ تا ١٨ لیتر در ثانیه شیرابه از جایگاه زباله سراوان وارد رودخانهها و نهایتا تالاب میشود. این بستگی به فصل بارندگی یا خشك دارد.»فاضلاب بیمارستانی، مساله دیگر تالاب است، فاضلاب آلوده و خطرناكی كه مستقیم وارد رودخانه میشود. محیط زیست استان این مساله را با همكاری وزارت بهداشت باید به سرانجام برساند. مدیر زیست محیطی گیلان معتقد است: «متاسفانه بیمارستانهای دولتی، سیستم تصفیه فاضلاب ندارند، همه هم قدیمیاند و در حاشیه رودخانهها. با توجه به همین، مصوبات كارگروه و اولویتبندی كه شده، قرار شد وزارت بهداشت به طور متمركز با اولویت فاضلاب، فاضلاب بیمارستان را تامین اعتبار كند. یكی از بدترین بیمارستانها، بیمارستان رازی رشت بود كه تامین اعتبار شده و از امسال راهاندازی تصفیه آن را شروع میكنیم.»فاضلاب شهركهای صنعتی، بخش دیگری از فاضلاب است كه مستقیم وارد رودخانه میشود. برجی با اشاره به شكایت اخیر محیط زیست از شهرك صنعتی، میگوید: «فاضلاب شهر صنعتی با قدمت ٤٠ سال هنوز وارد رودخانه میشود. میزان صید تالاب در گذشته ١٥ هزار تن سالانه بوده كه به ٢٠٠ تن در سال رسیده كه همان را هم به خاطر حجم آلایندهها به كسی توصیه نمیكنیم بخورند. ما در بافت گوشت ماهی همین تالاب سرب و كادمیوم بالا داریم. این آثار فاضلابهای صنعتی است كه بیشتر در ماهیان گوشتخوار مثل اردك ماهی و سوف دیده میشود. شهر صنعتی از ارزیابی محیط زیست تمكین نكرد، به دادگاه معرفی كردیم. به نظر من مدیرعامل و هیاتمدیره شهر صنعتی را به جرم جنایت علیه بشریت باید محاكمه كرد. مگر میشود ٤٠ سال این همه فاضلاب را یك سیستم وارد منبع آبی كنند.»
احیای زرجوب و گوهررود، تا پایان ٩٥
احداث سیستم تصفیه خانه شیرابه سراوان، پروژهای است كه با مشورت دانشگاه گیلان در سال آینده استارت میخورد. سیستمی كه اول قرار بود لولهكشی شود و به سیستم تصفیه فاضلاب شهر رشت منتقل شود، اما به گفته برجی، به دلیل حجم آلودگی امكانپذیر نبود. مدیركل محیط زیست گیلان، اما معتقد است: «با توجه به فضای مدیریتی كنونی، اگر با همین برنامه و همین زمانبندی پیش برویم، شیرابه سراوان در عرض ١٨ ماه ساخته شود، بحث تصفیه خانههای لوكال شهر رشت انجام شود، در پایان سال ٩٥ میتوانیم شرایط مطلوبی را در زرجوب و گوهررود پیشبینی كنیم. البته در كنار این اقدامات، همزمان باید آموزش و اطلاعرسانی هم انجام شود.»
نظر شما