سلامت نیوز: نتایج آخرین تحقیقاتی كه در جمعیت دانش‌آموزی مقطع راهنمایی و دبیرستان (پایان سن بلوغ) مدارس سراسر كشور انجام شده از كاهش چهار سانتیمتری رشد این گروه سنی و افزایش ٣٠ درصدی خرابی دندان‌ها نسبت به نسل پیش از خود هشدار می‌دهد.
عزیز‌الله كمال‌زاده، دكترای تغذیه و فیزیولوژی و مشاور تغذیه برنامه جهانی غذا در گفت‌وگو با روزنامه «اعتماد» در حالی به نتایج این تحقیق اشاره می‌كند كه گزارش‌های رسمی وزارت بهداشت حكایت از آن دارد كه ظرف ١٥ الی ٢٠ سال گذشته (بازه زمانی مورد اشاره در این تحقیق كشوری) مصرف لبنیات در كشور فقط یك دهم درصد رشد داشته است.
كاهش مصرف لبنیات در ایران نگران‌كننده است
بر اساس گزارش‌های رسمی، ظرف سه سال گذشته و پس از اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها، مصرف شیر و فرآورده‌های آن در كشور با كاهش ٢٢ درصدی مواجه شده است. اگرچه گرانی قیمت لبنیات به علت حذف سهم یارانه مصرف‌كننده از سبد درآمد تولیدكنندگان فرآورده‌های لبنی و مجوز دولت برای افزایش قیمت بدون درنظر گرفتن شرایط اقتصادی خانوار، علت مهمی در كاهش گرایش مردم به خرید لبنیات بوده اما در سوی مقابل می‌توان شاهد بود كه مواد غذایی مضر بر سلامت هم طی این مدت از افزایش قیمت بی‌نصیب نبوده در حالی كه مصرف این اقلام غذایی در مقایسه با لبنیات نه تنها كاهش نداشته بلكه چنان افزایش یافته كه برخی آمارها برای ایران رتبه جهانی ایجاد كند. سید حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت هم روز پنجشنبه و در بازدید از یك واحد دامداری در ورامین، یكی از مهم‌ترین دلایل كاهش مصرف لبنیات طی سال‌های گذشته را نه گرانی قیمت این محصولات بلكه تنزل فرهنگ تغذیه‌ای مردم عنوان كرد و مصداق این تنزل را ترجیح مردم به خرید تنقلات بی ارزش همچون چیپس و پفك نسبت به لبنیات دانست كه قیمتی نه كمتر از فرآورده‌های لبنی داشته بلكه حتی در قیاس با خواص تغذیه‌ای لبنیات و محاسبه عوارض مصرف این اقلام غذایی مضر، بسیار گران‌تر هم تمام می‌شوند.
ناصر كلانتری، رییس سابق انستیتو تحقیقات تغذیه در گفت‌وگو با «اعتماد»، همسو با متولی سلامت، ضمن رد تمام اعتراض‌ها نسبت به قیمت لبنیات به عنوان یك عامل تاثیرگذار در كاهش مصرف این مواد غذایی می‌گوید: «٢٠ درصد جامعه دچار گرفتاری‌های اقتصادی هستند كه در تنگنای مالی برای تامین مواد غذایی قرار دارند. از این ٢٠ درصد، ٩ درصد با چنان فقر شدیدی مواجهند كه حتی در تامین كالری و پروتئین اولیه مورد نیاز همچون نان روزانه هم ناتوانند اما ١١ درصد باقی، در فقر متوسط قرار دارند. غیر از این ٢٠ درصد كه باید با كالری و پروتئین اعطایی از سوی دولت تقویت و تغذیه شوند، ٨٠ درصد جمعیت كشور نه به دلیل فقر مالی بلكه به علت فقر فرهنگی دچار اختلالات تغذیه‌ای هستند و شاید یكی از مهم‌ترین وظایف وزارت بهداشت و دولت به جای تزریق یارانه به محصولات غذایی، ارتقای فرهنگ مردم نسبت به فواید مواد غذایی مفید و نقش آن در بهبود كیفیت زندگی و سلامت باشد. در واقع تعداد زیادی از همین ٨٠ درصد جمعیت خارج از دایره فقر، باید آموزش ببینند نسبت به اینكه روزانه به ١٠٠٠ تا ١٢٠٠ میلی‌گرم كلسیم نیاز دارند و تنها منبع تامین كننده سهم عمده كلسیم مورد نیاز بدن، لبنیات است كه كره و خامه و سرشیر هم در فهرست لبنیات نبوده بلكه در گروه چربی‌ها قرار دارند و باید به میزان كمتری مصرف شوند.»
كلانتری با تاكید بر اینكه لبنیات مورد نیاز، شیر و ماست و پنیر كم چرب (با چربی حداكثر ٥/٢ درصد) و دوغ بدون گاز و كشك و بعضا، بستنی سفید و پاستوریزه است و ٤ الی ٥ واحد لبنیات می‌تواند نیاز روزانه كلسیم یك فرد بزرگسال را تامین كند در توضیح عوارض ناشی از قطع یا كاهش مصرف لبنیات می‌گوید: «محرومیت بدن از كلسیم و پروتئین بسیار مرغوب و ریز مغذی‌ها و ویتامین‌های D، گروه B، C و A و E و فسفر از مهم‌ترین عوارض ناشی از این كاهش یا قطع مصرف لبنیات است كه به پوكی استخوان، شكستگی استخوان در بزرگسالی، توقف رشد استخوان‌های بلند، تخریب زودهنگام دندان‌ها، سو تغذیه پروتیینی، بی‌اشتهایی و كم‌اشتهایی، اختلالات حفره دهانی، اختلال در متابولیسم غذا در بدن، اختلالات بینایی و نقص ایمنی سلولی و عفونت‌های تنفسی منجر می‌شود.»
رشد مصرف مواد غذایی مضر در ایران تعجب‌آور است
بنا بر آخرین اعلام وزارت بهداشت و صنایع شیر ایران، سرانه مصرف شیر در كشور از ٧٠ الی ٨٠ كیلوگرم در سال تجاوز نمی‌كند كه البته این رقم تا پیش از سال ٩٠، حدود ٩٠ الی ١٠٠ كیلوگرم در سال بوده است. مسوولان وزارت بهداشت در آخرین هشدار خود اعلام كرده‌اند كه سرانه مصرف سالانه ٤٢ لیتر نوشابه گازدار در ایران در مقابل سرانه حداكثری ١٠ الی ١٢ لیتری در سایر كشورهای جهان، از عوامل موثر در افزایش آمار ابتلا به دیابت و پوكی استخوان و كاهش سن ابتلا به پوكی استخوان طی چند سال اخیر بوده است كه شاید در این میان باید پاسخ به سوال كاهش سرانه مصرف لبنیات را بیش از آنكه در دل سیاست‌های مرتبط با قیمت‌گذاری محصولات جست‌وجو كنیم، در روند سیاستگذاری‌های مرتبط با ارتقای فرهنگ تغذیه و سبك زندگی بجوییم. در حالی كه قرار بود تا پایان برنامه چهارم توسعه (١٣٨٩ – ١٣٨٤) سرانه مصرف شیر به ١٦٠ كیلوگرم در سال افزایش یابد، از آذر ماه سال ٨٩ و فقط سه ماه پیش از آغاز برنامه پنجم توسعه، حذف یارانه مصرف كننده در صنعت فرآورده‌های لبنی همزمان شد با توقف مبهم هرگونه فرهنگ سازی برای پیشگیری از كاهش مصرف لبنیات در خانوار ایرانی و در مقابل، تبلیغ و تشویق به مصرف نوشابه‌های گازدار و تنقلات و مواد غذایی زیان‌آور در رسانه ملی از سهم بیشتری نسبت به قبل برخوردار شد تا كسری بودجه این غول رسانه‌ای، از محل تبلیغات مضر‌ترین محصولات غذایی دارای مجوز جبران شود.
بانك مركزی در گزارشی كه سال گذشته منتشر كرد خبر داد كه ایرانی‌ها سالانه حدود ١١ هزار و ١٠٠ میلیارد تومان برای خرید فست‌فود و غذاهای آماده هزینه می‌كنند و بنا بر همین گزارش، تورم و اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه از نیمه دوم سال ٨٩ بر قیمت غذاهای آماده و فست‌فودها هم تاثیر قابل توجه داشته چنانكه در سال ٩١، قیمت فست‌فودها از رشد ٧/٣٩ درصدی برخوردار بوده اما اقبال ایرانی‌ها به غذاهای آماده كه در زمره زیان‌آور‌ترین محصولات غذایی به شمار می‌رود حتی با وجود فربه شدن اندام تورم و آب رفتن درآمد‌ها و پس اندازها، همچنان رو به افزایش بوده و هست. در عین حال ظرف سه سال گذشته گزارش‌های رسمی همچنان بر عدم توازن ارقام مربوط به مصرف مواد غذایی مضر و مفید برای سلامت تاكید دارد. چنانكه سرانه مصرف سالیانه نان در ایران ١٦٠ و در جهان ٢٥ كیلوگرم، اما سرانه مصرف تخم‌مرغ در كشور از عدد ٨ الی ٩ كیلوگرم در مقابل سرانه جهانی ٢٤ كیلوگرم تجاوز نمی‌كند.
سرانه مصرف شیر در ایران در خوش‌بینانه‌ترین حالت ٩٠ كیلوگرم (بر اساس اعلام معاونت بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد كشاورزی، این سرانه در سال ٩٢ از ١٤٤/٧٨ كیلوگرم فراتر نرفته) بوده در حالی كه بنا بر گزارش‌های رسمی، این سرانه در اروپای غربی، ٣٥٠ الی ٥٠٠ كیلوگرم، و متوسط جهانی ١٩٠ كیلوگرم در سال است.
در حالی كه در ایران سالانه بیش از سه میلیارد تومان توسط ایرانی‌ها برای خرید نوشابه‌های گازدار هزینه می‌شود و به رتبه اول جهان در مصرف نوشابه‌های گازدار دست یافته‌ایم، سرانه سالانه مصرف میوه و سبزی در كشور، یك چهارم سرانه مصرف جهانی است و از عدد ٣٠ كیلوگرم در سال فراتر نرفته است.
با چنین آمار و ارقامی، به نظر می‌رسد كه آمار و هشدارهای وزیر بهداشت تنها بخشی از سیمای نگران‌كننده سلامت ایرانیان بر اثر سبك غلط زندگی است. معاون بهداشتی وزارت بهداشت بارها در جمع خبرنگاران نسبت به افزایش وزن، دیابت، پرفشاری خون، رشد آمار بیماری‌های قلبی و عروقی، سكته‌های مغزی و قلبی و در نهایت، تنزل عادات غذایی و تغییر نامطلوب شیوه زندگی ایرانیان هشدار داده اما ظاهرا ایرانیان همان‌طور كه نسبت به بسیاری هشدارها از جمله تاثیر مستقیم استفاده از خودروی شخصی در افزایش آلودگی هوا و مصرف بی‌رویه آب و ارتباط آن با سهمیه‌بندی آب بی‌تفاوت شده‌اند، علاقه نسبت به زندگی بهتر و سالم‌تر را هم از دست داده‌اند.
نظر شما