سلامت نیوز: یک پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان‌جنوبی، با اشاره به اینکه تره‌تیزک عوارض ناشی از کمبود ویتامین C را برطرف می‌کند، گفت: تره‌تیزک به دو گونه زراعی و خودرو وجود دارد، که خواص آن مشابه یکدیگر است.

«محسن پویان» در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: تره‌تیزک گیاهی زراعی و متعلق به خانواده شب بو که به نام‌های شاهی، رَشاد و حب‌الرشاد در متون فارسی و گیاه درمانی از آن یاد شده است.

وی ادامه داد: تره‌تیزک به دو گونه زراعی و خودرو وجود دارد، که خواص آن مشابه یکدیگر است.

خواص تره‌تیزک زراعی

این پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان‌جنوبی، با اشاره به اینکه تره‌تیزک یا شاهی نوع زراعی در اغلب نقاط همراه با دیگر سبزی‌های خوراکی کاشت می‌شود، اظهار کرد: تره‌تیزک گیاهی یک‌ساله است و برگ‌هایی سبز و براق و لطیف دارد که طعم آن اندکی تند است.

وی افزود: ارتفاع گیاه 20 تا 25 سانتی‌متر و رنگ گل‌های آن سفید یا مایل به ارغوانی است که به‌صورت متراکم در انتهای ساقه دیده می‌شوند.

پویان تصریح کرد: میوه آن خورجینک یا سیلیکول است که حاوی دانه‌های ریز قرمز رنگ است و ساقه، برگ و دانه گیاه در طب گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به موارد مصرف این گیاه خاطرنشان کرد: در دانه‌ی تره‌تیزک اسانس روغنی و ماده‌ای وجود دارد که خاصیت اوئستروژن دارد و فعالیت جنسی در زنان را تحریک می‌کند.

این پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: در برگ‌ها و ساقه‌ی گیاه نیز اسانس فرار وجود دارد که خاصیت ضدباکتری به‌ویژه در مقابل باسیلیوس بتی‌لیس و مایکرو کوکوس پیوژنس واریته ارئوس از خود نشان می‌دهد که علاوه‌بر موارد فوق گلوکوزیدهای گلوکوتروپئولین و توپئولوزید نیز در آن گزارش شده است.

پویان با بیان اینکه ویتامین A، B1، B2، B3 و C، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، و پتاسیم از دیگر مواد شیمیایی موجود در این گیاه است، گفت: از این گیاه در موارد آسم و سرفه استفاده می‌شود و عوارض ناشی از کمبود ویتامین C را بر طرف می‌کند، بنابراین گیاهی آنتی‌اسکوربوتیک به شمار می‌آید.

این پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان‌جنوبی، با اشاره به اینکه ضماد آن درد ناشی از ضرب‌دیدگی بدن را برطرف می‌کند، افزود: از ریشه‌ی تره‌تیزک برای برطرف کردن عوارض سیفلیس بهره می‌گیرند.

وی ادامه داد: مصرف برگ آن برای عوارض طحال و کبد مفید است و سنگ مثانه را خرد می‌کند و تولید اسپرم در مردان را افزایش می‌دهد و محرک نیروی جنسی در انسان است.

پویان با تأکید بر اینکه جوشانده‌ی دانه گیاه در شیر باعث سقط جنین می‌شود، اظهار کرد: در برطرف کردن نفخ معده نیز کاربرد دارد.

وی افزود: عصاره‌ی تره‌تیزک که با نخود خشک کوبیده مخلوط و پرورده شده اثر مطلوبی در افزایش تولید اسپرم دارد.

این پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان‌جنوبی، تصریح کرد: مصرف شربت تره‌تیزک نیز برای موارد فوق اثربخش است و برای تهیه‌ی شربت 16 واحد عصاره تره‌تیزک را با 30 واحد شکر در ظرفی مخلوط کرده و سپس این ظرف را در آب جوش قرار می‌دهند تا غلیظ ‌شود. سپس از آن برای موارد درمانی استفاده می‌شود.

وی تصریح کرد: مصرف دانه آن برای زنان باردار مجاز نیست.

خواص تره‌تیزک خودرو

پویان در خصوص ویژگی‌های گیاه‌شناسی تره‌تیزک خودرو گفت: تره‌تیزک خودرو از خانواده شب‌بو است، و دارای گل‌های سفید رنگ و میوه خورجینک دارد که از پهلو فشرده است.

این پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان‌جنوبی، با اشاره به اینکه گلبرگ‌های آن کامل و به تعداد 4 عدد، ریشه‌ی آن دوکی شکل و نسبتاً بلند و عمیق است، تصریح کرد: در شیمی گیاه مواد رزین، ساپونین و فلاوون و ویتامین C گزارش شده است.

وی ادامه داد: برای تصفیه‌ی خون، عوارض ناشی از کمبود ویتامین C و التیام بیماری‌های پوستی از آن استفاده می‌شود و مصرف آن ریتم حرکات قلب را تنظیم می‌کند.

پویان با بیان اینکه این گیاه برای تسکین دردهای عصبی مفید بوده و ضماد آن برای درد عضلات مورد استفاده دارد و ریشه، برگ و میوه گیاه در طب گیاهی استفاده می‌شود.

این پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان‌جنوبی، خاطرنشان کرد: برای تهیه دم‌کرده گیاه از 50 گرم برگ و یا میوه گیاه در یک لیتر آب استفاده می‌شود، و برای دم‌کرده ریشه 20 گرم ریشه خشک را در یک لیتر آب دم می‌کنند و مقدار مصرف از دم کرده روزی سه وعده و هر بار نصف لیوان است.

وی یادآورشد: تره‌تیزک خودرو در مسیر قائن به سرایان و بیرجند و نیز دشت‌های شرقی منطقه مشاهده می‌شود.