سلامت نیوز: ایران دارای بیش از هزار تالاب است که از این تعداد 84 تالاب جزو تالاب های با اهمیت بین المللی و از این مجموع 24 تالاب در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

 
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا ،تالاب ها مامن انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی هستند که متاسفانه در چند سال اخیر توسعه بی ضابطه شهرنشینی این حوضه های آبی را با مشکل کم آبی و خشکی مواجه کرده است.

 

بر اساس برآوردهای صورت گرفته، 80 درصد تالاب های کشور در وضعیت بحرانی یا در معرض خطر بسیار جدی قرار دارند و هفت مجموعه تالاب آلاگل، آلماگل و آجی گل، شورگل، یادگارلو و درگه سنگی، انزلی ، شادگان،نیریز و کمیجان، هامون و خور خوران در فهرست مونترو قرار گرفتند که با تلاش سازمان حفاظت محیط زیست، سال گذشته مجموعه تالاب های آلاگل، آلمال گل و آجی گل از این فهرست خارج شد.

 

در فهرست مونترو تالاب هایی ثبت می شوند که دارای تغییرات اکولوژیک شده و در معرض نابودی قرار گرفته اند.

 

 

*** تالاب های ایران

 

از تالاب های بین المللی ایران هفت تالاب در کرانه دریای خزر،پنج تالاب در کرانه خلیج فارس، یک تالاب درکرانه دریای عمان، 10 تالاب در استان های داخلی و یک تالاب مرزی است.

 

به اعتقاد برخی کارشناسان عدم وجود شاخص های مدیریتی، مدیریت ناصحیح، تغییر و تبدیل کاربری زمین های تالاب ها، سد سازی، شکار و صید غیرقانونی و صدور مجوزهای بیش از حد توان تحمل، کم آبی و خشکسالی، اجرای طرح های عمرانی در حوضه های آبخیز تالاب ها، وارد کردن گونه های گیاهی و جانوری غیر بومی به بهانه های تکثیر و پرورش، ساخت و سازهای جاده ای و برداشت آب تالاب ها برخی عوامل از بین رفتن تالاب های کشور است.

 

 

*** تالاب های فهرست مونترال

 

 

*تالاب های شورگل، یادگارلو و درگه سنگی در آذربایجان غربی

 

این تالاب دارای 2500 هکتار وسعت است که در سال 1990 احداث سازه های آبی و سد حسنلو سبب شد تا آب شور آن به شیرین تبدیل شود.

 

همچنین ایجاد زهکش سد حسنلو موجب خشک شدن تالاب های  یادگارلو و درگه سنگی شد که این مساله سبب شد این تالاب در فهرست مونترو قرار بگیرد.

 

 

*تالاب انزلی در استان گیلان

 

تالاب انزلی به وسعت 15 هزار هکتار در سال 1993 به دلیل رسوبات ناشی از تخریب جنگل و مراتع بالا دست، موجب شد عمق این تالاب در 30سال گذشته از 6 متر به 2 متر کاهش یابد.

 

همچنین ورود پساب های شهری، صنعتی، کشاورزی و ورود گونه غیربومی گیاه آزولا سبب درج نام این تالاب در فهرست مونترو شد.

 

*تالاب شادگان در استان خوزستان

 

مجموعه تالاب های شادگان به وسعت 400 هزار هکتار در سال 1993 به دلیل آلودگی های نفتی و زهکش های بسیار شور صنایع کشت و صنعت نیشکر جنوب سبب اضافه شدن این تالاب به این فهرست شد.

 

* تالاب نیریز و کمجان در استان فارس

 

این مجموعه تالاب به وسعت 108 هزار هکتار در سال 1990 به دلیل خشک شدن تالاب و کمبود آب و بهره برداری از منابع آبی برای کشاورزی وارد فهرست مونترو شد.

 

*مجموعه تالاب های هامون در استان سیستان و بلوچستان

 

تالاب انتهای جنوبی هامون پوزک به وسعت 10 هزار هکتار و هامون صابری و هامون هیرمند به وسعت 50 هزار هر در سال 1990 به دلیل ایجاد سازه های آبی در افغانستان، تخصیص آب برای مقاصد شرب و کشاورزی از سوی ایران و افغانستان و ورود ماهی غیر بومی  آمور که موجب از بین رفتن نی های منطقه شد، در فهرست مونترو کنوانسیون رامسر قرار گرفته اند.

 

*** شکل گیری کنوانسیون رامسر روز جهانی تالاب ها

 

دوم فوریه 1971 ( 13 بهمن 1349) کنوانسیونی با هدف حفاظت از تالاب های دنیا در رامسر ایران ( شمال کشور ) به تصویب رسید که جزو قدیمی ترین معاهده های زیست محیطی در دنیا است و به علت اینکه در شهر رامسر منعقد شد به همین نام مشهور شد.

 

دوم فوریه برابر است با 13 بهمن ماه به عنوان روز جهانی تالاب ها برای اولین بار در سال 1997 جشن گرفته شد و بعد از آن این روز به عنوان روز جهانی تالاب ها در سراسر دنیا گرامی داشته می شود.

 

کنوانسیون رامسر قدیمی ترین معاهده بین المللی، با تاکید بر حفاظت از طبیعت در جهان است، این معاهده 158 کشور عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالاب های با اهمیت بین المللی و تشویق به استفاده خردمندانه از آنها می کند.

 

بر اساس آمار سال 2008 اکنون بیش از 1700 سایت (تالاب) با مساحت کل حدود 150 میلیون هکتار در حال حاضر در این کنوانسیون به ثبت رسیده اند.

 

گرچه نام رسمی کنوانسیون  کنوانسیون تالاب های بین المللی بویژه به عنوان زیستگاه پرندگان آبزی یا به اختصار کنوانسیون تالاب ها ( رامسر، ایران ، 1971)نوشته می شود، ولی به طور معمول به  کنوانسیون رامسر شهرت دارد که بر حفاظت و بهره برداری معقول از تالاب ها به خصوص در جهت فراهم ساختن زیستگاهی برای پرندگان آبزی تاکید می کند.

 

تالاب ها محیط هایی هستند که مشخصات آنها چیزی میان خشکی و آب است. تالاب ها ممکن است همواره دارای آب یا اینکه گاه خشک و گاه آبدار باشند. برخی تالاب های نزدیک دریا با جزر و مد تغییر وضعیت می دهند.

 

مشخصه اصلی تالاب ها ماندگاری نسبی آب در آنها است، آب تالاب ها ممکن است شور یا شیرین باشد،اما امروزه توسعه بی رویه و بی توجهی به حقابه این حوضه های آبی حیاتشان را با خطر نابودی مواجه کرده است.

 

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت:وضعیت تالاب های کشور نشان می دهد توسعه ناپایدار در این حوضه سبب شده است حدود 70 تا 80 درصد تالاب ها در وضعیت بحرانی و یا در معرض خطر بسیار جدی قرار گیرند.

 

محسن سلیمانی روزبهانی افزود:وقتی از تالاب صحبت می کنیم هدفمان هم رودخانه ها، هم تالاب های داخلی و هم بخش هایی از سواحل است که بر اساس تعریف کنوانسیون رامسر در مجموعه تالاب ها می گنجد.

 

وی تاکید کرد: متاسفانه در فرایندهای توسعه ای که در حوضه آبریز تالاب ها شکل گرفته است به شرایط اکولوژیکی و طبیعی این تالاب ها توجه نشده است و بدون در نظر گرفتن حقابه آنها عملیات ساخت و ساز انجام شده زیرا همواره بهره برداری نسبت به سایر بخش ها در اولویت بوده است.

 

سلیمانی ادامه داد: یکی از ضعف ها در حفاظت از تالاب ها، نبود یک استراتژی صحیح برای حفاظت از آنها است، بر این اساس یکی از اقدامات اصلی سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و تدوین برنامه جامع برای حفاظت از این حوضه های آبی است که در دست اقدام است.

 

وی ادامه داد:یکی از موضوعات اصلی در حفاظت از تالاب ها تامین نیاز آبی آنها برای حداقل کارکرد اکولوژیکی است بنابراین یکی از اقدامات سازمان محیط زیست تعیین آب مورد نیاز است که برای این منظور قرار است در مرحله اول سازمان محیط زیست میزان آب مورد نیاز 10 تالاب را تعیین و برای تبدیل آن به حقابه با وزارت نیرو گفت و گو کند.

 

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران تاکید کرد: این کار بدون همکاری دستگاه های متولی و عدم برنامه ریزی صحیح میسر نخواهد شد و برای رسیدن به این هدف کار و برنامه جدی در سازمان محیط زیست ایجاد شده است.

 

وی گفت:این کار در تالاب های آلاگل، آلما گل و آجی گل در استان گلستان، میقان در استان مرکزی، حله در استان بوشهر، هامون در سیستان و بلوچستان، حرای میناب در استان هرمزگان، چغاخور در چهارمحال و بختیاری و زریوار در کردستان در حال انجام است در حالی که این مراحل برای تالاب های شادگان، پریشان و ارومیه طی شده است.

 

سلیمانی افزود: علاوه بر تعیین نیاز آبی و حقابه تالاب ها، برنامه جامع مدیریتی این حوضه های آبی نیز همزمان تهیه می شود.

 

وی گفت: همچنین در دو تالاب اقماری دریاچه ارومیه مانند تالاب  قوری گل  و  قره قشلاق نیز این فرایند در حال انجام است.

 

وی ادامه داد: یکی دیگر از اقداماتی که در زمینه حفاظت از تالاب ها انجام می شود، تعیین حد حریم بستر تالاب ها است که از تجاوز به حریم و تغییر کاربری اراضی جلوگیری می کند.

 

سلیمانی گفت: لایروبی کانال های منتهی به تالاب ها، احیای برخی از چشمه ها نیز از دیگر برنامه های در دست اقدام سازمان محیط زیست و طرح حفاظت از تالاب های ایران است.

 

وی تاکید کرد: توسعه ناپایداری که در حوضه آبریز تالاب ها انجام شده علت اصلی تهدید این حوضه های آبی است که در این میان نقش کشاورزی از تمام بخش ها پررنگ تر است بنابرین باید بتوانیم به بخش کشاورزی جهت دهی مناسبی بدهیم و مشوق های دولت در این بخش در راستای کشت محصولات کم آب بر باشد.

 

سلیمانی اظهار کرد: مردم همواره در همراه این فرایندها هستند و هر چه ضرورت ها بهتر توضیح و همزمان استراتژی و راهبردهای درستی تعریف شود، قطعا اهالی همکاری خواهند کرد.