سلامت نیوز: سبک های رایج فرزندپروری در گفت وگوی شفقنا زندگی با یک روانشناس: شیوه های فرزند پروری در ایران باید مورد بازبینی جدی قرار گیرد.

 یک روانشناس بالینی یادگیری شیوه ی صحیح تربیت فرزند توسط والدین را ضروری دانست و گفت: همواره سبک های مختلف فرزندپروری از استبدادی پدرسارالانه گرفته تا روش فرزندسالاری در بین خانواده ها تجربه شده است، نکته قابل توجه این است که متاسفانه بسیاری از والدین نمی دانند سبک درست برای تربیت فرزند چه سبکی است، بنابراین لازم است موضوع آموزش صحیح فرزندپروری نیز همانند انجام برخی آزمایش های قبل از ازدواج رایگان و در عین حال اجباری شود تا خانواده ها به اهمیت آموزش و همچنین یادگیری موثرترین سبک در این زمینه علاقه مند شوند.

دکتر فرح صدری در گفت و گو با شفقنا زندگی، به اهمیت توجه به شیوه ی صحیح فرزندپروری در خانواده ها تاکید کرد و افزود: شیوه فرزندپروری یک نوع دانش و آگاهی است، وقتی ما یک وسیله برقی از بازار تهیه می کنیم حتما به کاتالوگ آن توجه داریم تا بتوانیم با نحوه ی استفاده از آن آشنایی داشته باشیم، در واقع اهمیت آشنایی با شیوه ی صحیح فرزندپروری هم مانند همان کاتالوگ است والدینی که هنوزشیوه ی رفتار و تربیت فرزندان خود آشنایی ندارند نباید قبل از یادگیری این شیوه ی آموزشی، نسبت به فرزندآوری تصمیم بگیرد.بنابراین لازم است تمامی خانوادهها با مراجعه به مهدکودک ها، خانه های سلامت شهرداری و برخی مراکز خصوصی آموزش های لازم را با شیوه های فرزندپروری ببینند.

سبک های رایج فرزندپروری در ایران

وی در ادامه روش مستبدانه، آسان گیرانه و مقتدرانه را سه سبک رایج فرزندپروری در ایران برشمرد و گفت: سبک مستبدانه یا پدرسالارانه فرزندپروری بیشتر در بین خانواده های قدیمی و سنتی رایج است و در گذشته بیشتر خانواده ها از این روش تربیتی استفاده می کردند، در این الگو از نمایش قدرت استفاده می شود، بچه به شدت ازسوی والدین کنترل و تصمیمات یک سویه از سوی آنها به فرزندان تحمیل می شود، در این سبک قوانین بسیار سخت گیرانه است وبچه ها در تصمیم گیری ها مشارکت ندارند،  همچنین والدین برای پیشبرد اهداف از شیوه ی اعمال ترس استفاده می کنند، دلایل منطقی برای قوانین مستبدانه به فرزندان ارائه نمی شد.

پیامدهای تربیت در خانواده های پدرسالار

صدری به مهم ترین پیامدهای روش مستبدانه فرزندپروری اشاره کرد و گفت: بچه هایی که با روش مستبدانه خانواده ها تربیت می شوند معمولا در بزرگسالی افرادی خشمگین، محتاط، پرخاشگر، منزوی، بدون استقلال رای، عزت نفس، اعتماد به نفس هستند،این افراد در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل اند و عمدتا افرادی بدون مهارت اجتماعی و فردی هستند و آسیب پذیری آنها در برابر انواع مشکلات بیشتر است، اگرچه این روش تربیتی بسیار قدیمی و در گذشته بیشتر کاربرد داشت اما امروزه خانواده هایی وجود دارد که هنوز از این شیوه فرزندپروری استفاده می کنند و تمایلی هم به تغییر روش خود ندارد.

سبک فرزندسالاری بدترین و رایج ترین شیوه ی تربیتی در ایران

این رواشناس بالینی،شیوه آسان گیرانه فرزندپروری را بدترین و در عین حال رایج ترین سبک تربیت در خانواده های جامعه دانست و اظهار کرد: متاسفانه زمانی که شیوه ی مستبدانه فرزندپروری در خانواده ها جایگاه خود را از دست داد و والدین به غیرکاربردی بودن این شیوه پی بردند نمی دانستند روش مناسب و جایگزین برای تربیت چه روشی است، بنابراین روش آسان گیرانه را اعمال کردند، در این روش والدین به فرزندان خود محبت دارند اما هیچ توقع و مسولیتی از آنها انتظار ندارند، کنترل در این روش بسیار پایین اعمال می شود چارچوب، نظم، قانون و مقررات در خانه وجود ندارد اصولا برای کنترل بچه ها از روش های ناکارآمدی نظیر دادن امتیاز استفاده می شود و در برابر بهانه جویی های بچه ها تسلیم می شوند و بطور کلی این نوع خانواده ها فرزندسالاری شدید حاکم است.

تصور رایج برقراری رابطه دوستی بین والدین و فرزندان کاملا اشتباه است

وی در ادامه با بیان اینکه در روش آسان گیرانه فرزندپروری والدین جایگاه والد را ندارند افزود: متاسفانه در بسیاری از خانواده ها ما می بینیم والدین اظهار می کنند که رابطه  دوستی با بچه های خود دارند، در صورتی که این تصور کاملا اشتباهی است، چرا که جایگاه والد باید جایگاهی راهنما کننده یا مشاور باشد و مسیر صحیح انتخاب به آنها گفته شود، نه اینکه همانند دوست کارهای بچه ها را تایید کنند یا آن اقتدار، حرمت و قداست پدر و مادری را با رابطه بی اساس زیر سوال ببرند، در واقع والدین می توانند با اختصاص وقت بیشتر به فرزندان، با آنها همدل، هم بازی و همراه باشند نه اینکه قداست پدر و مادر با شکل گیری یک رابطه سطحی و سست به اندازه دوست مدرسه ای تنزل پیدا کند.

بی مسولیتی و فرار از مشکلات مهم ترین آسیب روش تربیتی فرزندسالار

صدری همچنین بی مسولیتی را مهم ترین پیاند شیوه آسان گیرانه فرزندپروری دانست و تصریح کرد: افرادی که با چنین سبکی تربیت شده اند معمولا در بزرگسالی افرادی، ناپخته، نسنجیده، بی مسولیت با قدرت تصمیم گیری بسیار پایین هستند که در مواجه با مشکلات فرار می کنند و به فعالیت های بی هدف و بی اساس می پردازند، اصولا پرخاشگرانه عمل می کنند بسیاری از بزهکاری های اجتماعی توسط این افراد اتفاق می افتد و چون هیچ قانون و نظم خاصی در خانواده وجود نداشته است معمولا افرادی هستند که احساس امنیت پایین و آرامش کمتری دارند در نتیجه همیشه افرادی مضطرب با استرسی هستند. چرا که امنیت در چارچوب قانون ایجاد می شود و وقتی هم که امنیت باشد استرس پایین می آید، بچه هایی که ناخن می جوند یا شب اداری دارند به این دلیل است که آرامش کافی در خانه وجود ندارد.

نباید والدین به تمام خواسته های بچه ها پاسخ مثبت دهند

به گفته این روانشناس بالینی ریشه ی بسیاری از آسیب های فردی و اجتماعی شایع که امروزه در جامعه وجود دارد این است که روش تربیتی بسیاری از خانواده ها حتی والدین تحصیل کرده آسان گیرانه است، بطوریکه والدین تلاش دارند به هر طریقی که هست به تمام نیازهای بچه های خود پاسخ مثبت دهند در همین جهت انواع وسایل سرگرم کننده و  کامپیوتری را برایشان تهیه می کنند وسایلی که هیچ کمکی به رشد شناختی آنها نمی کند، در صورتی که مهم ترین نیاز بچه ها نیاز به محبت و عاطفه است، یکی از دلایل خواسته های بیش از اندازه بچه ها از والدین به این دلیل است نیازهای اساسی یعنی مهر و محبت به آنها نادیده گرفته می شود.

سبک مقتدارنه بهترین و موثرترین روش فرزندپروری در خانواده

وی در توضیح ویژگی های سبک مقتدارنه فرزندپروری در خانواده نیز اظهار کرد: در این روش والدین افراد پذیرایی هستند و روابط بین اعضای خانواده نزدیک و روش کنترل بچه ها، شیوه ی نظارتی و سازگارانه است، فرزندان استقلال مناسبی دارند و پدر و مادر در عین صمیمیت و محبت، اقتدار و قاطعیت خود را نیز دارند، قاطع بودن در این سبک به مفهوم استبداد، محدود کردن و دخالتگری نیست والدین به جای اینکه قدرت انتخاب را به بچه ها بدهند خودشان انتخابگر هستند ودرعین حال فرزندان را نیز در تصمیم گیری ها مشارکت می دهند، مثلا به جای اینکه به بچه بگویند "شیر می خوری یا نه؟ می گویند لیوان شیر را پر کنم یا نصف" در واقع در این صورت هم نظر خود را اعمال کرده و هم فرزندان را در انتخاب مشارکت می دهند.

به گفته صدری در سبک مقتدرانه فرزندپروری اصولا والدین با بچه ها توافق، گفت و گو و همدلی می کنند و به جای رفتارهای طرد کننده از تشویق و تقویت کننده های مثبت استفاده می شود، در این روش برخلاف سبک مستبدانه والدین همواره کارهای خوب بچه ها را می بینند(نیمه پر لیوان را توجه می کنند)، پدر و مادر در محبت کردن به فرزندان دچار افراط و تفرط نمی شوند.

خانواده ها یادگیری سبک مقتدارانه فرزندپروری را جدی بگیرند

این روانشناس سبک مقتدارنه را بهترین و موثرترین روش فرزندپروری در خانواده ها دانست و گفت: افرادی که با چنین شیوه فرزندپروری تربیت شده اند در آینده افرادی مسولیت پذیر، دارای اعتماد و عزت نفس بالا هستند و از نظر روانی نیز کاملا سالم و بدون آسیب هستند، به همین دلیل این روش بهترین و موثرترین روش فرزندپروری در خانواده ها است که خوشبختانه با آموزش های اگر چه محدودی که در این زمینه وجود دارد کم کم آشنایی خانواده ها با آن بیشتر می شود. بنابراین توصیه می شود ضرورت آموزش  این سبک در بین خانواده ها احساس شود و مسوولان نیز با تدوین راهکاری نظیر رایگان کردن آموزش های فرزندپروری، والدین را در این جهت هدایت کنند.

سخت کوشی و تلاش فیزیکی بچه ها بیشتر از هوش ذهنی مورد تشویق قرار بگیرد

وی در پایان با اشاره بر اینکه والدین پشتکاری و سخت کوشی بچه ها را بیشتر از هوش آنها تشویق کنند افزود: متاسفانه ی شیوه ی نادرستی و رایج در بین خانواده ها ما این است که وقتی بچه کاری را انجام می دهند پدر یا مادر به جای تشویق تلاش و زحمت، معمولا هوش آنها را مورد تشویق قرار می دهند در واقع تشویق هوش بر سخت کوشی غالب می شود، در حالی که این روش بسیار نادرست است و باید تلاش کنیم همواره سخت کوشی و تلاش بچه را بیشتر جلوه بدهیم تا هوش ذهنی آنها، تا در آینده افرادی نباشند تنها متکی به هوش خارق العاده شوند و اراده خود را نادیده بگیرند.