در شمال شرقی شهر نمایشگاهیهانوور در مركز آلمان كمی دورتر از محل برگزاری Expo 2000 كه شهرت و ثروت را مجددا پس از جنگ جهانی دوم به این شهر قدیمی برگرداند، بیمارستانی به شكل مغز انسان طراحی و ساخته شده است كه جدای از انجام تحقیقات و جراحیهای پزشكی، بهدلیل نوع ساخت آن یكی از مكانهای دیدنی این شهر محسوب میشود.
مرگ و میر در انجام عملهای جراحی مغز پایین آمد.
البته این تنها اكتشاف پروفسور نبود بلكه پس از آن به سفارش او كارخانههای سازنده تجهیزات پزشكی مدلهای جدید تری از این دستگاه را همراه با مانیتورهای بزرگ كه داخل مغز را به هنگام جراحی كاملا نشان میدهد طراحی كردند. او بهدلیل فعالیتهایش در این زمینه در سال 1377 موفق به دریافت مدال طلای Aristoteles از دانشگاه Tessaloniki در یونان شد كه این جایزه تنها به افرادی اعطا میشود كه تغییرات منحصر بهفردی را در بخشهای پزشكی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در جهان به وجود آورده باشند.
وی بهدنبال این اختراع و ایجاد سبكهای جدید در انجام عمل جراحی مغز، به خصوص قاعده جمجمه كه تا آن زمان بهدلیل دربرگیری بخشهای مختلف بدن به سختی امكان پذیر بود و به علت ابداع شیوه جدید در این بخش بهعنوان پدرنو جراحی قاعده جمجمه در جهان شناخته شد و تاكنون بیش از 15 هزار جراحی قاعده جمجمه را كه اكثریت آنها با موفقیت صورت پذیرفته، انجام داده است. او به همین دلایل در سال 1383 موفق به دریافت جایزه MCLAUGHLIN- GALLIE از آكادمی علوم پزشكی كانادا شد و در واقع اولین جراح مغز و اعصاب در جهان بود كه از سال 1340 ( از زمان اعطای این جایزه بینالمللی) موفق به دریافت آن شد. پروفسور علائق شدیدی دارد كه اندوختههای خود طی چهار دهه گذشته را به نسل جوان پزشكان و جراحان حاذق ایرانی انتقال دهد. از اینرو درصدد است با تعدادی از پزشكان و با كمك شهرداری تهران، مركز علوم مغز و اعصاب ایران را در تهران راهاندازی كند. گفتوگویی كه میخوانید مصاحبهای است با پروفسور مجید سمیعی كه پس از اتمام چهار عمل جراحی در بیمارستان علوم مغز و اعصاب شهرهانو و ر در آلمان انجام شده است.
* از آنجا كه بهدلیل انجام جراحیهای فراوان و موفقیت آمیز، شما را بهعنوان پدر جراحی قاعده جمجمه میشناسند لطفا كمی در این زمینه توضیح دهید.
قاعده جمجمه یك ساختمان استخوانی بین مغز و گردن است كه از این محل تمام شریانهایی كه به مغز وارد و خارج میشوند و تمام اعصاب جمجمهای مربوط به حسهای شنوایی، بینایی، بویایی، چشایی، حركتی، حسی و صورت عبور میكنند. در حقیقت مكانی است كه تمام حسهای عصبی از آن رد میشوند. از این لحاظ قاعده جمجمه و جراحی روی آن یكی از معماهای جراحی در بدن انسان محسوب میشد كه هم اكنون پس از گذشت ۳۰ سال از آن همانند دیگر جراحیهای مغز و اعصاب آهستهآهسته بین جراحان مغز و اعصاب و گوش و حلق و بینی در حال پیشرفت است. از سوی دیگر نكته بسیار مهم در جراحیهای قاعده جمجمه این است كه برای انجام عمل جراحی و برای برداشتن یك ضایعه، دیگر نیازی به باز كردن محیط نسبتاً بزرگی در عملهای جراحی نداریم، زیرا هر چقدر كه محیط باز شده كوچكتر باشد، خطرات آن برای بیمار بهمراتب كمتر است، اما متأسفانه جراحانی بودند كه فكر میكردند هر چقدر محیط باز شده وسیعتر باشد، نتیجه كار بهتر خواهد بود، درصورتی كه هم اكنون عكس آن ثابت شده است.
* آمار اعلام شده از نتایج جراحی بیماریهای مغز و اعصاب، حكایت از كاهش مرگ و میر و معالجه بیشتر بیماران بعد از عمل جراحی دارد. این توسعه بر اثر پیشرفت در چه مسائلی حاصل شده است؟
در اولین جراحیهای مغز و اعصاب كه از اواخر قرن نوزدهم آغاز شد تنها در حدود ۲۰درصد از بیماران بعد از عمل جراحی زنده میماندند، تا آنكه بعدها در سال ۱۹۲۷ دكتر ایكایی مونیز، از پرتغال توانست با تزریق مواد خاصی به عروق مغز از آنها عكس برداری كند كه به این طریق تغییر و تحولات مربوط به عروق مغز قابل رویت شد.
بعدها در سال ۱۹۷۰ با پیشرفت علوم مختلف و ساخت دستگاههایی همانند سی تی اسكن و MRI كه تمام بافتهای داخل بدن و ساختمان مغز را بهصورت خیلی دقیق نشان میدادند و همچنین مشخص شدن محل دقیق ضایعه با كمك آنها و نمایان شدن حركات اندامهای مغز در ناحیههای مختلف در حفاظت از برخی بافتهای مغز همانند بویایی، چشایی، شنوایی، بینایی و حسی با كمك این دستگاهها كه با استفاده از آن قادر به حفاظت از برخی بافتها میشویم و از سویی دیگر پیشرفت علم بیهوشی و جلوگیری از تورم مغز به هنگام عمل و كشف داروهای جدید و انجام جراحیهای مغز به كمك میكروسكوپ در دهه هفتاد میلادی، باعث شد ما با دقت بیشتری مكان عمل را مشاهده كنیم كه [در نتیجه] تمامیاین مسائل تأثیر بسزایی در پیشرفت جراحیهای مغز و اعصاب داشتند. همچنین، از دیگر مسائل مهم اختراع دستگاه آندوسكوپی بود كه تأثیر بسیاری در افزایش دید جراحان مغز و اعصاب به هنگام عمل داشت.
به این ترتیب كه قسمتهایی از مغز كه به هنگام عمل با میكروسكوپ قابل رویت نبودند با دستگاههای آندوسكوپی میتوانستند مشاهده شوند، كه این نیز از مسائل بسیار مهم دیگری است كه طی سالهای آینده سیر تكاملی خواهد داشت. حتی امروزه با كمك یك كاتد یك میلیمتری میتوانیم وارد تمام عروق و ریزه كاریهای مغز شویم كه مزایای آن مرتبط میشود به برخی از بیماریهای عروقی كه میتوان بدون جراحی و با استفاده از كاتد آنها را معالجه كرد.
* هماكنون تعداد چه نوع تومورهای مغزی در دنیا بیش از دیگر تومورها است؟
تعداد افراد مبتلا به تومورهای مغزی از نوع گلیوم، از آنجا كه از خود مغز منشا میگیرند، بهمراتب بیشتر از نوعهای دیگر است و شاید بتوان گفت چندین برابر مننژیومها و ۱۰برابر نورینومها كه از اعصاب محیطی و عصب تعادل سرچشمه میگیرند، هستند.
* مهمترین پیشرفتهای مربوط به جراحیهای مغز و اعصاب طی سالهای گذشته چه مواردی هستند؟
با ساخت دستگاههای نورو مونیتورینگ (Neuromonitoring) با انقلاب عظیمیدر این بخش مواجه شدیم، زیرا ساخت این دستگاه كمك بسیار مهمیبه حفاظت از اعصاب و برخی از بافتهای مغز به هنگام عمل كرد، به این صورت كه الكترودی در ناحیههای مختلف كار میگذارند و آن را دائماً تحریك میكنند كه به محض تحریك شدن امواج را منتقل میكند. در نتیجه چنانچه جراح به هنگام عمل به هر یك از مراكز حسی و عصبی نزدیك شود و این اعصاب در معرض صدمه دیدن قرار بگیرند، دستگاه اعلام خطر خواهد كرد و در نتیجه از وارد شدن صدمهای به مراكز حسی و عصبی اطراف مغز به هنگام عمل با كمك این دستگاه جلوگیری میشود و این مسئله مهمیاست كه روزبه روز با افزایش امكانات در حال تكامل بیشتر است. از سویی دیگر به این طریق در حقیقت جراح به هنگام عمل جراحی دارای كمك هست، در نتیجه به هنگام جراحیهای مغز و اعصاب هر چقدر از دستگاههای نورو مونیتورینگ و متخصصان فن آن استفاده شود، نتایج عمل موفقیت آمیزتر است.
* همواره اعلام كردهاید كه هیچ گاه بدون مشاهده بیماران و برقراری ارتباط حسی، آنها را مورد عمل جراحی قرار نمیدهید؛ لطفا در این زمینه بیشتر توضیح دهید.
بیمارانی كه به پزشكان مراجعه میكنند، هر یك دارای گرفتاریهای مختلفی هستند كه برای معالجه آنها باید ابتدا این مورد را در نظر گرفت كه این بیماری تا چه اندازه ای میتواند روی زندگیشان مؤثر باشد. نكته مهم دیگر انتظارات بیمار از طبیب برای معالجه خود است و اینها شرایطی هستند كه باید در درجه اول مشخص شود، لذا حالت كلی بیمار توسط طبیب باید مشاهده شده و با عكسهای موجود تطبیق داده شود و سپس برای اجرای نوع عمل جراحی تصمیمگیری كند، زیرا هر عمل جراحی ممكن است عواقبی داشته باشد كه باید آن را با زندگی بیمار تطبیق داد، لذا تصمیم به عمل جراحی بدون رعایت وضعیت بیمار و امكانات و انتظارات او بسیار مشكل است.
* آیا علاقهمند نیستید مركز علوم مغز و اعصابی همانندهانوور آلمان و پكن چین در ایران- كشور مادریتان -راهاندازی كنید؟
چرا این یكی از آرزوهای قلبی من است و بسیار علاقهمندم كه روزی بتوانم این كار را در ایران عزیزمان نیز انجام دهم و به همین دلیل در آخرین سفری كه به ایران داشتم مذاكراتی را در این زمینه با شهردار تهران و تعدادی از پزشكان حاذق مغز و اعصاب انجام دادهام كه امیدوارم هرچه زودتر به نتیجه برسد. خوشبختانه همكاران من در ایران در رشتههای جراحی مغز و اعصاب و گوش و حلق و بینی با من ارتباط بسیار عمیقی دارند و این مسئله سالیان دراز است كه برقرار است و میزان معلومات آنها در این زمینه در سطوح بینالمللی است و من نسبت به این قضیه خوشبین هستم.
نظر شما