سلامت نیوز: اختلال وسواسی،گرایشهای وسواس گونه و شخصیت وسواسی حالتهای متفاوت در افراد وسواسی است .اگر وسواس و اجبار زندگیتان را تحت تاثیر و مختل کرد حتما به پزشک مراجعه کنید.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از قدس آنلاین ،وسواس یک اختلال عصبی است که توسط فکرها و ترس‌های غیرمنطقی شما را به تکرار بعضی از رفتارها وا می‌دارد. افراد مبتلا به اختلال وسواس از ترس آلوده و یا نجس شدن، به کارهای اجباری مثلا شستن بیش از حد دست‌ها رو می‌آورند، تاحدی که پوست دست‌هایشان خشک شده و ترک بردارد. این افراد برغم اینکه تلاش می‌کنند تا فکرهای وسواسی را از خود دور کنند، اما این افکار دائما در سرشان تکرار می‌شود، و این مشکل آنها را داخل چرخه ناراحت کننده، افکار وسواسی و کارهای اجباری برای راحت شدن از آن افکار می‌اندازد و این چرخه تدوام می یابد.با توجه به اینکه وسواس در عملکرد ذهنی و اختلال وسواس  (OCD) جسمی فرد تاثیرات سویی می گذدارد و در آخرین ماه سال افراد وسواسی سعی بر انجام بهترین و تمیزترین نظافت و خانه تکانی را دارند در گفتگو با دکتر حسین پور شهریار روان شناس و عضوهیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی دیگاه های ایشان را به افراد وسواسی تقدیم می کنیم

-با توجه به اینکه وسواس در رفتار و نوع تفکر بسیاری از افراد دیده می شود لطفا بفرمایید چند نوع وسواس شناخته شده وجود دارد ؟ .

وسواس نوعی اختلال و بیماری است اما در مجموعه رفتار افراد حالاتی مشاهده می شود که شرایط وسواس گونه ای را به وجود می آورد که  معمولا بیماری به شمار نمی رود .حتی به راحتی نمی توان به تشخیص درستی از وسواسی بودن یا عدم آن  در افراد رسید زیرا برخی  افراد به درجاتی از وسواس گرفتار می شوند که در اولین نگاه شدید و بیمار گونه به نظر نمی رسد اما وسواس است و با تکرار و به مرور زمان به صورت اختلال بروز می کند .

وسواس معمولا در سه حالت بروز می کند که عبارت است از اختلال یا بیماری وسواسی .گرایشهای وسواس گونه و شخصیت وسواسی.افرادی که شخصیت وسواسی دارند کنترل گرا هستند همواره سعی دارند هر چیزی را تحت کنترل خود در آورده  و بتوانند زمان و نوع آن را  پیش بینی کنند با توجه به اینکه این دسته از افراد وسواسی برنامه ریزی های دقیق و حساب شده ای دارند اگر از وضعیت پیش بینی شده دور شوند به هم ریخته و دچار اضطراب می شوند .

با توجه به اینکه وسواس در حالتها و رفتارهای مختلفی نمایان می شود مثلا می توان گفت  وسواس نظافت، ساعتها فرد را درحمام نگه می دارد یا در شست و شوی بسیاری از وسایل تکرار دیده می شود .

وسواس چک کردن هم یکی دیگر از وسواسها ست .مثلابرای مطمئن شدن از بسته یودن در خودرو یا منزل  آن  را چندین  بار چک می کنند که در بسته شده یا خیر.تلفن همراه را دائما چک می کند این افراد  دائما  اطراف خود را چک می کنند همچنین  وسواس احتکار هم جزء دسته وسواس ها قرار می گیرد  مثلا برخی افراد ظرفهای ماست و پلاستیک و...را نزد خود نگاه داشته و آنها را برای روز مبادا نگه داشته است که این نوعی از وسواس است که در برخی از کشورهای مصرف گرا مثل آمریکا پسندیده نیست اما در فرهنگ ایرانی ممکن است نوعی صرفه جویی قلمداد شود.

-نشانه های اجبار فرد وسواسی چیست؟

-اجبار بیماری اختلال وسواس شامل رفتارهای تکراری ای که شما فکر می کنید باید انجام دهید است. این رفتارهای تکراری قرار است باعث پیشگیری و یا کاهش نگرانی و اضطراب شما که در اثر وسواستان ایجاد می‌شود، بشود. برای مثال زمانیکه شما فکر می‌کنید، دستهایتان آلوده است شروع به شستن مکرر آن می‌کنید، و یا حتی در ادامه ممکن است از شیوه‌ها و یا مراسم خاصی برای شستن دست‌ها استفاده کنید؛ همانند وسواس، اجبار نیز معمولا در اشکال خاصی مانند عواملی که در ادامه بیان می‌شود، رخ می‌دهد:شستن و تمیز کردن ،شمارش،بررسی و چک کردن ،تقاضای اطمینان کردن،انجام مکرر کار و یا عملی ،نظم و ترتیب بخشیدن ،شستن دستها تا زمانیکه پوست خشک شده و صدا بدهدو...این علایم و نشانه‌ها در گذر زمان و همچنین با افزایش استرس،  شدتشان بیشتر می‌شود. اگر وسواس و اجبار زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد  و منجر به ناراحتی های روحی شود حتما فرد می بایست  باید به پزشک مراجعه کند.

-چه زمانی می توان گفت فردی دچار وسواس شده  است و این وسواس در کدام مرحله خطرناک تلقی می شود؟

-باید اذعان داشت وقتی رفتاری تکراری می شو د ما تا مرز  وسواس پیش رفته ایم شاید در نگاه اول رفتارهای مکرر فرد را وسواسی ندانیم  اما تکرار یک رفتار، فکر و  تصویر وسواس تلقی می شود  به شرطی که پشت وسواس، اجبار یا بی اختیاری هم در تکرار آن عمل دیده شود بنابراین صرف تکرار نشان دهنده وسواس نیست تکرار لزوما زمانی خطرناک است که  با اجبار همراه باشد که اصطلاحا آن را اختلال وسواس بی اختیاری می نامند .اگر فردی بارها  دستش را بشورد وسواسی نیست   به شرطی که اگر بخواهد بشورد  و بتواند دستانش را نشورد و خودش را کنترل کند می توان گفت وسواس اجبار گونه ندارد  .مثلا خانمی که مادام نظافت می کند در صورتی می توان گفت وسواسی نیست که اگر بخواهد نظافت نکند بتواندآن زمان  نظافت نکند بنابراین می توان گفت چون اختیار دارد و آن را انجام نداده و یا به تعویق می اندازد وسواسی نیست .اما اگر تصمیم بگیرد نظافت نکند اما  نتواند از نظافت دست بکشد آن زمان می گوییم فرد  دچار وسواس شده است.

-برخی از افراد در انجام کار یا خرید کالایی با استناد به این نکته که مایل به انجام بهترین کار و خرید هستند آن را به زمان دگیری موکول می کنند آیا می توان گفت این نوع از رفتار هم در دسته اختلالات وسواسی قرار می گیرد؟

-معمولا افراد وسواسی کارهایشان را دیر انجام می دهند چون معتقدند باید آن را خوب انجام دهند چنین اعتقادی هم فرد و دیگران را فریب داده و تاحدودی هم جامعه پسند است.

برخی معتقدند که ما کاری انجام نمی هیم مگر اینکه آن را به بهترین نحو انجام دهیم یا کالایی را نمی خریم مگر اینکه  بهترین مارک را بخریم که اکثر اوقات چنین تفکری مورد  نظر و پسند افراد جامعه قرار می گیرد.اما این مساله که من کاری را انجام نمی دهم مگر بهترین کار را انجام بدهم در واقع نوعی کمال طلبی بیجا است که افراد وسواسی  به آن مبتلا هستند.

یکی از راههایی که روانشناسان برای مقابله با وسواس به افراد  متذکرمی شوند این راهکار است که هرگز نباید به حرف وسواسان گوش دهند زیرا خواسته های وسواس پایانی ندارد .بنابراین می بایست وسواس را  موجود هوشمندی  تلقی نمود  که خواسته هایش پایانی ندارد تا جایی که می توان گفت در رویه فعالیت های روزانه  افراد اختلال ایجاد می کند و فرد وسواسی قادر به انجام فعالیت های روزمره اش نخواهد بود  بنابراین  ساعتها پشت وسواسش  گرفتار می ماند .

فرد وسواسی باید بیاموزد که کار خوب کاری نیست که با بهترین کیفیت انجام شود کاری است که در اولین وقت ممکن آغاز و پایان بیابد .

افراد وسواسی معمولا برای شروع هر کاری مقدمات خاصی را فراهم می کنند این افراد باید با  تمرین های مکمل و  بی مقدمه و ساده در اولین وقت ممکن کار و فعالیت خود را به اتمام برسانند ، حتی اگر با بدترین کیفیت ممکن باشد .مثلا در خانه تکانی شب عید برخی نظافت را به آخرین روزها موکول می کنند که در روزهای آغازین سال نو خانه ای بسیار مرتب و تمیز داشته باشند و با وسواس های خاص خود فشار کار و سختی های کار را به چند روز با فشار موکول می کنند که چنین فشاری علائم و فشارهای استرسی را در این افراد افزایش می دهد.

-آیا بیماری وسواس قابل درمان است؟

بیماری وسواس تا 75درصد قابل درمان است .اما موضوع درمان بستگی به نوع بیماری و مدت ابتلا به آن دارد.

برای درمان بیماری وسواس فرد باید زمانی را به درمان اختصاص دهد در صورتی که بیماری زندگی فرد را مختل کند و دچار افت عملکرد شود پزشک با بستری کردن و درمانهای لازم در کلینیک به بیمار کمک می نماید .اما د رغیر این ضورت درمان به صورت مشاوره حضوری و دارویی صورت می گیرد .

درمان اختلال وسواس از طریق مشاوره، روان درمانی و دارو درمانی امکان‌پذیر است. البته داروهای ضد افسردگی خاصی هم هستند که بر واسطه‌های شیمیایی مغز مانند سروتونین اثر می‌گذارند. برای تأثیر این داروها بر افکار و رفتارها ممکن است به چند هفته زمان نیاز باشد.

درمان بیماری وسواس بستگی به مدت زمان ابتلا و سن بیمار دارد. اگر این بیماری سریع‌تر تشخیص داده شود مدت زمان درمان نیز کوتاه‌تر می‌شود. اما به طور کلی برای درمان وسواس به زمانی حدود 6 ماه تا یک سال نیاز است. البته بهترین روش درمان، استفاده همزمان از دارو و روان درمانی است. در این بیماری از شیوه‌های مختلف برای تغییر بینش شناخت رفتاری فرد استفاده می‌شود. برای درمان وسواس، می‌توان از روان درمانی و رفتارشناختی کمک گرفت. در این روش، فرد به تدریج با عامل ترس رو به رو می‌شود و این تکرار به مرور از اضطراب فرد می‌کاهد. مثلا اگر فردی بر شست و شو اصرار دارد، شی آلوده را تصور می‌کند و آن را لمس می‌کند و پس از آن دست‌های خود را نمی‌شوید و تکرار این کار به تدریج اضطراب بیمار را کاهش می‌دهد.