سلامت نیوز: کانون‌های ریزگرد درحال افزایش‌اند. برای خوزستانی‌ها، ایلامی‌ها، مردم کرمانشاه و سیستانی‌ها این جمله کوتاه، هزاران هزار معنا دارد که یکی از آنها به معنای روزهای پرچالش آینده است. چالشی که سلامتی و زندگی روزمره آنها را زیر سایه می‌برد و صبرشان برای ماندن در خانه آبا و اجدادی را لبریز می‌کند. آنها طعم تلخ خشکسالی را به خوبی چشیده‌اند و خیلی خوب می‌دانند، هر تالابی که راه خشک شدن در پیش می‌گیرد، هر دشتی که سطح آب زیرزمینی آن پایین می‌رود و هر زمینی که دیگر توان کشت ندارد، کانونی را به جمع کانون‌های گرد و غبار اضافه می‌کند و به سخت‌تر شدن زندگی در خانه آبا و اجدادی‌شان دامن می‌زند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند ،کانون‌های تولید ریزگرد در شرایطی در کشور روندی رو به رشد دارند و تعدادشان درحال افزایش است که تاکنون بیش از ٢٤٠ کانون ریزگرد در کشور شناسایی شده است، کانون‌هایی که به گفته مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان شرکت آبفا، ٢٢٦کانون با شدت کم، ١١ کانون باشدت متوسط و ٦ کانون با شدت زیاد در کشور فعالیت می‌کنند. فعالیتی که در ١٣سال اخیر میزان ورود ریزگردها را ١٢درصد افزایش داده و میزان افزایش را در استان خوزستان ٥ برابر کرده است. پررنگ شدن بحران ریزگردها در کشور، نخستین مناظره زیست محیطی در چهاردهمین نمایشگاه بین‌المللی محیط‌زیست با موضوع آلودگی هوا و مقابله با پدیده ریزگردها در کلانشهرها را به خود اختصاص داد.
بحرانی که هرچند در پی پررنگ شدن خشکسالی، سایه‌اش پهن‌تر شده و نگرانی‌ها را افزایش داده اما هنوز راهکاری برای آن پیدا نشده. راهکارها موقتی است یا به گفته مدیرملی طرح مقابله با گردوغبار، مسکنی است برای درمان موقت درد گرد و غبار. ضیاء‌الدین شعاعی، درباره منشأ اصلی گرد و غبار در کشور معتقد است: «شمال سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان، سواحل جنوبی تا بندر ماهشهر، خوزستان و بخشی از ایلام، اصلی‌ترین منشأ گردوغبار در داخل کشور براساس آمار ١٠ساله است اما این کانون‌ها درحال تغییر و افزایش است.» او در این مناظره با تأکید بر نقش کم‌آبی در گسترش این کانون‌ها گفت: «در حال حاضر سدهای ما زیر ٥٠ تا ٣٧درصد ذخیره آب دارند و در خوزستان، میزان آب پشت سدها نسبت به گذشته ٤٨درصد کاهش داشته اند.» شعاعی در مورد تأثیر گرد و غبار بر دیگر شهرهای کشور ادامه داد: «سال گذشته شاهد طوفان استثنایی در تهران بودیم، هرچند که وقوع طوفان، در تهران معمول است اما این بار طوفان با گرد و غبار زیادی همراه بود که این امر ناشی از زمین‌های زراعی کشت نشده اطراف است.» او گفت: «٩٠درصد از تالاب‌های عراق و ٩٤درصد از تالاب‌های بین النهرین خشک شده است. حق‌آبه دجله و فرات نیز از سوی یکی از کشورهای همسایه شمال غربی مسدود می‌شود و همه اینها در افزایش این کانون‌ها بسیار موثر است.»
مالچ‌پاشی تنها یک مسکّن است
در سال‌های اخیر، هربار که گرد و غبار میهمان ناخوانده آسمان استانی در کشور شده، بسیاری راهکار مهار ریزگردها را مالچ پاشی اعلام کرده و به دفاع از راهکاری بلند شده‌اند که بسیاری دیگر آن را عملی تخریبی می‌دانند و می‌گویند، «مالچ‌پاشی به دلیل وجود مواد شیمیایی در ماده مالچ، عوارض زیست محیطی زیادی به همراه دارد که در برخی موارد جبران‌ناپذیر است.» در این میان هر چند که هنوز مسئولان به غیرمالچ پاشی راه حل جدیدی برای رفع بحران گرد و غبار اعلام نکرده‌اند اما شعاعی هم این اقدام را تنها یک مسکن دانسته و با اشاره به برنامه‌ریزی برای جنگل‌کاری در استان ایلام گفت: «باید برای بیابان‌زدایی، برنامه جامعی داشته باشیم.مالچ‌پاشی تنها یک مسکن است.»
افزایش کانون‌های ریزگرد در کشور
در ادامه این مناظره، عباس رنجبر نماینده پژوهشکده هواشناسی با اشاره به این‌که سه مولفه اساسی در مسأله ریزگردها وجود دارد که پوشش گیاهی و رطوبت خاک عوامل انسانی و شرایط جوی این سه مولفه را تشکیل می‌دهد، گفت: «در آلودگی سال ٨٩ در تهران که این کلانشهر را ٤٥ روز در شرایط بسیار ناسالم قرار داد نیز منشأ خارجی گرد و غبار دیده می‌شد. ما کانون‌های زیاد ریزگرد در خارج از کشور داریم اما این کانون‌ها در داخل کشور نیز درحال گسترش است.»
٧٥درصد منشأ ریز گردها خارجی است
احمدرضا لاهیجان زاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان هم در ادامه این مناظره، به وقوع پدیده ریزگردها به خوزستان از ١٠سال پیش اشاره کرد و گفت: «٤ الی ٥سال است که بیش از ٢٠ استان کشور، متاثر از این پدیده هستند، این پدیده با شروع خشک شدن تالاب‌های بین النهرین آغاز شده است.»او با بیان این‌که تنها بخش کوچکی از تالاب بزرگ هورالعظیم در کشور ایران قرار دارد، ادامه داد: «از‌سال ١٩٩١، صدام برای مبارزه با شیعیان با حفر کانالی اقدام به خشک کردن آب این تالاب کرد و آب هورالعظیم را به دجله انتقال داد، در‌سال ٢٠٠٠ این خیانت صدام به بشریت، به‌ثمر رسید و یکی از ٢ فاجعه‌زیست محیطی‌سال شد. براساس تصاویر ماهواره‌ای در ٤ الی ٥سال اول پدیده ریزگردها، ٩٠درصد منشأ خارجی داشت که در‌سال گذشته این عدد به ٧٥درصد رسیده است.»
خسارت ٩٠٠میلیارد تومانی
ریزگردها درحالی به بلای جان مردم استان‌های غربی، جنوب غربی و جنوب شرقی کشور تبدیل شده‌اند که نمی‌توان خسارات جانی این پدیده را برآورد کرد اما محمد سادات ابراهیمی، نماینده مردم شوشتر و گتوند در مجلس، در این مناظره از خسارت ٩٠٠میلیارد تومانی ریزگردها به خوزستان، خبر داد. او گفت: «سالانه در خوزستان، ٩٠٠میلیارد تومان خسارت به‌دلیل معضل ریزگردها ایجاد می‌شود، گاهی مجلس وارد حاشیه‌هایی می‌شود که این حاشیه‌ها سبب حذف بودجه ٦٠ میلیاردی سنجش آلودگی می‌گردد. این اتفاق بسیار اشتباه بود.»
نظر شما