سلامت نیوز: به گفته کارشناسان محیط زیست، گرد و غبار موجود در کشور ریشه چند ساله دارد و این پدیده حالا حالاها مهمان کشور خواهد بود. در واقع اقدامات توسعه‌ ای نابهنجار در تأمین منابع آب و ذخیره‌ سازی، بی‌ برنامگی و عدم انضباط با توجه به حجم سرمایه ‌های آبی کشاورزی و منابع خارجی در این سال ها باعث شده تا مناطق غربی کشور به خصوص دامنه‌ های غربی زاگرس با این مساله درگیر شوند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از پانا، از طرفی اقلیم کشور در حال تغییر است و در این میان اقدامات کشورهای همسایه نیز مشکلات آلودگی ناشی از گرد و غبار را دوچندان کرده است، اما اینکه گفته شود موضوع ریزگردهای خوزستان تماما منشاء داخلی دارد، حرف درستی نیست. آنچه مهم است عزم دولت در اجرای برنامه ها و تصمیمات منطقی برای حل این مساله است که باید از شایعه پراکنی و سیاسی کردن این موضوع پیشگیری کرده و به فکر سلامتی مردم و حفاظت از هوای کشور باشیم، با توجه به اظهارات مختلفی که برای گرد و غبار اخیر استان خوزستان صورت گرفته، گفت و گویی با دکتر محسن ناصری مدیر طرح تعییرات هوا و اقلیم انجام شده که می خوانید:


در ابتدا بفرمایید که منشأ ریزگردهای کشور از کجا آغاز شد و کشور ما چند سال است که درگیر این پدیده شده است؟

در مجموع کشورمان سال هاست که درگیر مساله ریزگردهاست اما این پدیده در طول 6 سال گذشته شدت بیشتری پیدا کرده، البته باید تأکید کنم که به کار بردن واژه ریزگرد غلط بوده و صحیح آن گرد و غبار است. متأسفانه طی 6 سال گذشته گرد و غبار در کشور شدت پیدا کرده اما از قدیم الایام به ویژه در مناطق جنوبی کشور وجود داشته و این مناطق تحت تأثیر این پدیده بوده اند. در واقع این مشکل سابقه ای سنتی دارد اما شدت بیش از حد آن است که این روزها موجب نگرانی همه ما شده است.


در سال های گذشته بسیاری از کارشناسان حوزه محیط زیست، منشأ گرد و غبار کشور را کشورهای عراق و سوریه می دانستند اما این کشورها با توجه به مشکلاتی که در دل آن ها از جمله جنگ و سایر مسایل وجود دارد، نتوانستند اقدام جدی برای حل گرد و غبار انجام دهند، مشکل از کجاست و چرا اینگونه شده است؟


در مورد منشأ ریزگردها باید گفت که تا دو سال گذشته بخش عمده ای از گرد و غباری که وارد کشور می شد، ریشه خارجی داشت و از مناطق مختلفی مانند استان های (الانبار، الرمادی در کشور عراق، رقه در کشور سوریه یا ربع الخالی در کشور عربستان) نشأت می گرفته است. در نهایت گرد و غبار با منشأ خارجی بسته به اینکه الگوی جریان هوا به چه شکل است از یکی از مناطقی که ذکر شد این ذرات را حمل کرده و به کشور ما می آورد ولی در این دو سال اخیر شاید سهم حوادثی که ریشه و منبعش داخلی بوده افزایش پیدا کرده است.


با این اوصاف چرا در دولت های گذشته نسبت به پدیده گرد و غبار اقدام جدی صورت نگرفته به این معنی که ما امروز شاهد حضور گرد و غبار با این شدت در مناطق مختلف کشور نباشیم؟


البته در دولت گذشته نیز تصمیماتی برای مقابله با موضوع گرد و غبار صورت گرفته بود و مسئولان گذشته نیز درصدد علاج این پدیده و کاستن شدت آن بودند اما متاسفانه به دلیل مشکلات اعتباری که برای طرح مقابله با پدیده گرد و غبار پیش آمد، برنامه ها عملا متوقف می شود و آن بخش از مطالعاتی هم که انجام گرفته بود نیز به نتیجه نرسید.


خوشبختانه سازمان حفاظت محیط زیست و دولت نگاه ویژه ای به حل مشکلات حوزه محیط زیست دارند، در دوره جدید طرح ملی مقابله با گرد و غبار تعریف شده و درباره مسایل مربوط به گرد و غبار به صورت تخصصی اقداماتی در دست پیگیری است. اینکه گفته شود سازمان حفاظت محیط زیست اقدام عملی را برای حل این مشکل انجام نداده بی انصافی است چرا که نگاه ما حل این پدیده است.


به افزایش گرد و غبار در کشور با منشأ داخلی اشاره کردید، به اعتقاد شما دلیل افزایش گرد و غبار با منشأ داخلی چیست؟


عمده ترین دلیل افزایش گرد و غباری که با منشأ داخلی در کشور مشاهده می کنیم، توسعه نامتوازن بوده و خشکسالی کشور نیز به این مسأله دامن زده است. به هر حال تغییر آب و هوا و تغییر اقلیم در کشور که با عنوان یک مادر خشکسالی می توان از آن یاد کرد را نمی توان در این پدیده نادیده گرفت.


در دولت گذشته رایزنی هایی با کشور عراق برای مقابله و کاهش پدیده گرد و غبار صورت گرفت اما چرا طرح های این موضوع ادامه پیدا نکرد؟


هم اکنون در مناطق خارجی (الرمادی و الانبار) در کشور عراق تحت حاکمیت داعش است و (رقه) در کشور سوریه نیز همین وضعیت را دارد. بنابراین حاکمیت کشور عراق نمی تواند به این موضوع بپردازد و عمدتا پدیده گرد و غبار با توجه به شرایط بحرانی که الان در کشور عراق حاکم است، جزو اولویت های این کشور قرار ندارد.


همچنین منشأیی که در (ربع الخالی) کشور عربستان وجود دارد طبیعتا سهم زیادی در ناهنجاری هایی در کیفیت هوای آن کشور ندارد که در این راستا کشور عربستان احساس مسئولیت روشنی نسبت به آن نمی کند، بنابراین خود ایران تصمیم گرفته تا در عراق دست به کار شود به طوری که هم اکنون کاشت نهال هایی در اراضی مجاورت کربلا آغاز شده و تا آنجا که دولت ایران از دستش برآید و در توان داشته باشد، سعی می کند در کنترل گرد و غبارهایی که ریشه خارجی دارد را نقش آفرینی کند.


با این اوصاف دولت به ویژه سازمان محیط زیست قرار است چه اقدام جدی برای گرد و غباری که منشأ داخلی دارد انجام دهد؟


توسعه نامتوازنی که در کشور اتفاق افتاده به همراه توسعه بیش از اندازه کشاورزی بدون توجه به منابع آب و در واقع عدم توجه به رهاسازی حداقل های زیست محیطی توسط وزارت نیرو عمده ترین مسایلی است که باعث شده گرد و غبار در کشور افزایش پیدا کند. طبعا با توجه به نیت و اراده ای که در حاکمیت برای مواجهه با این مساله وجود دارد، اقدامات در دست انجام است به طوری که هیأت دولت برای مقابله با پدیده گرد و غبار در روزهای اخیر اعتباری را تخصیص داده است.


همچنین دکتر ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست نیز در سفر اخیرش به اهواز بسته اجرایی دولت برای مقابله با پدیده گرد و غبار را ارائه می کند اما باید گفت که اگر امروز کلید عملیات کار زده شود زمان می برد تا بتوان این منابع را تثبیت کرد و به یک وضعیت مطلوب تر و پایدارتر رسید. توصیه بنده برای رفع این مشکل صبر، عمل مسئولان و هماهنگی دستگاه هاست تا به نتیجه موفقی دست پیدا کنیم.


برای مقابله با پدیده گرد و غبار فرضیه های مختلفی مطرح شده، بفرمایید که عملی و کاربردی ترین راهکار برای حل این مساله چه می تواند باشد؟


ما به عنوان سازمان محیط زیست روش هایی را می پسندیم و مورد تاکید قرار دارد که عامل بازگشت به طبیعت روح اصلی آن باشد و اگر قرار است اقدام مصنوعی و انسان ساختی انجام شود، باید سازگاری با طبیعت در آن گنجانده شود.

 

طبیعتا سازمان محیط زیست در این ایام سرگرم برنامه ریزی و تهیه راهکارها برای مقابله با پدیده گرد و غبار بوده و کمیته ملی مقابله با گرد و غبار نیز به طور مداوم و مرتب تشکیل جلسه داده به طوری که جمع بندی آن برنامه ای است که دکتر ابتکار اعلام کرده و قرار است با همکاری دستگاه های مختلف انجام شود. برنامه ها از این مرحله به بعد وارد عملیات و فاز اجرایی خواهد شد.


اما معتقدم که حذف این ردیف اعتباری به عبارتی هیچ کمکی به حل مشکلات شهروندان به خصوص در مناطق غربی زاگرس نمی کند. از طرفی گمان می کنم با توجه به مطالبه ای که افکار عمومی دارد، باید این اعتبار مجددا به شکل مستقل در بودجه دیده شود.


در مجموع نکته مهم این است که امیدوارم سیاست های کلان در کشور با طبیعت آشتی کند. اگر در تأمین منابع پایه یعنی آب و اقلام پایه کشاورزی به موضوع همزیستی با طبیعت توجه نکرده و واقعیت های موجود در طبیعت را رعایت نکنیم، به نظرم این اتفاقی که برای گرد و غبار طی روزهای اخیر در خوزستان افتاد شروع یک شروع است. یعنی شروع مواجهه طبیعت با دست اندازی های بی حد و اندازه ای است که در سیاست توسعه کشور دیده ایم.