سلامت نیوز:برای راه‌اندازی کمپ و کلا رسیدگی به بزرگسالان معتاد، دست و بال بازتری داریم و راحت‌تر می‌توانیم مداخله کنیم تا کودکان معتاد؛ چون درباره کودکان بحث حضانت، حمایت‌های اجتماعی و وضع خانوادگی آنها پیش می‌آید و ما حتما به یک مجموعه مداخلات احتیاج داریم و این موضوع نیاز به مدیریت یکپارچه دارد. ما حتما باید یک برنامه جامع دراین‌باره در نظر بگیریم تا بتوانیم واقعا شاهد کاهش آسیب باشیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند ،دوهفته پیش بود که نتایج یک تحقیق از ١١٦ کودک معتاد نشان داد، ٥١درصد کودکان معتاد، تریاک و ٣٣درصد هرویین مصرف می‌کنند و ٥٤درصد کودکان، اجباری معتاد می‌شوند. حالا چند سالی می‌شود که از گوشه و کنار ایران، از افزایش تعداد کودکان و نوجوانان معتاد خبرهایی به گوش می‌رسد؛ برای همین هم است که مسئولان سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت از لزوم ایجاد مراکز تخصصی ترک اعتیاد کودکان در شهرهای دچار این موضوع خبر دادند. چند ماه پیش بود که زمزمه‌هایی درباره ایجاد این مرکز در تهران تا آخر امسال به گوش رسید اما عملی نشد. حالا «محسن روشن‌پژوه»، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی می‌گوید که این مرکز سال آینده در تهران راه‌اندازی می‌شود. او معتقد است که کلید موفقیت در کنترل آسیب‌های اجتماعی، توسعه مشارکت‌های مردمی است و درمان اعتیاد کودکان و نوجوانان معتاد نیاز به مدیریت یکپارچه دارد.
آقای دکتر در همه سال‌هایی که از به صدا درآمدن زنگ خطر اعتیاد بزرگسالان می‌گذرد، اقداماتی برای درمان و پیشگیری از اعتیاد آنها در کشور انجام شده اما چند سال است که همین زنگ خطر برای کودکان و نوجوانان و دانش‌آموزان به صدا درآمده و هنوز سازمان‌های مسئول حوزه اعتیاد و موادمخدر دچار سردرگمی دراین باره‌اند. به نظر شما چرا؟
این موضوع پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد. موضوع اینجاست که ما برای راه‌اندازی کمپ و کلا رسیدگی به بزرگسالان معتاد، دست و بال بازتری داریم و راحت‌تر می‌توانیم مداخله کنیم تا کودکان معتاد؛ چون درباره کودکان بحث حضانت، حمایت‌های اجتماعی و وضع خانوادگی آنها پیش می‌آید و ما حتما به یک مجموعه مداخلات احتیاج داریم و این موضوع نیاز به مدیریت یکپارچه دارد. ما حتما باید یک برنامه جامع دراین‌باره در نظر بگیریم تا بتوانیم واقعا شاهد کاهش آسیب باشیم.
فکر می‌کنید این برنامه جامع را درباره اعتیاد کودکان و نوجوانان چطور می‌توان تدوین کرد و با دخالت چه دستگاه‌هایی؟
این موضوع چند بعد دارد. یکی مربوط به مسائل حقوقی و خانوادگی کودکان است که باید مداخلات مناسب با آن کرد؛ یعنی اگر بحث سرپرستی وجود دارد باید آن‌جا ساماندهی شود. موضوع دیگر بحث مربوط به درمان کودکان و نوجوانان معتاد است که احتیاج به فضایی مانند بیمارستان دارد؛ باید وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی فضاهایی را برای درمان اعتیاد کودکان و نوجوانان طراحی کنند. موضوع دیگر، حمایت‌های بعد از درمان این کودکان است. باید قابلیت‌های افراد برای این‌که به جامعه برگردند در نظر گرفته شود و حمایت‌های اجتماعی لازم در سایه سازمان بهزیستی و سایر دستگاه‌های مرتبط می‌تواند تعریف شود.
بهزیستی در همه این سال‌ها که از کودکان و نوجوانان معتاد در جامعه صحبت می‌شود، چرا هنوز برنامه جامعی را با همکاری دیگر دستگاه‌ها تدوین نکرده است؟ حتی هنوز مرکزی برای درمان و نگهداری کودکان معتاد در محله‌ها و شهرهای درگیر این موضوع در نظر گرفته نشده است.
ما الان در استان سیستان‌وبلوچستان مرکزی را برای این موضوع راه‌اندازی کرده‌ایم. کودکان و نوجوانانی که به طرق مختلف شناسایی می‌شوند، به این مرکز می‌آیند و بحث درمان‌شان پیگیری می‌شود. البته اول از همه کودکان معتاد در این استان اول به بیمارستان کودکان ارجاع داده می‌شوند و وقتی به وضع تقریبا عادی برگشتند، به مراکز حمایتی بهزیستی برمی‌گردند و نگهداری می‌شوند. در آن‌جا مداخله روانکاوی و مددکاری صورت می‌گیرد و همزمان مددکار وظیفه دارد که ببیند وضع خانوادگی کودک به چه شکل است، آیا سرپرست او معتاد است یا سالم و آیا کودک می‌تواند به خانواده‌اش برگردد یا نه؟
این‌طور که به نظر می‌رسد، نهادهای دولتی در این زمینه تا به حال نتوانسته‌اند به موفقیت زیادی برسند. شما نقش مردم و انجمن‌های فعال در حوزه اعتیاد را برای کنترل اعتیاد کودکان چطور می‌بینید؟
من فکر می‌کنم کلید موفقیت در کنترل آسیب‌های اجتماعی، توسعه مشارکت‌های مردمی است. این توسعه هم باید در قالب ظرفیت‌سازی، اقتدارافزایی و فعالیت بیشتر نهادهای مدنی اتفاق بیفتد.
آقای دکتر چند ماه پیش بود که مسئولان بهزیستی اعلام کردند مرکز ترک اعتیاد و نگهداری کودکان و نوجوانان معتاد راه‌اندازی می‌شود. قبل از آن هم چند بار این موضوع از زبان دیگر مسئولان اعلام شده بود ولی هنوز این اتفاق نیفتاده است؛ آیا برنامه جدیدی در این‌باره ندارید؟
ما پیگیر این موضوع هستیم. در سال ٩٠ و اوایل ٩١ یک راهنمای اولیه برای رسیدگی به وضع اعتیاد کودکان و نوجوانان نوشتیم و چند جلسه هم با ستاد مبارزه با موادمخدر و ذیل کمیته درمان این ستاد تشکیل شد. بعد از آن هم ذیل این کمیته، کمیته دیگری برای رسیدگی به وضع کودکان معتاد تشکیل شد.
برای نگهداری یا درمان آنها؟
برای درمان و کاهش آسیب آنها. توافقاتی در این برنامه انجام شد. بخشی از وظایف آمده در این برنامه، مربوط به وزارت بهداشت بود و بخشی مربوط به وزارت آموزش و پرورش ولی می‌بینیم که این وظایف همچنان مغفول مانده است.
یعنی دلیل این‌که در طول این ٣سال هنوز مرکز تخصصی برای درمان کودکان معتاد راه‌اندازی نشده، این است که این وزارتخانه‌ها به وظایف‌شان در این‌باره خوب عمل نکرده اند؟
به هر حال اسمش را نمی‌توان همکاری نکردن این ٢ وزارتخانه گذاشت. من معتقدم که در این‌باره ملاحظاتی وجود دارد که باید از ستاد مبارزه با موادمخدر سوال شود. ما الان این هماهنگی و توافق را داریم ولی خب هنوز چیزی عملی نشده است.
در این برنامه سازمان بهزیستی و به‌ویژه معاونت درمان اعتیاد که شما مسئول آن هستید، در نظر گرفته شده است. الان سوال اینجاست که اگر قبول کنیم که وزارت بهداشت و آموزش و پرورش دراین‌باره به وظایف‌شان خوب عمل نکرده‌اند، آیا این وظیفه از سازمان بهزیستی ساقط است؟
به هر حال ما چالش‌هایی در این‌باره داریم. ما احتیاج به راهنما و پروتکل اختصاصی درمان داریم که این اتفاق باید در گروه‌های مختلف بیفتد. از طرف دیگر ما نیاز به فضای بیمارستانی، یارانه درمان و نظام ارجاع در این‌باره داریم که مثلا اگر کودکی به بهزیستی آمد و احتیاج به بیمارستان داشت، با بیمارستان‌ها هماهنگ شود که آنها را بپذیرند و بعد از آن مهم است که این کودکان چطور ارجاع داده شوند.
همه اینها کی باید اتفاق بیفتد؟ حالا خیلی وقت است که درباره باید و نبایدها در این‌باره صحبت می‌شود و زنگ خطر درباره اعتیاد کودکان و نوجوانان به صدا درآمده؛ بالاخره کی قرار است ما از باید و نباید و فقط صحبت کردن در این‌باره به سمت عمل پیش برویم؟
در این‌باره باید بگویم که ما با وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با موادمخدر در مراحل آخر توافق هستیم.
که از کی اجرایی شود؟
همان‌طور که گفتم ما فعالیت‌مان را در قالب مرکز ویژه کودکان معتاد در سیستان‌وبلوچستان شروع کرده‌ایم و امیدواریم در تهران هم بتوانیم فعالیت‌مان را در این‌باره شروع کنیم.
یعنی می‌توانیم تا آخر امسال یا لااقل اوایل سال آینده شاهد راه‌اندازی این مرکز در تهران باشیم؟
بعید می‌دانم که تا اواخر امسال این اتفاق بیفتد ولی امیدوارم با هماهنگی‌هایی که ما با ستاد مبارزه با موادمخدر داریم، بتوانیم در سال جدید این مرکز را در تهران هم داشته باشیم. حتما در سال آینده می‌توانیم براساس الگویی که در سیستان‌وبلوچستان داریم، مرکزی را هم در تهران داشته باشیم.
تعداد آنها چقدر خواهد بود؟ فقط یک مرکز خواهیم داشت؟
براساس نیازمان این مراکز را راه‌اندازی خواهیم کرد. الان نمی‌توانم تعداد دقیق این مراکز را اعلام کنم چون باید برآورد کنیم و ببینیم که نیازمند چه تعداد از این مراکز در تهران هستیم ولی راه‌اندازی یک مرکز در تهران برای درمان کودکان معتاد قطعی است.
آقای دکتر یک ماه پیش که نتایج یک پژوهش در سازمان بهزیستی مشخص کرد، ١٧درصد کودکان خیابانی الکل مصرف کرده‌اند. بحث ایجاد یک مرکز برای ترک اعتیاد به الکل برای کودکان پیش آمد. برای این موضوع برنامه‌ای ندارید؟
در مورد درمان الکل سندی وجود دارد به نام کنترل الکل که توسط وزارت کشور ابلاغ شده و در آن وظایفی دیده شده ازجمله درمان که عمدتا به عهده وزارت بهداشت است و ما بیشتر وظیفه حمایتی از این کودکان را به عهده داریم.
یعنی این مرکز را باید وزارت بهداشت راه‌اندازی کند؟
بله براساس این سند، وظیفه این موضوع به عهده وزارت بهداشت است.
اطلاعاتی به شما نرسیده که وزارت بهداشت چنین قصدی را دارد یا نه؟
سال گذشته و قبل از این‌که این سند ابلاغ شود، ما در بهزیستی به این فکر بودیم که مصرف الکل موضوعی است که احتیاج به درمان دارد و بنابراین با «جمعیت تولدی دوباره» توافق کرده بودیم که به صورت پایلوت، درمان معتادان به الکل را راه‌اندازی کنیم، بعد از آن قرار شد که این کار را هم وزارت بهداشت ادامه دهد، بنابراین، این موضوع تحت مدیریت و نظارت وزارت بهداشت است.
این مرکز که از همان اول قرار بود برای درمان معتادان به الکل راه‌اندازی شود، برای کودکان چطور؟
بله، این موضوع هم به عهده وزارت بهداشت است. از طرف دیگر وزارت بهداشت باید درباره درمان این کودکان در بیمارستان‌ها هم همکاری بیشتری داشته باشد و بیمارستان‌ها را برای درمان آنها تجهیز کند.
نظر شما