سلامت نیوز: حاشیه نشینی اگرچه درسخن راحت است اما وقتی بدانیم این جمعیت چه اسیبها ومشکلاتی را نصیب شهرها و ساکنان خود میکند باید بسیار هوشیارتر در این زمینه عمل کنیم ؛ واقعیتی که اکنون جدی گرفته نمیشود وهیچ سازمانی برنامه مدون ومشخصی دراین خصوص ارایه نکرده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از قدس آنلاین، شاید کمتر کسی بیاد داشته باشدزمانی که جمعیت روستایی کشورمان از شهرنشینانش بیشتر بود واکنون این رویه به گونه ای تغییر کرده که جمعیت حاشیه نشین کشور با روستاییانش برابری میکندو دربرخی شهرها جمعیت حاشینه نشینان به حدی افزایش پیدا کرده که از کل جمعیت یک استان بیشتر است.

 حاشیه نشینی اگرچه درسخن راحت است اما وقتی بدانیم این جمعیت چه اسیبها ومشکلاتی را نصیب شهرها و ساکنان خود میکند باید بسیار هوشیارتر در این زمینه عمل کنیم ؛ واقعیتی که اکنون جدی گرفته نمیشود وهیچ سازمانی برنامه مدون ومشخصی دراین خصوص ارایه نکرده است.

این درحالی است که حاشیه نشینان بهترین گزینه برای کسب رای درزمان انتخابات هستندو کمتر نماینده مجلس ؛ شورای شهرو حتی ریاست جمهوری است که دراین زمینه وعده هایی نداده باشد.

درهمین حال رییس دانشکده جغرافیای دانشگاه خوارزمی گفت: 20 درصد جمعیت شهری ایران حاشیه نشین هستند که در صورت عدم ساماندهی این جمعیت می تواند منشاء مشکلات بسیاری در کشور شود.

***افزایش 17 برابری حاشیه نشینی در طول سه دهه

دراین راستا یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از افزایش پدیده حاشیه نشینی ، تصریح کرد: متاسفانه این پدیده در حال افزایش است و چون افراد مهاجر شرایط اقتصادی مناسبی ندارند مجبورند به ارزان ترین مناطق پناه ببرند پس عملا به حاشیه هایی روی می آورند که خود پر از حاشیه است.

علیرضا محجوب با انتقاد از اینکه در مناطق حاشیه نشین  اعتیاد، فقرفرهنگی، انواع بزهکاری و آسیب های‌اجتماعی بیداد می کند، تصریح کرد: آسیب‌های‌اجتماعی  در واقع اسباب و علل آسیب های دیگری را فراهم می کنند که اگر جلوی این افراد گرفته نشود به کل جامعه سرایت‌ می کند.

نماینده مردم تهران، ری و شمیرانات با انتقاد از اینکه هیچ سازمانی در حل این معضل نظارت و برنامه‌ریزی نکرده است، تصریح کرد: مرکز پژوهش های مجلس باید در مورد حل این معضل تحقیق و بررسی کنند و نتیجه پژوهش های خود را به مجلس ارائه دهند که مجلس بتواند طرح ارائه دهد و دولت نیز با شناسایی دستگاه های متولی و مربوطه اقدامات لازم در مورد حل این معضل را صورت دهد.

این نماینده مردم در‌مجلس نهم، نقش سازمان های اجتماعی را در مورد حل این معضل مهم دانست و گفت: سازمان های اجتماعی باید بیشتر از بقیه سازمان ها در خصوص این پدیده مسئولیت پذیر باشند و در حل این معضل برنامه ریزی کنند.

عضو کمیسیون‌اجتماعی‌ مجلس بیان کرد:  به طور متوسط مهاجرت حاشیه‌نشین ها به کلانشهرها نسبت به سال 61، 17 برابر افزایش پیدا کرده است و 17 برابر صدمات‌اجتماعی جبران ناپذیری به کشور‌وارد آمده است.

محجوب پدیده مهاجرت از شهرهای کمترتوسعه یافته و کوچک را مهمترین دلیل حاشیه نشینی عنوان کرد و گفت: پدیده مهاجرت که ناشی از ناهنجاری های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است باعث تشدید حاشیه نشینی است.

وی ادامه داد: چون پدیده مهاجرت معمولا از فقرناشی می شود پس اقتصاد نامنظم بارز در ایران که عملا به قحطی های موضعی در برخی از مناطق می انجامد به اضافه کمبود درآمد و تبلیغ این فرهنگ که در کلانشهرها رفاه بیشترو درآمد ‌زایی آسان تر‌است همه این عوامل  باعث هجوم افراد به سمت کلانشهرها می شود.

عضو‌کمیسیون‌ اجتماعی‌‌ مجلس شورای اسلامی با انتقاد از افزایش‌ حاشیه‌نشینی‌، تصریح کرد: متاسفانه‌ معضل حاشیه‌نشینی به سرعت در حال افزایش است‌ بنابراین با برنامه ریزی برای حذف آن‌ می توان به سلامتی روانی جامعه کمک بزرگی کرد.

***هشدار نسبت به وجود 10 میلیون حاشیه‌نشین

عضو هیات رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از وجود 10 میلیون حاشیه نشین در کشور، گفت: وزارت کشور باید با برنامه‌ریزی، برخورد و نظارت بر چنین پدیده‌ای و مشخص کردن حریم شهرها از گسترش حاشیه‌ها جلوگیری کند.

عباس صلاحی  با تاکید بر ضرورت ساماندهی و جمع‌آوری حاشیه‌نشین‌ها، تصریح کرد: متاسفانه هر روز به افراد ساکن در این مناطق افزوده می‌شود و روزانه شاهد جرم و جنایت‌های زیادی از ناحیه این افراد می‌باشیم بنابراین به علت عدم ساماندهی، نباید هزینه‌های زیادی بابت آسیب‌های اجتماعی ناشی از این معضل بپردازیم.

نماینده مردم آشتیان، تفرش و فراهان در مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از معضل اجتماعی حاشیه‌نشینی، گفت: متاسفانه حاشیه‌نشینی فقط مختص تهران نیست و مربوط به همه کلانشهرهای کشور است و روز به روز در حال توسعه و افزایش است و در واقع این افراد منبع فساد و بزهکاری اجتماعی هستند.

این نماینده مردم در مجلس نهم، ادامه داد: لازم است این افراد هرچه زودتر جمع‌آوری، ساماندهی و افراد نیازمند از غیرمستحق جدا شوند، بهتر است در مورد این افراد برنامه‌ریزی جامعی انجام گیرد و هویت آنها مشخص و شناسایی شود.

صلاحی با تشریح علل افزایش حاشیه‌نشینی، گفت: برخی از افراد جامعه به علت سستی و کاهلی فعالیتی در زمینه اقتصادی ندارند به همین دلیل از حاشیه شهرها استفاده می‌کنند و به شغل‌های کاذب فروش مواد مخدر و تکدی‌گری روی می آورند و به ناهنجاری اجتماعی دامن می زنند.

وی با بیان اینکه خانواده‌های نیازمند حاشیه نشین، باید تحت پوشش سازمان‌های حمایتی قرار گیرند، تاکید کرد: با شناسایی و تحت پوشش قراردادن این افراد می توان تعداد زیادی از آنان را ساماندهی کرد.

نماینده مردم آشتیان، تفرش و فراهان در مجلس نهم با اشاره به نقش مهم نیروی انتظامی در برخورد با افراد سودجوی مناطق حاشیه نشین، بیان کرد: متاسفانه وجود افراد سودجو در محل سکونت حاشیه نشین ها و مظلوم نمایی و سیاه نمایی آنها برای شانه خالی کردن از زیربار مسئولیت متحمل هزینه اضافی برای دولت می‌شود لذا نیروی انتظامی باید با این افراد برخورد قاطع داشته باشد.

صلاحی ادامه داد: قوه قضائیه، سازمان‌های حمایتی، وزارت‌خانه‌های بهداشت و کشور، سازمان بهزیستی، نیروی انتظامی و شهرداری با همکاری هم می توانند به معضل حاشیه‌نشینی پایان دهند.

نماینده مردم آشتیان، تفرش و فراهان در مجلس شورای اسلامی، گفت: سازمان‌های شهرداری و فرمانداری می‌توانند در صورت امکان بازارچه‌هایی به افراد حاشیه نشین ارائه دهند که از این راه امرار معاش کنند؛ بهتر است فضاهای مشخصی برای مسکن کارتن خواب ها نیز ایجاد شود.

عضو هیات رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس، با بیان اینکه برخی از این افراد با سوءنیت و برای تحریک احساسات مسئولان به این مناطق روی آوردند، تصریح کرد: برخی از این افراد با قصد و نیت قبلی به این مناطق مهاجرت کردند و با تحریک احساسات مردم و مسئولان می خواهند آنها را مجبور کنند که به آنها توجه کنند لذا نیروی انتظامی با شناسایی این افراد باید با آنها برخورد قاطع داشته باشد.

*** حاشیه شهرها؛ مستعد رشد ناهنجاری‌

دراین حال یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه مناطق حاشیه نشین مستعد ارتکاب جرم، خرید وفروش و مصرف مواد مخدر است، تصریح کرد: این مناطق، منبع رشد آسیب‌های اجتماعی بوده لذا در خصوص ساماندهی این مناطق نظارت بیشتری باید صورت گیرد.

سیامک مره صدق در گفت وگو با خانه ملت، با انتقاد از پدیده حاشیه نشینی، گفت: حاشیه نشینی به هیچ وجه فرآیند سالمی به حساب نمی‌آید و این معضل آسیب‌های مختلف اجتماعی را در پی خواهد داشت که از نظر جامعه شناسی این آسیب ها جبران ناپذیر است.

نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه پیشرفت حاشیه نشینی، آسیب های اجتماعی زیادی را در پی خواهد داشت، گفت: به دلیل سهم بالای این مناطق در رشد بزهکاری و پیدایش ناهنجاری های مختلف، باید از شکل گیری مناطق حاشیه‌ای و مهاجرت افراد به حاشیه‌ها جلوگیری شود.

این نماینده مجلس نهم با بیان اینکه با ارائه  امکانات رفاهی، اقتصادی و فرهنگی به شهرهای کمتر توسعه یافته، مهاجرت افراد به شهرها و رشد حاشیه‌نشینی کمتر خواهد شد، گفت: معمولا حاشیه‌نشینی به خاطر حداقل امکاناتی که در حاشیه شهرها وجود دارد و در مناطق کمتر توسعه یافته نیست بوجود می آید پس می توان با ارائه امکانات مناسب از مهاجرت بیشتر آنها جلوگیری کرد.

وی با تاکید بر نظارت دقیق مسئولان بر مناطق حاشیه نشین، یادآور شد: افراد حاشیه‌نشین در کنار از دست دادن ریشه‌های خانوادگی، سنتی و فرهنگی  با فرهنگ شهرنشینی کنار نیامده و همچنین از پس مشکلات اقتصادی بر نمی آیند لذا چنانچه نظارت کافی بر این مناطق صورت نگیرد این نقاط خاستگاهی برای رشد و پرورش تفکرات بزهکارانه می شود.

مره صدق با بیان اینکه سازمان خاصی متولی حل این معضل نیست، گفت: چون یک نهاد به تنهایی نمی‌تواند این معضل را ریشه کن کند بنابراین وزارت تعاون، کار ورفاه اجتماعی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیروی انتظامی و قوه قضائیه برای از بین بردن این معضل باید با هم همکاری کنند لذا حذف این معضل عزمی ملی و جهادی می طلبد.

نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه نیروی انتظامی و قوه قضائیه باید با افراد بزهکار در این مناطق برخورد کنند، تصریح کرد: نیروی انتظامی و قوه قضائیه با برخورد قاطع با تخلفات کوچک در این مناطق می توانند از بزهکاری های اجتماعی و بزرگتر جلوگیری کنند.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ایجاد اشتغال دائمی در مناطق کمترتوسعه یافته و کوچک را مهم خواند و تصریح کرد: اشتغال فرآیند مهمی در جامعه برای افراد محسوب می شود که یکی از علل حاشیه‌نشینی نیز عدم وجود اشتغال در مناطقی است که افراد مجبور به ترک آن می شوند لذا برای حذف حاشیه نشینی می توان با برنامه ریزی در میان مدت زمینه های اشتغال را در مناطق کمترتوسعه یافته ایجاد کرد.

نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: در مناطقی که شغل اصلی آنها کشاورزی است چون کار کشاورزی فصلی و در اکثر مواقع رونق ندارد برخی از افراد سرپرست خانواده، اعضای خانواده خود را رها می کنند و برای کار به کلانشهرها مهاجرت و به حاشیه‌ها پناه می آورند که این خود سرآغاز  بزهکاری های زیادی است.

عضو کمیسیون بهداشت ودرمان مجلس با بیان اینکه دولت برای حل مشکل کشاورزان باید صنایع تبدیلی وابسته به کشاورزی و دامداری را توسعه دهد، گفت: این عملکرد از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است چون هزینه حمل و نقل و مواد اولیه به شدت کاهش خواهد یافت و از طرف دیگر با این کار می‌توان اشتغال دائم ایجاد کنیم و جلوی مهاجرت‌های ناخواسته را بگیریم.

***ضرورت نظارت و همکاری در حل معضل حاشیه نشینی

درهمین حال یک عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با بیان اینکه برای حل و حذف معضل حاشیه نشینی، نهادهای زیرمجموعه دولت باید با هم همکاری کنند، گفت: ساماندهی این افراد تنها وظیفه شهرداری نیست بنابراین همه سازمان ها باید مسئولیت حل این پدیده اجتماعی را برعهده بگیرند و در از بین بردن این معضل بسیج شوند.

حسین گروسی  با ابراز نگرانی از افزایش پدیده حاشیه نشینی، گفت: متاسفانه با افزایش این پدیده، حاشیه های شهر تبدیل به نقاط امنی برای مجرمان شده و زمینه را برای فعالیت آنان فراهم کرده است.

نماینده مردم قدس، شهریار و ملارد در مجلس شورای اسلامی بالا بودن قیمت مسکن در شهر تهران، ارزان بودن املاک و اراضی در حاشیه شهر و عدم امکانات رفاهی در شهرهای کوچک را از دلایل روی آوردن افراد به حاشیه نشینی عنوان کرد.

گروسی با بیان اینکه دولت باید در قیمت مسکن توازن ایجاد کند، گفت: مسکن یکی از ضروریات زندگی است، لذا دولت باید در قیمت مسکن توازن و تعادل ایجاد کند.

این نماینده مردم در مجلس نهم با تاکید بر اینکه برای حذف پدیده حاشیه نشینی باید حاشیه ها اصولی ساخته شوند، گفت: لازم است که برای از بین بردن این پدیده زشت اجتماعی حاشیه ها اصولی ساخته شوند و فرآیند مشخصی داشته باشند تا از هجوم جمعیت به سوی حاشیه کلانشهرها جلوگیری شود.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، تاکید کرد: شهرداری، وزارت کار و رفاه اجتماعی  و وزارت بهداشت با ارائه  امکانات رفاهی مناسب به شهرهای کوچک می توانند از هجوم بی رویه جمعیت به سوی کلانشهرها و به تبع آن افزایش حاشیه نشینی جلوگیری کنند.

نماینده مردم قدس، شهریار و ملارد در مجلس شورای اسلامی حذف این معضل اجتماعی را مستلزم نظارت بیشتر دولت دانست و بیان کرد: نظارت دولت بر مهاجرت شهرستان های کوچک و کمترتوسعه یافته به کلانشهرها ضروری است لذا وزارت صنعت و معدن و وزارت رفاه برای اشتغال و وزارت  بهداشت برای بهداشت و درمان افراد می توانند توازن ایجاد کنند.

***بهره مندی 10 میلیون حاشیه نشین ازخدمات بهداشتی و درمانی 

دراین حال معاون بهداشتی وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی گفت: 10 میلیون نفر از ساکنان مناطق حاشیه ای و سکونت گاه های غیر رسمی کشور از خدمات و مراقبت های بهداشتی و درمانی استفاده می کنند.

دکتر علی اکبر سیاری افزود: توجه به ساکنان مناطق حاشیه شهرها که تاکنون خدمات بهداشتی را به طور مناسب دریافت نمی کردند ، در مرحله دوم طرح تحول نظام سلامت قرار دارد.

وی گفت: افزایش امید به زندگی ، کاهش ابتلا به بیماری ها ، توانمند سازی مردم ، کنترل عوامل خطر ، کنترل عوامل اجتماعی موثر بر سلامت و عدالت در سلامت از برنامه های کوتاه مدت طرح تحول نظام سلامت است.

همچنین قائم مقام وزیر بهداشت با بیان این که معضلات ناشی از بحران بهداشت و سلامت، نیازمند تدوین استراتژی و برنامه فرابخشی مبتنی بر آمایش سرزمین است، گفت: برای برون رفت از مشکلات ناشی از حاشیه نشینی نیازمند تدوین برنامه برای جلب مشارکت همگانی هستیم.

ایرج حریرچی با اشاره به وضعیت جمعیت حاشیه نشین کشور اظهار کرد: ۱۱ درصد از جمعیت ۷۵ میلیون نفری کشور در حاشیه شهرها به‌ ویژه کلانشهرها سکونت دارند که از این ۱۱ درصد، ۴۳۰ هزار نفر در حاشیه شهر زاهدان در شرایط بسیار اسف باری ساکن هستند. مناطقی که فاصله نزدیک با مرکز شهر و با مراکز اداری و حاکمیتی شهر دارند و مملو از مردمی هستند که سلامت و بهداشت آنها مغفول مانده و قدم زدن در بین آنها تنها افسوس و شرمندگی را تداعی می کند.

وی ادامه داد: بر کسی پوشیده نیست که مناطق حاشیه نشین به دلیل برخوردار نبودن از بهداشت و امکانات درمانی، فقدان امکانات شهری، اثرات منفی‌ و وخیمی را بر محیط انسانی، محیط زیست و شرایط کالبدی شهر بر جای می‌گذارند.

قائم مقام وزیر بهداشت با تاکید بر این که متولیان حوزه سلامت معضل حاشیه نشینی را در آغاز فاز دوم طرح تحول نظام سلامت، در صدر برنامه‌ریزی های خود قرار دادند، عنوان کرد: این طرح در دو محور "تدوین استراتژی کلان و راهبردی" و "برنامه‌ریزی خرد در حوزه بهداشت"، اقدامات موثری را انجام داد.

معاون کل وزارت بهداشت به اهداف محور نخست اشاره کرد و گفت: در محور نخست، برون رفت از مسئله حاشیه نشینی و به‌ ویژه معضلات ناشی از بحران بهداشت و سلامت، نیازمند تدوین استراتژی و برنامه فرابخشی مبتنی بر آمایش سرزمین است.

این مقام مسئول افزود: سپس برای برون رفت از مشکلات ناشی از حاشیه نشینی نیازمند تدوین برنامه برای جلب مشارکت همگانی هستیم. حریرچی با تاکید بر این که مهمترین عامل در موفقیت برنامه‌های بهسازی، تعهد و الزام همه افراد جامعه است، اذعان کرد: در واقع باید احساس مشارکت عمومی و درک نیاز واقعی به بهسازی و ارزش آن، در میان همه افراد جامعه و سازمان‌هایی که در این زمینه تلاش می‌کنند، توسعه پیدا کند.

وی با بیان این که از منظر خرد و تدوین برنامه‌، وزارت بهداشت با آغاز فاز دوم اجرای طرح تحول نظام سلامت حاشیه‌نشینان در تمام استان‌های کشور به بسته خدمات جامع به‌ تدریج دسترسی پیدا خواهند کرد، عنوان کرد: در بسته حمایتی نظام سلامت، استقرار پزشک، پرستار، مددکار اجتماعی و روان‌شناس در مراکز درمانی مناطق حاشیه نشین و صدور دفترچه بیمه درمانی پیش‌بینی شده است.

حریرچی گفت: اکثر مناطق حاشیه نشین از خدمات بهداشتی کم بهره‌اند ‌که این وضعیت منجر به افزایش بیماری های واگیردار و بیماری های عفونی در این مناطق می شود. همچنین تبعات سوء ناشی از حاشیه نشینی، امروزه عاملی در جهت سقوط افراد در ورطه انحراف و بزهکاری از جمله اعتیاد و انواع جرایم است.

قائم مقام وزیر بهداشت با بیان این مطلب که تاکنون برنامه عملیاتی‌‌ برای اصلاح وضع حاشیه نشینی در کشور وجود نداشته و معمولا اغلب برنامه‌های رفاهی با اولویت قرار دادن شرایط ساکنان مناطق مرکزی شهرها تدوین شده است، تاکید کرد: این رویکرد باعث شده که بر اثر دافعه عواملی چون فقر و بیکاری، افراد از زادگاه خود رانده شده و به شهرهای دیگری روی آورده‌اند، از آنجا که اکثریت این گروه‌ها بی‌سواد بوده و آمادگی لازم را در جهت جذب در بازار کار شهر ندارند، عامل پس‌‌زدگی شهری، آنها را به حاشیه شهرها رانده است.

حریرچی افزود: تحقیقات انجام شده حاشیه نشینی را ناشی از عواملی چون توسعه نامتوازن ناشی از ساختارهای اقتصادی، نقصان برنامه‌‌ریزی شهری و مقابله با معلول‌ها به‌جای مقابله با علت‌ها، پیدایش شکاف طبقاتی میان مردم و درنهایت ناتوانی شهروندان در تطبیق با محیط شهری و پس‌زدگی آنان به حاشیه شهر می‌داند. همین تحقیقات تاکید می‌کنند که وجود یک زخم اجتماعی در گوشه‌ای از شهر به‌عنوان یک پیکر واحد، عملکرد دیگر نقاط شهر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

این مقام مسئول با بیان این که بی‌تردید خدمات مذکور در گذر از مسیر دشوار توسعه، در حمایت از اقشار محروم به‌ ویژه حاشیه‌نشینان، با هدف دوام جامعه با تحقق تعادل و یکپارچگی و توانمندسازی و بهسازی کانون‌های حاشیه‌ای تدوین و اجرایی شده است، تاکید کرد: ادامه این مسیر جز با همکاری همه اجزای دولت، مشارکت بخش خصوصی و تشکل های غیردولتی و مردم نهاد میسر نیست. در این راستا با حمایت دولت تدبیر و امید به عنوان متولیان سلامت مردم کشور، در صدد هستیم تا شاخص های بهداشتی و درمانی حاشیه نشینان در شهرها را با توجه به امکانات موجود ارتقاء دهیم و ناگفته پیداست که تحقق این امر، تعهد و الزام همگانی را می طلبد.