سلامت نیوز:واقعیت این است که با رعایت تمام الزامات، باز هم ورود اکوتوریسم به یک منطقه طبیعی، ممکن است تاثیر منفی بر محیطزیست طبیعی و اجتماعی آن جا وارد کند، گونههای گیاهی و جانوری را نابود کند، و به انباشت زباله منجر شود.
به گزارش سلامت نیوز، مهدی کلاهی، دکترای جامعهشناسی محیطزیست و کنشگر و پژوهشگر محیطزیست در روزنامه قانون نوشت: استرس زندگی شهری، موجی فزاینده از احساسات نوستالژیک را در میان مردم شهری نسبت به لذات زندگی شهری و زندگی خارج از آن ایجاد کرده است. این چنین است که هر روز میلیونها نفر در سراسر دنیا از مناطق حفاظت شده و سایر مناطق بکر و طبیعی دیدن میکنند که در کشورهای توسعه یافته جهت دیدن ناحیهای متفاوت از زندگی شهری و در کشورهای توسعهنیافته جهت برقراری گردشگری در عرصههای طبیعی است.گذراندن اوقات فراغت مسئولانه، در واقع میتواند پاسخی باشد به این گونه دغدغههای انسانی.
اکوتوریسم (Ecotourism) به معنای بومگردشگری، طبیعتگردی و یا گردشگری مبتنی بر طبیعت (Nature-based tourism)، هر چه که نامیده شود، طبق تعریف انجمن بینالمللی اکوتوریسم (TIES)، به «سفری مسئولانه به مناطق طبیعی گفته میشود که به حفظ محیطزیست و بهبود معیشت مردم محلی کمک میکند» یا طبق تعریف اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN)، «یک سفر و بازدید محیطزیستی مسئولانه از مناطق طبیعی بکر است که به منظور لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و ویژگیهای فرهنگی مرتبط با آن انجام میشود، به طوری که باعث ترویج حفاظت شود، اثرات منفی بسیار کمی از جانب بازدیدکنندگان بر محیط بر جای گذارد و شرایطی را برای اشتغال و بهرهمندی اقتصادی و اجتماعی مردم محلی(بومی) فراهم کند.»
بر طبق این تعاریف، اکوتوریست (بومگردشگر)، ضمن دیدار از مناطق طبیعی نامسکون و دستنخورده،به تماشای گیاهان، پرندگان، ماهیها و دیگر جانوران پرداخته و بایداز هر گونه تخریبی، برحذر باشد و با کمک به حفاظت از فرهنگ بومی، زیستگاهها و گونههای در خطر انقراض منطقه، افزایش رفاه و درآمد مردم محلی و همچنین یاری دولتها، تاثیرات مثبتی داشته باشد. پس اگر فردی در طبیعت، باعث قطع درختان، شکار یا هر گونه تخریبی شود از این مفهوم فاصله گرفته و به «یاغی»، «تخریبگر» و یا «جانگیر» مبدل میشود که باید با شدیدترین روش قانونی، مورد پاسخگویی قرار گیرد. پس مفهوم اکوتوریسم با آموزش آمیخته است. آموزشهایی همچون قوانین بومشناختی،محیطزیست، انواع خدمات بومسازگان (اکوسیستم) و اعتقادات و فرهنگ محلی، میتوانند و باید باعث افزایش دانش اکوتوریست شوند که در نهایت، باعث افزایش علاقه به طبیعت، درآمدزایی و کمک به حفاظت بیشتر مناطق طبیعی و تنوعزیستی شوند.
اکوتوریسم یکی از درآمدزاترین بخشهای صنعت توریسم است. ولی اکوتوریستها (بومگردشگران)، کمتوقعاند، برای دیدن طبیعت، به راحتی خرج میکنند، خوابیدن در چادر را به هتل پنج ستاره ترجیح میدهند و برای دیدن گونههای نادر در تمامی عرصههای طبیعی و بکر همچون پارکهای ملی و سایر مناطق حفاظت شده، حاضرند هزینههای گزافی بپردازند. اکوتوریستها، در اثر دیدن چشماندازها و مناظر طبیعی، به احساس تعلق، عزت و احترام دست مییابند، که این موضوع را میتوان در نوشتهها، عکسها، خاطرات و حتی اشعارشان پیبرد.
چندی است که سازمان حفاظت محیطزیست به اکوتوریسم توجه نشان داده و با تفاهمنامههایی، خواستار واگذاری عرصههایی از مناطق طبیعی و بکر به افراد حقیقی یا حقوقی است. طبق صحبتها و طرحهای ارائه شده توسط این افراد، عرصههای طبیعی، جولانگاه ساخت و سازهایی خواهند شد و به محیطی خشن و دستخورده تبدیل میشوند. متاسفانه این تصمیم را در واگذاری جزیره آشوراده میتوان دید که با این اقدام، شخص مدیریت سازمان، پشتیبانی بخش عظیمی از کارشناسان محیطزیست و دلسوزان طبیعت را از دست داد. پس، نمیتوان دم از حفاظت زد و با به کارگیری واژه «اکوتوریسم» به طوری مبهم، از ساخت هتل و سایر سازهها در مناطق بکر صحبت کرد.
از طرح واگذاری آشوراده، میتوان فهمید که قبل از هر کاری، نیاز داریم تا مدیران ارشد متولی حفاظت طبیعت، خود مفاهیم پایهای «مدیریت تنوعزیستی» و «اکوتوریسم» را بیاموزند. پس نخست باید پیشنهاد کرد که خانم ابتکار در یکی از سفرهایشان به آمریکا، بازدیدی از پارک ملی یلوستون داشته باشند یا حداقل همینجا، فیلمهایی از این پارک ملی را ببینند تا بدانند وقتی صحبت از اکوتوریسم و مشارکت مردم در این امر میشود، به چه مفهومی، با چه ساختاری و براساس چه مبانی علمیای است. این طور شاید یاد بگیریم که گسترش تسهیلات توریستی، نه تنها با حفاظت منافات دارد، بلکه زیباییهای مکانهای طبیعی را از بین میبرد. شاید یاد بگیریم که «رد پا»، باید تنها اثری باشدکه از اکوتوریسم در طبیعت به جا گذاشته میشود و عکسها و خاطرات سفر نیز تنها یادگاریهایی که از طبیعت به ارمغان آورده میشوند. واقعیت این است که با رعایت تمام الزامات، باز هم ورود اکوتوریسم به یک منطقه طبیعی، ممکن است تاثیر منفی بر محیطزیست طبیعی و اجتماعی آن جا وارد کند، گونههای گیاهی و جانوری را نابود کند، و به انباشت زباله منجر شود. در نتیجه، جهت حرکت به سمت «گردشگری پایدار» و«اکوتوریسم و سفر مسئولانه»، نیاز به مطالعه ظرفیتسنجی مناطق، فرهنگسازی اکوتوریسم و سازماندهی جوامع محلی داریم. علاوه بر آن، باید زمینه حضور اکوتوریستهای خارجی را هم فراهم کنیم.
نظر شما