سلامت نیوز: مشكلات محیط زیست در ایران اگرچه در سالهای اخیر شدت گرفته و متنوعترشدهاند اما متاسفانه در طول دولتهای مختلف همواره یك روند افزایشی را نشان میدهند. بر این اساس منصفانه است كه بپرسیم آیا با تكرار برنامههایی كه تا به حال اجرا شدهاند میتوان امیدی به بهبود شرایط زیستمحیطی كشوردرآینده داشت؟
به گزارش سلامت نیوز، حمید پوران پژوهشگر ارشد انستیتو مطالعات خاورمیانه، سواس، دانشگاه لندن با طرح این پرسش در روزنامه اعتماد نوشت: یكی از پاسخهای احتمالی این است كه این برنامهها به درستی اجرا نشدهاند كه این خود منجر به پرسشهای بیشتر, از جمله دلیل عدم در نظر گرفتن توان اجرایی در هنگام برنامهریزی میشود. ملاقات روز یكشنبه ۱۷ اسفند ماه ۱۳۹۳ مسوولان و فعالان محیط زیست در ایران با عالیترین مقام مدیریتی كشور را میتوان فرصت منحصر به فردی برای همه گروهها و افراد دانست تا اگر واقعا و از سر دلسوزی قصد ساختن و بهبودی محیط زیست كشور را دارند لحظهای درنگ كرده و با تامل از خود بپرسند در این راستا چه نقشی را میخواهند به عهده بگیرند.
از این دیدار میشود به عنوان یك فرصت استثنایی استفاده كرد و یكبار برای همیشه از همه دعوت كرد كه محیط زیست و مسائل مربوط به آن را به عنوان مسائلی كلان و فراجناحی در نظر بگیرند و از آنها به عنوان وسیلهای برای رسیدن به اهداف خود استفاده نكنند. این دیدار میتواند به خوبی پشتوانه و سرمایه مدیریتی لازم برای بازنگری روشها و ابزارهای راهبرد توسعه محیط زیست پایدار را فراهم كند.
تعدد, تنوع و ماهیت مشكلات زیست محیطی موجود و رو به پیدایش نیازمند راهكارها و برنامهریزهای نوین چند رشتهای و میان رشتهای دراین زمینه است. با چنین نگاهی، ساختار كلاسیك قرن گذشته كه مرزبندیهای كاملا مشخصی را برای بخشهای مختلف محیط زیست، همانند جزیرههایی مستقل از هم، در نظر میگیرد بسیار سادهانگارانه است. شاید به همان میزان كه ما پست، تلگراف و تلفن را معادل همه فناوریهای موجود در زمینه ارتباطات و اطلاعات درعصر حاضر در نظر بگیریم. حفظ و فراهم كردن محیطی قابل زیستن نه تنها نیازمند جلوگیری از تبدیل بحران به فاجعه است بلكه باید با پیشگیری ازشكلگیری مشكلات جدید و معكوس كردن روند مسائل فعلی (در مواردی كه امكانپذیر است) در این راستا گام برداشت
محیط زیست، به معنای كلی آن همانند پازل هزار تكهای است كه هر قطعه شكل و نقش منحصر به خود را داشته و تنها با قرار گرفتن همه آنها در كنار هم تصویری جامع و واقعی از وضعیت موجود ترسیم میشود كه بتوان بر اساس آن به دنبال برونرفت از مشكلات و حركت در مسیر محیط زیست پایدار بود. راه طولانی رسیدن به وضعیت مطلوب زیستمحیطی همانند راندن به سمت مقصدی تازه است كه در هر لحظه با نگاه كردن به نشانهها و علایم موجود در مسیر میشود در مورد پیشرفت و صحت راه پیموده شده اظهارنظر كرد. در چنین فضایی كه چالشهایی همچون روند تغییر اقلیم با تمام احتمالات متفاوت مربوط به آن و عمل نكردن كشورهای همسایه به تعهدات خود مجموعهای از برنامهریزیهای متنوع و انعطافپذیر را میطلبد، فرد محور نبودن ساختار مدیریتی محیط زیست كشور و اتكا بر بدنههای متعدد كارشناسی آگاه و جامع كه بتواند اطلاعات لازم را به صورت سیستماتیك و بهنگام برای تصمیمگیران فراهم كند یك ضرورت است.
همان طور كه ذات علم پویایی و تحرك است, علوم محیط زیست هم به عنوان مجموعه گستردهای از علوم تنها در صورت ارتباط مستمر با همتایان خود در دانشگاهها و سازمانهای دیگر كشورها میتوانند به سمت تكامل حركت كنند. این مهم نیازمند نگاهی همهجانبهنگر است كه تبادلات علمی میان كشورها وسازمانهای محیط زیست را (حتی در صورت تفاوتهای سیاسی میان كشورها) قدر بداند و تشویق كند. آزموده را دوباره آزمودن و كارنامهای پر از اشتباه داشتن سرمایهای نیست كه هیچ مدیر یا كشوری بخواهد بدان افتخار كند. همین مساله ضرورت آموختن و الگو قرار دادن كشورهای موفق درحوزه محیط زیست را بیش از پیش آشكار میكند. پذیرفتن و بیان این موضوع كه در ارتباط با محیط زیست هنوز در بسیاری از مسائل اطلاعات كافی نداریم یا از ابزار لازم برخوردار نیستیم اما خود به این نكته آگاه هستیم و در جهت برطرف كردن آن گام برمیداریم قطعا به اطمینان بیشتر جامعه منجر میشود. قضاوت مردم و ارزیابی آنها از چنین موضوع كلانی (وضعیت محیط زیست) كه سلامت جامعه مستقیما تحت تاثیرآن است (همانند توفانهای گرد و غبار اخیر در خوزستان و سیستان) ونحوه زندگی نسلهای آینده را شكل میدهد ضروری است.
همچون سایر موضوعات, پیشنیاز هر نوع قضاوتی داشتن اطلاعات و آگاهی لازم است. همان طور كه در قبل اشاره شد اگر حركتهای زیست محیطی در كشور را به مثابه حركت وسیله نقلیهای در مسیر محیط زیست پایدار در نظر بگیریم عموم مردم باید بتوانند مسیر حركت آن را رصد كنند. اگرچه مردم بهتر از هر كسی مستقیما اثرات تلاشها در این زمینه را در زندگی روزمره احساس میكنند اما وجود یك درگاه اینترنتی كه كلیه فعالیتهای مرتبط، میزان پیشرفت و برنامههای آینده را به صورت شفاف در اختیار آنان قرار دهد، در زمینه آموزش گام بردارد، نظرات آنان را دریافت كند و در هنگام بروز مشكلات به عنوان مهمترین مرجع رسمی قابل اعتماد مورد استناد قرار گیرد ضروری است. همان طور كه جامعه نیازمند درك این حقیقت تلخ است كه پروسههای اصلاح مشكلات زیستمحیطی نه ماهها بلكه گاهی سالها زمان میبرد، سیاستگذاران نیز باید بپذیرند كه كلیگویی، ارایه كردن مطالب مبهم و آمارهای نهچندان قابل اتكا نتیجهای جز تبدیل شدن شدن بحرانها به فجایع زیستمحیطی كه گریبانگیر همه خواهد بود ندارد.
ماهیت فرابخشی محیط زیست نیازمند تلاشهایی فراتر از معدود جلسات شورای عالی محیط زیست بوده و فعالیت دایمی دفتر این شورا را جهت هماهنگی و ارتباط گسترده با سایر دستگاهها با هدایت سازمان محیط زیست میطلبد. حال كه اتفاق نظر بیسابقهای در همه سطوح مدیریتی كشور در ارتباط با اهمیت مسائل زیستمحیطی و بحرانهای مرتبط با آن به وجود آمده است، امید میرود این مساله ملی بدون حب و بغض مورد توجه همه تصمیمسازان واقع شود و هزینههای مورد نیاز مقابله با این مشكلات در مقایسه با بهای بسیار سنگین نپرداختن به آنها مورد ارزیابی قرار گیرد
نظر شما