سلامت نیوز: «هفته دوم فروردین ماه امسال، شكارچی پلنگ در حالی كه چشم حیوان را از حدقه درآورده بود، با شكارش عكس یادگاری می‌گیرد». «الاغی در سمیرم با كوبیده شدن مداوم پتك توسط صاحبش بر سرش، از بین می‌رود.» «باك بنزینی روی الاغ دیگری ریخته می‌شود و با كبریتی، زنده سوزانده می‌شود.» «خرس مادری پیش روی توله‌هایش، مثله می‌شود. صدای ضجه‌های توله‌های زخمی چندماهه خرس قهوه‌ای، پیش‌زمینه فیلم شكارچیان است.» اینها تنها نمونه‌هایی چند از كشتار بیرحمانه حیوانات اهلی و وحشی در كشور است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد،نمونه‌هایی كه تنها تصویر و ویدیوی‌شان منتشر شده. حیوان آزاری، یكی از مذموم‌ترین اتفاقاتی است كه هرازچندگاهی خبرش به شكل چندش‌آور و تلخی به گوش می‌رسد، خبرهایی آزاردهنده كه نشان از خلأهای قانونی فراوان حفاظتی و بازدارندگی در این زمینه می‌دهد، خلأهایی كه نشان از بی‌تفاوتی قانونگذار به جاندارانی غیر از انسان دارد، حیواناتی بی‌دفاع كه با روش‌های گوناگون، از شكار با سلاح شكاری در میان جنگل و دشت و بیشه تا كشتار بیرحمانه حیواناتی كه در دایره حیات وحش نمی‌گنجند، از بین می‌روند و فاتحان آنها، با گرفتن عكس و فیلم از خود و انتشار بی‌محابای‌شان در شبكه‌های مجازی، به فتح‌شان افتخار می‌كنند، بی‌هیچ نگرانی از افتادن به دست قانون.
آخرین نمونه، كشتار سگ‌های ولگرد است كه پیمانكار یا مسوول كشتار آنها، دستكشی به دست می‌كند و ماده‌ای سمی را به سگ‌ها تزریق می‌كند، به محض تزریق، زوزه‌های حیوان ناشی از درد شروع می‌شود تا بمیرد. با بررسی مجازات‌های جرایم حیوان‌آزاری، از شكار غیرقانونی گونه‌های مختلف تا كشتار حیواناتی مانند سگ كه به نام حیوانات شهری نامیده می‌شوند، می‌توان به این نتیجه رسید كه فقدان قوانین بازدارنده برای مرتكبان این تخلف‌ها، پررنگ‌ترین علتی است كه هیچ متخلفی را از ارتكاب این جرایم بازنمی‌دارد.
اگرچه در سال‌های اخیر، توجه به جانوران حتی در دستگاه قضا، بیشتر از قبل شده و شاهد صادر شدن احكام آموزشی و فرهنگی در زمینه محیط‌زیست هستیم، اما این شاید تنها بعد فرهنگ‌سازی را در میان توده مردم تقویت كند ولی نمی‌تواند متخلفی كه حفاظت از حیوانات در معرض انقراض و برخورد غیرخشن با حیوانات شهری برایش محلی از اعراب ندارد را از رفتن به سوی این‌گونه خشونت‌ها بازدارد.
حقوق حیوانات، خلأ قانونی دارد
كشتار سگ‌های ولگرد با اسید در روزهای اخیر در شیراز توسط پیمانكاری كه از سوی شهرداری وظیفه كشتن آنها را برعهده داشت، بهانه‌ای است برای ورود مجدد به این بحث تا شاید نگارش این گزارش‌ها، باعث مقید كردن قانونگذار به توجه به این خلأها شود. خبر این بود؛ سگ‌های ولگرد در شیراز به روش تزریق اسید یا ماده‌ای دردآور مشابه آن، كشته شدند. رییس سازمان حفاظت محیط زیست در تجمعی كه مقابل سازمان محیط زیست در اعتراض به این كشتار صورت گرفته بود، با محكوم كردن این عمل ضد انسانی، بر وجود داشتن خلأ قانونی در حمایت از حقوق حیوانات تاكید كرد.
معصومه ابتكار، در این خصوص اعلام كرده است: در سازمان حفاظت محیط زیست قوانینی برای حیات وحش وجود دارد اما در خصوص حقوق حیواناتی مانند سگ و گربه قانونی مستقیم دیده نشده است از این رو در تلاشیم چارچوبی قانونی درراستای حمایت از حقوق حیوانات تعریف كنیم تا در زمان وقوع چنین مواردی تكلیف روشن باشد. او با اشاره به مسوولیت شهرداری در این زمینه گفت: تمام مسوولیت این مساله به عهده شهرداری است و شوراها و دهیاری‌ها ناظر بر آن هستند و سازمان محیط زیست به‌طور مستقیم در چنین موضوعاتی تكلیف قانونی ندارد اما چون مدافع حقوق حیوانات هستیم به این مساله ورود می‌كنیم و از تمام ظرفیت سازمان برای روشن شدن این مساله استفاده خواهیم كرد.
ابتكار همچنین روز گذشته، در نامه‌ای به وزیر كشور، درخواست برخورد جدی با خاطیان سگ‌كشی در شیراز را داشت. او در این نامه از وزیر كشور درخواست كرد تا دستورات لازم برای توقف فوری اقدامات غیرمعمول و خارج از دستورالعمل مربوط به كنترل جمعیت سگ‌های رها شده و نیز برخورد قانونی با خاطیان را صادر كند و خواستار اصلاح، به‌روز‌رسانی و اجرای كامل دستورالعمل مربوط به كنترل جمعیت سگ‌های رها شده كه مسوولیت آن را دبیرخانه ستاد مركزی كنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان در حوزه معاونت امور عمرانی آن وزارت بر عهده دارد، شود.
در مورد معدوم‌سازی سگ‌ها قانون داریم
خلأ قانون در این زمینه بحثی است كه دستگاه قضا هم به آن واقف است، یكی از قضاتی كه از طرفداران محیط‌زیست محسوب می‌شود و سال گذشته حكم‌های محیط‌زیستی زیادی صادر كرده است، از قانون جمع‌آوری حیوانات ولگرد می‌گوید؛ قانونی كه جای هیچ عذر و توجیهی برای متخلفان باقی نمی‌گذارد.
ابوذر اسدی، قاضی كازرونی در این خصوص می‌گوید: در سال گذشته، شهرداری كازرون در نامه‌ای كتبی از من خواست در خصوص جمع‌آوری سگ‌های ولگرد، دستور قضایی صادر كنم. آنها می‌خواستند بدانند تكلیف‌شان با سگ‌ها چیست، آیا می‌توانند آنها را با تیر بكشند. من با این امر مخالفت و اعلام كردم هیچ دستورالعملی در مورد اینكه سگ‌ها را در خیابان ببینند و بكشند، نداریم.
یك دستورالعمل در قانون داریم، آن هم اینكه سگ‌های ولگرد را باید با سلاح بیهوش‌كننده بیهوش كنند، سپس آنها را به مراكز درمانی مخصوص به خود منتقل كنند، توسط دامپزشك بررسی و معاینه شوند، آنهایی كه بیماری ندارند را باید قلاده ببندند و به اشخاص متقاضی تحویل بدهند، آنهایی را كه بیمارند هم را به نحوی معدوم كنند، به روشی بی‌درد، نه آن چیزی كه در این فیلم‌ها دیدیم. او اما از فقدان قانون خاصی در مورد نحوه برخورد با متخلفان خبر داد؛ متخلفانی كه اقدام به كشتار بیرحمانه سگ‌ها كردند، چه در شیراز، چه چند ماه پیش در رشت و چه در هر شهر و استان‌های دیگر.
اسدی می‌گوید: شاید قانونی برای نحوه برخورد با این افراد باشد و ما از آن خبر نداشته باشیم، قوانین قدیمی و جزیی هستند كه ممكن است چون تاكنون مبتلابه ما نبودند یا گذرمان به آنها نیفتاده است، این خلأها را پوشش دهند. اما تا جایی كه می‌دانم، می‌توان از این جرم، با عنوان جریحه‌دار كردن احساسات عمومی یاد كرد و متخلفان را با این عنوان تحت تعقیب قرار داد. من بیشتر موافق این هستم قوانین به روز شوند و جایگزین بهتری برای حیوان‌آزاری‌ها به وجود آید.
ما مسوول حیوانات شهری نیستیم
حیات وحش و گونه‌های نادر نیاز به حفاظت را دارد، حیوانات شهری یا روستایی مانند سگ، گربه یا الاغ در این چارت نمی‌گنجند. مدیركل حقوقی سازمان محیط‌زیست در مورد موضوع اخیر سگ‌كشی و مسوول نبودن محیط‌زیست به «اعتماد» می‌گوید: در مورد مجازات حیوان آزاری باید بگویم این حیوانات به چند گروه تقسیم می‌شوند. در مورد موضوع اخیر سگ‌های ولگرد، بر اساس قانون، جمع‌آوری بر عهده شهرداری‌هاست.
محیط زیست در این میان ذی‌مدخل نیست و تنها براساس اینكه آنها مخلوق خداوند هستند و اعتراض مردم را دربر داشته، به این مساله معترض شده‌ایم. حیوان آزاری مذموم است، مشابه این اتفاق، سال گذشته در استان فارس افتاد، در مورد الاغی كه با بنزین، زنده سوزانده شد و افكار عمومی تحت تاثیر قرار گرفت. در این مورد، دادگاه من باب اینكه حیوان آزاری ممنوع است در شرع مقدس هم بارها تكرار شده، فرد موردنظر را به ٥٠ ضربه شلاق تعلیقی محكوم كرد، همچنین مجازات دیگری برایش درنظر گرفت، آن هم اینكه سه ماه، الاغ بی‌صاحبی را تغذیه و نگهداری و در مورد رفتار با حیوانات مطالعه كند.
داریوش كریمی می‌گوید: قانون، وظیفه سازمان را اختصاصا در مورد حیات وحش مشخص كرده و مسوولیت حفاظت از حیوانات حفاظتی را بر عهده محیط‌زیست گذاشته، اما در مورد این حیوانات، ما در كنار مذموم دانستن این عمل تا جایی كه بتوانیم، اعتراض خود را در مجرای قانونی پیش می‌بریم.
سگ‌كشی، در قانون جرم نیست
رییس انجمن حمایت از حقوق حیوانات هم با صحه گذاشتن بر خلأهای قانونی در زمینه حمایت از حیوانات شهری و روستایی و بازدارنده نبودن مجازات مربوط به تخلفات حیات وحش، از پیش‌نویسی می‌گوید كه در سال‌های گذشته بر اساس خلأهای قانونی كشور، توسط این انجمن نگاشته شده و تا امروز، هیچ نهاد قانونی از آن حمایت نكرده است. جاوید آل داوود می‌گوید: در خصوص اینكه قانونی در زمینه حمایت از این دسته از حیوانات داشته باشیم، باید بگویم نداریم.
تنها قانونی كه در مورد حمایت از حیوانات شهری است، قانونی است كه بر می‌گردد به سال‌های ٤٦ و ٤٨ كه در آن فروشندگان مرغ را در صورتی كه مرغ را از پا می‌گرفتند، برای‌شان جریمه دو ریالی درنظر می‌گرفتند ولی بعد از آن، نه قبل از انقلاب قانونی داریم و نه بعد از انقلاب. خودمان پیش‌نویسی برای قانون حمایت از حیوانات با استناد به احادیث ائمه و پیغمبر (ص) آماده كرده بودیم با ٤٨ ماده واحده. به مجلس ششم پیشنهاد كردیم و فكر می‌كردیم شاید دغدغه‌های زیست‌محیطی بیشتری داشته باشند، حتی با فراكسیون محیط زیست هم جلسه داشتیم، ولی متاسفانه پیشنهاد ما را قبول نكردند. پیش‌نویس را به آدرس همه نمایندگان فرستادیم، اما هراس نمایندگان از این بود كه مساله سیاسی می‌شود و می‌گویند مجلس همه مشكلات مملكت را رها كرده و به مسائل حقوق حیوانات چسبیده است.
حتی گفتند جو جامعه را آماده كنید تا بتوانیم در زمانی دیگر به این مساله بپردازیم. پیش‌نویس انجمن حمایت از حقوق حیوانات، براساس احادیث و روایات رسیده از اسلام است؛ احادیثی كه به اعتقاد آل داوود، از اعتبار بالایی برخوردارند و نشان از توجه پیامبر اسلام و ائمه به توجه به رفتار غیر خشن با حیوانات است. او با اشاره به قوانین جدید كشور آلمان درخصوص انتقال حیوانات می‌گوید: ١٠ سال پیش در آلمان، قانونی تصویب شد كه كامیون‌های حمل حیوانات باید ساعت كاری‌شان را از هشت ساعت به شش ساعت كم كنند تا حیوانات استراحت كنند. این دستورالعمل همان دستورالعمل حضرت علی(ع) است كه گفته بود برای گرفتن خراج، اگر خراج مورد نظر، حیوان است، باید كاروان به خاطر حیوان، در كاروانسراها توقف و استراحت كند، یا حیوانی كه شیر می‌دهد یا بچه است را نباید به عنوان خراج بگیرید.
ما در دین‌مان حتی در مورد ذبح حیوانات هم قانون و دستورالعمل داریم. در مورد حیوانات تحت حفاظت محیط زیست هم با وجود اینكه جریمه‌هایی دارند، اما بازدارنده نیست. خرس و پلنگ را می‌كشند و مجازات بازدارنده‌ای هم برایش درنظر گرفته نشده است.
افزایش مجازات شكار حیات وحش
شورای عالی حفاظت محیط زیست در سال ٩١، جلسه‌ای برای تغییر مجازات شكار غیرمجاز به لحاظ مطالبه ضرر و زیان درنظر گرفت. در این جلسه، نرخ‌های جدید بعد از سال‌ها، اعلام شد. اما در روزهای پایانی سال ٩٣، در آخرین جلسه شورای عالی حفاظت محیط زیست، پیشنهاد تغییر بسته نرخ مجازات‌ها از سوی سازمان محیط زیست به شورا اعلام شد. تاكنون این مصوبه در انتظار اظهارنظر قانونی معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری، كانون وكلا و وزارت دادگستری است تا ابلاغ و نهایی شود. علی تیموری، مدیركل حفاظت دفتر صید و شكار سازمان محیط زیست درخصوص این مطالبه به «اعتماد» می‌گوید: این مطالبه، پیشنهادات جدید سازمان بوده كه به تصویب شورای عالی رسیده و منتظر نهایی شدن آن هستیم.
این بحث، راجع به بهای جانوران وحشی از لحاظ مطالبه ضرر و زیان است كه همان بحث شاكی بودن سازمان و جنبه خصوصی پیدا كردن شكار غیرمجاز است. بحث دیگری كه در كنار مطالبه ضرر و زیان درنظر داریم، جنبه عمومی است كه بر اساس ماده ١٠ تا ١٣ قانون شكار و صید، جرم‌ها مختلف‌اند. از شكار عادی، شكار در مناطق حفاظت‌‌شده، شكار بدون پروانه، شكار بیش از حد مجاز، هركدام قانون خودش را دارد. علاوه بر مطالبه ضرر و زیان، قضات می‌توانند بر اساس این مواد، كسی كه متخلف است را هم جریمه نقدی كنند و هم حبس با محدوده زمانی متفاوت درنظر بگیرند. او با اشاره به قانون جدیدی كه در راه است، میزان مجازات را در بعضی موارد سه تا چهار برابر می‌داند. او معتقد است: خوبی این قانون به این است كه راجع به همه گونه‌های جانوری در كل كشور است.
جملات كلیدی
قاضی ابوذر اسدی: می‌توان در مورد سگ‌كشی اخیر، با عنوان جریحه‌دار كردن احساسات عمومی، آن را جرم تلقی كرد و متخلفان را با این عنوان تحت تعقیب قرار داد.
داریوش كریمی: قانون، وظیفه سازمان را اختصاصا در مورد
حیات وحش مشخص كرده، اما كشتار بیرحمانه حیوانات شهری را مذموم می‌دانیم و اعتراض خود را اعلام می‌كنیم.
علی تیموری: بر اساس پیشنهاد جدید سازمان، مجازات متخلف، هم مطالبه ضرر و زیان یعنی جریمه نقدی است و هم رای حبسی كه دادگاه صادر می‌كند.
جاوید آل داوود: بر اساس احادیث و روایات دینی، پیش‌نویسی ٤٨ماده‌ای برای حمایت از حیوانات شهری و وحشی نوشتیم تا خلأهای قانونی در این زمینه پر شود.
نظر شما