اگر از آنهایی باشید كه اخبار پزشكی را مرتب دنبال میكنند، حتماً هر چند وقت یكبار درباره خواص معجزهآسای آنتیاكسیدانها و اینكه بسیاری از سرطانها و بیماریهای قلبی و عروقی از طریق استفاده از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان قابل پیشگیری و درمان است، خبری خواندهاید و شنیدهاید...
اما به تازگی، نتایج مطالعهای منتشر شده است و شاید شما هم خبرش را از رسانهها شنیده باشید، این خبر به بررسی اثر آنتی اکسیدانهایی که به شکل مکمل مصرف میشوند بر طول عمر افراد پرداخته است. نتایج این مطالعه نشان داده كه مصرف ویتامینهای A، E، C، بتاكاروتن و سلنیوم كه همه جزو گروه آنتیاكسیدانها تلقی میشوند، به صورت دارو هیچ تأثیری بر افزایش طول عمر انسان ندارد.
آیا تنها با اتکا به این تحقیق، میتوان تمام یافتههای پیشین درباره اثربخش بودن مصرف آنتیاکسیدانها بر سلامت را رد کرد و از مردم خواست تا قرصهای مکمل آنتی اکسیدان خود را دور بریزند؟ گروهی از کارشناسان معتقدند که یك مطالعه برای قضاوت كافی نیست و سایر كارشناسان میگویند، مطالعه حاضر تاكیدی است بر این نظریه كه كارایی آنتیاكسیدانها درصورت مصرف در غذا بهتر از مصرف قرص آنهاست.
آمارها میگویند 80 تا ۱۶۰ میلیون نفر که حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد آنها را بزرگسالان تشکیل میدهند، در آمریكای شمالی و اروپا آنتیاكسیدان مصرف میكنند و فقط آمریکاییها، سال گذشته ۲/۳ میلیارد دلار هزینه خرید مكملهای تقویتی و ویتامینها كردهاند. به همینخاطر گروهی از محققان بیمارستان دانشگاهی كپنهاگ دانمارك تصمیم گرفتند یكبار دیگر اثرات حقیقی اینداروها بر سلامت و طول عمر را بررسی كنند. آنها ۶۸ مطالعه را كه دربرگیرنده ۲۳۲ هزار و ۶۰۶ نفر بود، تجزیه و تحلیل كردند ولی هیچ گونه نشانه چشمگیری مبنی بر تأثیر خوب یا بد مصرف آنتیاكسیدانها بر عمر انسانها پیدا نكردند. بنابراین مطالعاتی را كه كیفیت پایینتری داشتند حذف كرده و تنها معتبرترین مطالعات را مورد تحقیق قرار دادند.
محققان در این مرحله دریافتند افرادی كه ویتامین مصرف میكنند با خطر مرگ بیشتری روبهرو هستند به طوری كه خطر مرگ و میر در افرادی كه ویتامین E مصرف میكردند
۴درصد، آنهایی كه بتاكاروتن میخوردند
۷درصد و افرادی كه ویتامین A مصرف میكردند، حتی ۱۶درصد بیشتر از دیگران بود، اگرچه علت واقعی مرگ در بیشتر این مطالعات نامعلوم بود!
در حالیكه برخی كارشناسان كه این تحقیق را بررسی كردند، با توجه به این كه در این بررسی، مطالعاتی بسیار متفاوت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، بالا رفتن میزان مرگ و میر بر اثر مصرف آنتیاكسیدانها را مردود دانستهاند، اما دكتر كریستین گلود از بیمارستان دانشگاه كپنهاگ كه هدایت این مطالعه را بر عهده داشت میگوید: پیام اصلی این تحقیق این است كه پیشگیری از پیری، از طریق مصرف بتاكاروتن، ویتامین A و ویتامین E توصیه نمیشود.
شناسنامه آنتیاكسیدانها
همان طور که از نامشان پیداست، آنتی اکسیدانها ترکیبات یا مواد مغذی در غذاها هستند که قادرند با فرآیند فیزیولوژیک اکسیداسیون در بافتها مقابله کنند. در واقع زمانی که سلولهای بدن ما، برای انجام فعالیتهای متابولیک خود (سوخت و ساز مواد در بدن) از اکسیژن استفاده میکنند، به شکل طبیعی موادی موسوم به رادیکالهای آزاد ایجاد میشوند که قادر به ایجاد آسیبهای بافتی خواهند بود و آنتیاکسیدانها با خنثی کردن اثرات زیانبخش رادیکالهای آزاد از این آسیبها جلوگیری میکنند. جالب است بدانید که همین روند اکسیداتیو است که باعث میشود روغن فاسد شود ، سیبی که پوست آن گرفته شده تغییر رنگ دهد و آهن زنگ بزند.
اکسیدانهای حاصل از فرآیندهای داخل بدن، در نتیجه تنفس هوازی، متابولیسم و التهاب تشکیل میشوند. رادیکالهای آزاد اگزوژن (خارجی) نیز از فاکتورهای محیطی مانند آلودگی، نور خورشید، ورزش شدید، اشعه ایکس، سیگار و الکل ناشی میشوند. از آنجایی که سیستمهای آنتی اکسیدانی بدن ما کامل نیستند، بنابراین با افزایش سن بخشهای سلولی آسیب دیده به واسطه اکسیداسیون در بدن جمع میشوند و به این دلیل است که استفاده از منابع غذایی حاوی مواد آنتی اکسیدان ضروری به نظر میرسد.
قضاوت عجولانه
آنچه مسلم است این است كه تحقیقات جدید و شگفت انگیز درباره خواص آنتیاكسیدانها، چیزی نیست که بتوان به راحتی از کنارش گذشت. البته عمده این تحقیقات، تکیه بر اثربخشی مواد موجود در منابع طبیعی دارد، همانگونه که برخی محققان اكنون معتقدند كه آنتیاكسیدانها تنها زمانی تاثیر دارند كه به صورت غذا مصرف شوند. به عبارت دیگر افرادی كه غذاهای مملو از ویتامین میخورند سالمتر از آنهایی هستند كه ویتامینها را به صورت قرص و كپسول مصرف میكنند.
جالب است بدانید که انجمن قلب آمریکا هم، مصرف مکملهای آنتی اکسیدانی را به افراد توصیه نمیکند، تا اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آید. در عوض پیشنهاد میکند همه سعی کنند روزانه تنوعی از غذاها را از همه گروههای غذایی اصلی مصرف کنند. ویتامین C، ویتامین E ، سلنیوم و کاروتنوئیدهایی مانند بتاکاروتن را باید از مواد غذایی و نه از مکملها دریافت کرد. مثلاً ویتامین E در روغنهای گیاهی، گردو، بادام زمینی، بادام، زیتون، آواکادو،جوانه گندم، جگر و سبزیجات دارای برگ سبز موجود است. منابع مناسب ویتامین C شامل مرکبات مانند پرتقال و گریپ فورت، كلم بروکلی، سبزیجات دارای برگ سبز، گوجه فرنگی، فلفل، سیب زمینی، طالبی و توتفرنگی هستند. از مواد غذایی حاوی بتاکاروتن(پیشساز ویتامین A)، میتوان به هویج، طالبی، انبه، پاپایا،کدو تنبل، فلفل، اسفناج، کلم، هلو و زردآلو اشاره کرد
نظر شما