سلامت نیوز:بیمه های اجتماعی به صورت مجموعه ای از راهبردها و برنامه ها برای حفظ و بقای جوامع انسانی در مناطق مختلف شهری و روستایی نمود پیدا کرده است. اغلب بیمه های اجتماعی به دلیل الزام قانونی اجباری است و روابط بین بیمه گر و بیمه گذار در بیمه های اجتماعی بر اساس قانون تعیین می شود. این بیمه ها در چارچوب قانون نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی و در قالب فعالیت های سازمان ها و نهادهای وابسته به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تجلی یافته است.

طرح بیمه اجتماعی فراگیردرانتظارتصویب
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ،بیمه های اجتماعی در ایران به ۳ دسته «دولتی»، «عمومی و غیردولتی»، «صنفی - اختصاصی» تقسیم می شود، بیمه های اجتماعی دولتی شامل سازمان بازنشستگی کشوری، نیروهای مسلح، سازمان خدمات درمانی، همچنین سازمان ها و صندوق های بیمه های عمومی، غیردولتی نیز شامل سازمان تأمین اجتماعی صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر، صندوق کارکنان شرکت نفت و صندوق های صنفی - اختصاصی صندوق کارکنان بیمه ایران، صندوق کارکنان صدا و سیما، صندوق کارکنان بانک ها، صندوق کارکنان صنایع مس ایران، صندوق کارکنان هواپیمایی هما، صندوق کارکنان بانک مرکزی و صندوق کارکنان بیمه مرکزی است.

در بین سازمان های بیمه گر اجتماعی در کشور سازمان تأمین اجتماعی گسترده ترین صندوق است که تعداد افراد تحت پوشش آن به بیش از ۴۰ میلیون نفر رسیده است و بیش از نیمی از جمعیت کشور از خدمات این سازمان برخوردار هستند و تعداد بیمه شدگان اصلی به ۱۳ میلیون و ۳۰۰ نفر رسیدند، صندوق بیمه روستاییان و عشایر هم اکنون یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر را تحت پوشش دارد.

ابراهیمی کارشناس بیمه های اجتماعی در این باره گفت: با وجود این که بیمه ها در زندگی افراد بحث جدیدی در صنعت بیمه نیست و کارکردهای بسیار مهمی در زندگی اقتصادی و اجتماعی افراد جامعه دارد، اما در مقایسه با سایر کشورها رشد چندانی نداشته و بیمه های اجتماعی در ایران همانند سایر کشورهای در حال توسعه ناشناخته مانده و نقش آن در ساختار اقتصادی کشور و زندگی خانوارها بسیار ناچیز و ضریب نفوذ بیمه ها در ایران در سطح پایین است.

دکتر مظفر کریمی مشاور معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در این باره  گفت: تجربه های جهانی نشانگر آن است که برای گسترش تأمین اجتماعی و جلوگیری از فقر در اقشار متوسط و فعال جامعه، بهترین راه توسعه بیمه های اجتماعی است و راه حل دیگری وجود ندارد، البته باید گفت که صندوق های بیمه اجتماعی نسبت به مقتضیات زمان نیاز به بازسازی و اصلاح دارد تا با شرایط جدید زندگی اجتماعی سازگار شود اما اصلاح نظام بازنشستگی هم باید بر مبنای قواعد علمی بیمه ها انجام شود که در کشور ما تاکنون به این موضوع کم توجهی شده است.

وی گفت: جامعه هدف بیمه های اجتماعی فعالان بازار کار است که طبق آمار رسمی حدود ۲۲ میلیون نفر از آن ها شاغل هستند، با توجه به پوشش ۱۶ میلیون نفری از شاغلان به طور تقریبی بیش از ۶ میلیون نفر فاقد پوشش بیمه باقی می مانند، این ها عمدتاً افراد خویش فرما و بدون کارفرما یا شاغلان پاره وقت و فصلی هستند که مقررات بیمه های اجتماعی موجود برای آن ها مناسب نبوده است.

در نتیجه با وجود این که امکان بیمه شدن به صورت اختیاری را داشته اند اما نتوانسته اند از این امکان استفاده کنند. علاوه بر این، اگر زنان خانه دار را هم بر مبنای برخی نظرات رایج، شاغل محسوب کنیم، جمعیتی حدود ۱۹ میلیون نفر را باید در نظر گرفت که بخش عمده آن ها نیازمند پوشش بیمه ای هستند.

دکتر کریمی یادآور شد: بیمه های اجتماعی پایه در اغلب کشورهای جهان از الگوی مشابهی پیروی می کند و در کشور ما هم همان الگو اجرا می شود. تفاوت بین کشورها در کیفیت خدمات آن هاست نه در الگو یا ساختار بیمه اجتماعی. بیمه های اجتماعی اجباری هستند.

مسئولیت قانونی پرداخت حق بیمه به عهده کارفرماست، حق بیمه با مشارکت کارفرما و بیمه شده پرداخت می شود و در برخی کشورها دولت هم مشارکت دارد، در هیچ کشوری بیمه های اجتماعی نمی توانند کل جمعیت کشور را پوشش دهند معمولاً افراد خویش فرما و کسانی که کارفرما ندارند یا به صورت موقت یا پاره وقت کار می کنند در نظام بیمه اجتماعی مرسوم پوشش داده نمی شوند و برای این گونه افراد بیمه جداگانه ای اجرا می شود که به عنوان بیمه مستمری ملی یا فراگیر شناخته می شود.

وی اظهار می دارد: جدیدترین الگوی پوشش تأمین اجتماعی در جهان الگوی تأمین اجتماعی چند لایه است که در این الگو برای همه اقشار جامعه متناسب با وضع شغلی و درآمدی آن ها تدابیر ویژه ای وجود دارد. نظام تأمین اجتماعی چند لایه الگویی است که از حدود ۲ دهه قبل در دنیا مطرح شد و ابتدا هدف اصلی آن خصوصی سازی بیمه های اجتماعی بود که از طرف بانک جهانی توصیه می شود و بعضی کشورها نظیر آمریکای لاتین و شرق اروپا به سمت این هدف رفتند، اما با گذشت حدود یک دهه از اجرای این طرح ها، خصوصی سازی بیمه های اجتماعی با شکست مواجه شد، به خصوص بعد از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ اصلاحات مجددی در این الگوها صورت گرفت و خصوصی سازی ها کنار گذاشته شد تا نقش دولت در تأمین اجتماعی پررنگ تر شود.

وی بیان کرد: هم اکنون الگوی تأمین اجتماعی چند لایه که به توافق بیشتر کشورها و نهادهای بین المللی رسیده شامل حداقل ۳ لایه است که یک لایه حمایتی برای کمک به اقشار فقیر و آسیب دیده اجرا می شود، لایه دوم بیمه های اجتماعی دولتی است که قشر حقوق بگیر و خویش فرما را به صورت اجباری پوشش می دهد. لایه سوم هم بیمه های تکمیلی است که به صورت خصوصی برای سطوح درآمد بالاتر از سقف بیمه های دولتی اجرا می شود در کشور ما براساس قانون برنامه پنجم توسعه چنین الگویی مدنظر است.در همین راستا طرح بیمه اجتماعی فراگیر تدوین شده و در انتظار تصویب است.

دکتر مظفر کریمی در پاسخ به این سوال که نبود پوشش بیمه اجتماعی چه تبعاتی برای فرد و جامعه به همراه دارد گفت: ساختار جامعه ما با سرعت به سمت سالمندی پیش می رود، طی ۲۰ سال آینده جمعیت سالمند در کشور ما به حد چشمگیری خواهد رسید که تأمین هزینه های آن از قبیل هزینه معیشت، مراقبت، سلامت، مسکن و مانند آن از عهده خانواده ها یا دولت برنمی آید، اگر امروز این جمعیت بیمه اجتماعی داشته باشند پس از رسیدن به سن سالمندی سربار کسی نخواهند بود.

بنابراین بهتر است دولتمردان مسئول برای پوشش بیمه ای بخشی که تحت پوشش هیچ بیمه ای نیستند اقدام و تدابیر لازم را به کار گیرند.اسماعیل گرجی پور مدیرکل دفتر بیمه های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در گفت وگو با ایسنا گفت: هفت میلیون نفر از جمعیت شاغلان کشور فاقد بیمه بازنشستگی هستند که به دنبال آن هستیم که در قالب طرح بیمه اجتماعی فراگیر، بیمه بازنشستگی از کار افتادگی و فوت برای اقشار فاقد بیمه اجتماعی جامعه لحاظ شود.

به عنوان مثال افرادی که کمتر از ۵۰۰ هزار تومان درآمد دارند و در مشاغل غیررسمی مشغول به کارند در این گروه جای می گیرند، این طرح اکنون به شورای عالی رفاه رفته و در دستور کار قرار گرفته است.

اما از مجموع آمار و اطلاعات درباره افراد تحت پوشش بیمه اجتماعی نمی توان به آمار دقیقی از افراد فاقد بیمه اجتماعی دست یافت.

دکتر کریمی در پاسخ به این سوال که بالاخره چند میلیون نفر از جمعیت کشور فاقد هر گونه بیمه اجتماعی هستند گفت: نمی توانیم در این زمینه آمار دقیقی را ارائه کنیم زیرا برخی از افراد فاقد بیمه مجرد هستند و برخی متأهل از این رو آماری در این خصوص وجود ندارد و همه بیمه شدگان اصلی که سرپرست خانوار نیستند و احتمال دارد که در یک خانواده ۵ نفره ۳ نفر بیمه شده اصلی یا فاقد هر گونه بیمه باشند از این رو آمار دقیقی در این زمینه در دسترس نیست و امکان چنین محاسبه ای وجود ندارد. با این اوصاف به نظر می رسد که برای اجرای قانون که بر بیمه اجتماعی همه جامعه تأکید دارد بیش از هر چیز نیازمند آمار و اطلاعات دقیق در این حوزه هستیم که ظاهراً تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.
مهم ترین نکات

صندوق های بیمه اجتماعی با توجه به مقتضیات زمان نیاز به بازسازی و اصلاح دارد.

جدیدترین الگوی پوشش تأمین اجتماعی در جهان الگوی تأمین اجتماعی چند لایه است.

حدود ۱۶ میلیون نفر بیمه شده اصلی عضو این صندوق ها و سازمان ها هستند

در حال حاضر 60 میلیون نفر تحت پوشش 4 صندوق بیمه ای هستند