رشوه نوعی بده بستان غیرقانونی و غیراخلاقی برای رسیدن به خواسته ای است که در عرف عامه مردم نیز به عنوان یك امر نامطلوب محسوب می شود، اما با این وجود این نوع رفتارها در جامعه ما بیشتر تحت عناوینی نظیر؛ شیرینی، حقّ الزحمه، هدیه و ... به راحتی و علنی بین مردم رد و بدل می شود و حتی مشروع تلقی می گردد، بنابراین کارشناسان این عمل را از سه دیدگاه اجتماعی، اخلاقی و روانشناسی مورد بررسی قرار می دهند و بر این باور هستند بخشی از این آسیب های اجتماعی معلول فاصله‌های طبقات، سستی بنیان های اعتقادی، ضعف قوانین و نظارت است بنابراین لازم است با تقویت باورهای مذهبی و عدالت اجتماعی در جامعه، اجازه نداد این نوع آسیب های اجتماعی به فرهنگ بین مردم تبدیل شود.

چرا اخلاق در یک جامعه مذهبی در مرحله شعار متوقف می شود؟

سلامت نیوز: رشوه نوعی بده بستان غیرقانونی و غیراخلاقی برای رسیدن به خواسته ای است که در عرف عامه مردم نیز به عنوان یك امر نامطلوب محسوب می شود، اما با این وجود این نوع رفتارها در جامعه ما بیشتر تحت عناوینی نظیر؛ شیرینی، حقّ الزحمه، هدیه و ... به راحتی و علنی بین مردم رد و بدل می شود و حتی مشروع تلقی می گردد، بنابراین کارشناسان این عمل را از سه دیدگاه اجتماعی، اخلاقی و روانشناسی مورد بررسی قرار می دهند و بر این باور هستند بخشی از این آسیب های اجتماعی معلول فاصله‌های طبقات، سستی بنیان های اعتقادی، ضعف قوانین و نظارت است بنابراین لازم است با تقویت باورهای مذهبی و عدالت اجتماعی در جامعه، اجازه نداد این نوع آسیب های اجتماعی به فرهنگ بین مردم تبدیل شود.

یک آسیب شناس اجتماعی دلایل و راهکارهای مبارزه با این آسیب ها را تشریح کرده است.

دکتر رمضانعلی قادری در گفت وگو با شفقنا زندگی، به نقش موثر اجتماعی شدن و جامعه پذیری در کاهش آسیب های اجتماعی بخصوص کلاهبرداری و رشوه خواری اشاره کرد و افزود: اجتماعی شدن یا جامعه پذیری مفهومی است که به توصیف و تبیین چگونگی رفتارها می پردازد و فرد را قادر می سازد تا با فرهنگ جامعه خودش سازش یابد. در واقع جامعه پذیری «فرآیندی است که بر اساس آن فرد به اکتساب قوانین، رفتار و نظام باورها و بازخوردهای جامعه یا گروه مشخصی دست می یابد تا بتواند در درون آن جامعه زندگی کند»  از طریق اجتماعی شدن، فرد شیوه های صحیح زندگی جامعه خود را یاد می گیرد.

وی اظهار کرد: رشوه نوعی بده بستان غیرقانونی و غیراخلاقی برای رسیدن به خواسته ای است، در دیدگاه اجتماعی لازم است فرایند اجتماعی شدن، مسوولیت پذیری، پایبندی به قوانین و احترام به حقوق دیگران از همان دوران مهدکودک و مدارس شروع شود، در واقع کودکان باید در مهدکودک ها قانونمند شدن، مفهوم خوب و بد و رفتارهای اجتماعی را آموزش ببیند تا در بزرگسالی مفهوم مالکیت، پایبندی به قوانین و قانع بودن به حق خود را بیاموزند.

فرایند جامعه پذیری باید از همان دوران کودکی شروع شود

به گفته این استاد دانشگاه بهزیستی، افرادی که در کودکی تجربه مهد کودک را دارند به دلیل اینکه رفتاری اجتماعی را آموزش دیده اند، شیوع بزهکاری اجتماعی و پایبندی به قوانین در بین آنها در مقایسه با دیگران، بیش از 15 درصد کمتر است. بنابراین فرایند جامعه پذیری باید از همان دوران کودکی شروع شود. بیش از 60 درصد شخصیت انسان در دوران کودکی یعنی تا شش سالگی شکل می گیرد، بنابراین باید توجه به ساده ترین نکات تربیتی فرزند، از سوی والدین جدی گرفته شود، این در حالی است که در برخی خانواده های ایرانی به دلیل عدم شناخت باشیوه های تربیتی صحیح فرزندپروری، بچه ها را با رفتارهای نابهنجاری نظیر رشوه و کلاه برداری آشنا می کنند. در واقع امتیازاتی که بسیاری از مواقع به عنوان تشویق به کودکان داده می شود موجب می شود افراد یاد بگیرد که در برابر کاری که انجام می دهد باید حتما امتیاز دریافت کند یا اینکه هر راهکاری را بکار می گیرد تا به آن امتیاز برسد.

هر چه مبانی اخلاقی جامعه ضعیف باشد میزان رفتارهای نابهجار افزایش می یابد

وی با بیان اینکه هر چه مبانی اخلاقی و اعتقادی جامعه ضعیف باشد به همان میزان رفتارهای نابهجار نظیر کلاه برداری و رشوه خواری افزایش می یابد افزود: دین اسلام گرفتن رشوه را گناه بزرگ و نابخشودنی معرفی و انسانها را از رشوه گرفتن و واسطه گری بین دهنده و گیرنده به شدت نهی كرده است.  معمولا باورهای دینی و معنوی موجب می شود افراد در برابر رفتارهای غیراخلاقی و نابهنجار احساس گناه و ناخوشایند داشته باشد، در جوامعی که پایه های مفاهیم اخلاقی و عمل به آن سست باشد به همان اندازه آسیب های اجتماعی نیز افزایش می یابد. بنابراین ضروری است متخصصان اخلاق راهکارهایی را بیندیشند که چرا در یک جامعه مذهبی، اخلاق اجتماعی و فردی افراد سست و تنها در مرحله شعار متوقف شده است.

فقر و تنگدستی عامل مهمی در بروز ناهنجاری ها

به گفته وی از جمله عواملی كه در بروز ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی نقش به سزایی دارد، فقر و تنگ دستی است. در آموزه‌های دینی نیز از «فقر» به عنوان مرگ بزرگی كه دنیا و آخرت انسان را نابود می‌كند یاد شده است، بنابراین از نظر جامعه شناسی عواملی نظیر عدم تعادل دخل و خرج نیز به عنوان عامل مؤثر دیگر در شیوع رشوه خواری در جامعه ما به شمار می رود.

نظارت برای برخورد با رشوه خواری در سیستم اداری ضعیف است

این مددکار اجتماعی قوانین و نظارت ها برای برخورد با رشوه خواری و تخلفات در سیستم اداری را بسیار ضعیف توصیف کرد و گفت: مهم‌ترین عاملی است كه می‌تواند سلامت و بقای جامعه را تضمین كند قدرت نظارت و همچنین برخورد با متخلفان است برخی از عوامل قانون گریزی و نظم ستیزی در جامعه ما از نارسایی های دستگاه قضایی نشات می گیرد. متاسفانه مقررات و قوانین رسیدگی به تحلفات در مراکز اداری کشور ما نیز بسیار ضعیف است، بنابراین باید ابتدا زمینه های کج روی، رشوه خواری وکلاه برداری در سازمان های اداری با یک سیستم منسجم نظارتی و همچنین بهبود وضعیت اقتصادی کارمندان از بین برود، چرا که اگر روند فعلی ادامه داشته باشد رفتارهای غیر اخلاقی و نابهنجاردر جامعه ما رفتاری بهنجار و نرم تلقی می شود. فرد رشوه خوار و کلاه بردار به فردی باهوش و زرنگ تبدیل چهره می دهد.

دلایل روانشناسی کلاهبرداری و رشوه خواری

این استاد دانشگاه در خصوص دلایل روانشناسی بروز کلاه برداری و رشوه خواری افراد در جامعه اظهار کرد: از نظر روانشناسی كسانی كه كلاهبرداری انجام می دهند در ردیف شخصیت های ضد اجتماعی قرار می دهند كه شكل گرفتن این نوع شخصیت ها در عوامل ژنتیكی، روانشناختی و اجتماعی ریشه دارد كه می خواهند بدون دردسر و با سوءاستفاده از حق دیگران به منافع خود دست پیدا كنند.در واقع این افراد به مرور زمان از عمل خود احساس گناه، اضطراب و استرس ندارند و تفکر منطقی آنها به تفکر غیر منطقی تبدیل می شود.

رشوه در جامعه ایران به نوعی فرهنگ تبدیل شده

دکتر قادری با تاکید براینکه رشوه خواری در جامعه ایران به نوعی فرهنگ تبدیل شده است گفت: از آنجایی كه رشوه خواری یك عمل نامشروع و غیر قانونی بوده و در عرف عامه مردم ما نیز به عنوان یك امر نامطلوب و غیر اخلاقی شناخته می شود، درجامعه ما بیشتر تحت عناوین دیگری نظیر شیرینی، حقّ الزحمه و هدیه از آن یاد می‌شود و رشوه گیرنده با تغییر نام و عنوان، زشتی عمل خویش را  به زعم خود می‌پوشاند، در حالی كه تغییر نام و عنوان در ماهیت نامشروع رشوه تأثیری ندارد و تنها به نهادینه شدن این فرهنگ در جامعه کمک می کند.

مهم ترین تبعات و آثار رشوه در جامعه

این مددکار اجتماعی به مهم ترین تبعات و آثار رشوه در جامعه اشاره کرد و افزود: فساد و بی بند و باری اداری، در قالب رشوه خواری از جمله آسیب های اجتماعی و اداری است كه در توسعه كشورها آثار و پیامدهای منفی فراوانی دارد و هزینه‌های هنگفتی را در حوزه‌های سیاست، اقتصاد و فرهنگ جامعه بر جای می‌گذارد. بطور کلی نهادینه شدن رفتارهای نابهنجار به رفتار هنجاری، ابطال حق و احیاء باطل، بی بندو باری اجتماعی، گسترش فعالیتهای غیر قانونی،ایجاد شرائط نامطلوب اقتصادی و افزایش نارضایتی مردم از جمله پیامدهای این آسیب اجتماعی است.

سه راهکار اصلی مبارزه با رشوه

وی در پایان كاهش فاصله طبقاتی، تقویت بنیه‌های اخلاقی و اعتقادی، نظارت و برخورد قاطع با متخلفین را سه راهکار اصلی مبارزه با رشوه در جامعه برشمرد و گفت: بخشی از مشكلات و نارساییهای اجتماعی مثل شیوع رشوه خواری، معلول فاصله‌های طبقاتی است كه در رده‌های مختلف اجتماع به چشم می‌خورد. هر گاه افراد جامعه متوجه شوند كه عده‌ای با استفاده از پارتی بازی و رشوه دهی، مناصب دولتی را تصاحب كرده و در عرصه‌های اقتصادی و به دست آوردن ثروتهای بادآورده، یك شبه راه صد ساله را طی كرده و به زندگی خود را سر و سامان بخشیده اند، آنان به طمع می‌افتند و به سمت و سوی خلافكاری و قانون ستیزی كشیده می‌شوند؛ ولی در صورتی كه عدالت اجتماعی در جامعه پیاده شود، قطعاً خیلی از مشكلات و نارساییها، حل و فصل خواهد شد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha