سلامت نیوز:در قرون متوالی، شیوه های متعددی برای اداره خانواده ها شکل گرفته ولی بهترین شیوه اداره خانواده "مدیریت مشارکتی" است که در آن همه اعضای خانواده در وضع قوانین و اداره خانواده مشارکت داشته و با انگیزه قوی آن را اجرا می کنند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از انجمن مددکاری اجتماعی ایران ،کودکان و نوجوانان خانواده نیز در حکم انسان صاحب عقل و بینش در سرنوشت خود مؤثرند.

روش "مدیریت مشارکتی" در خانواده
به منظور اجرای روش مدیریت مشارکتی، لازم است خانواده ها به صورت مرتب جلسات خانوادگی داشته باشند. این جلسه ها یک گردهمایی منظم و برنامه ریزی شده با شرکت همه افراد خانواده است تا اعضای خانواده بتوانند:
. حرف ها و درد دل های یکدیگر را بشنوند.
. کارهای خانه را بین یکدیگر تقسیم کنند.
. ناراحتی و شکایات خود را بیان کنند.
. اختلاف ها را برطرف کنند.
. راههای جدیدی برای حل مشکلات خانواده ارائه کنند.

مقررات جلسات خانوادگی
1-    همه افراد خانواده در شورا حق اظهارنظر دارند.
2-    همه افراد خانواده در تصمیم گیری شریک هستند.
3-    ریاست این شورا باید دوره ای و در اختیار افراد بالغ باشد.
4-    پدر و مادر و فرزندان بزرگتر، ریاست آن را به ترتیب بر عهده دارند.
5-    جلسات شورا باید دستور کار داشته باشد و برنامه های آن از قبل نوشته شده باشد.
6-    جلسات شورا باید مداوم تشکیل شود(هفتگی دو هفته یکبار یا ماهانه)
7-    در مواقع اضطراری، جلسات فوق العاده تشکیل شود.
8-    نتیجه شورا برای همه افراد خانواده لازم الاجراء باشد.


الگوهای مدیریت در خانواده:
1-    مدیریت گذشته گرا: گروهی از نسل جوان تمایل دارند که روند زندگی خویش را مشابه پدران و مادران خود اداره کنند.
در این خانواده ها مشاهده می شود به دلیل نوع مدیریت پدرسالارانه و اطاعت بی چون و چرای اعضای خانواده در صورت بروز یک مسئله سعی در نفی و ممنوعیت آن مسئله دارند.
سازمانهای گذشته گرا، اطلاعات خوبی نسبت به این که کجا بوده اند، دارند اما در مورد این که به کجا دارند می روند چیزی نمی دانند. مثلاً خانواده های پدرسالار اغلب در نشست های خانوادگی، پیر خانواده از شخصیت های بزرگ فامیل که احتمالاً در حال حاضر در قید حیات نیستند و از آثار و تجربیات آنها با آب و تاب و افتخار بسیار سخن می گوید، حال آنکه در نظر آنها، آینده خیلی شفاف نیست و اطلاع زیادی از وضعیت خود در آینده ندارند و دائم از تغییرات اجتماعی به وجود آمده در حال و آینده ناراضی هستند و اطرافیان را توصیه به پایبندی به اصول گذشته می کنند.
2-    مدیریت حال گرا: برخلاف مدیران گذشته گرا از وضع موجود راضی اند. می گویند وضع موجود بهترین نیست اما به اندازه کافی خوب است.
این خانواده ها عموماً در مورد جوانان توصیه می کنند: "کاری به کارش نداشته باش"، "بگذار طبیعت کار خودش را بکند" ، "سری را که درد نمی کند دستمال نبند".
هدف حال گرایان پیشگیری از تغییرات است.
لایب نیتز فیلسوف آلمانی پدر خانواده حال گرایی گفته است:"چون خدا بنا به تعریف کامل است، جهان هم که مخلوق اوست نمی تواند کامل نباشد".
در این گونه خانواده ها اگر مشکلی پیش بیاید روی نشانه های بحران متمرکز می شوند و مدیریت بحران را پیش می گیرند و از این بابت رفتاری ضدبرنامه از خود بروز می دهند. مثلاً اگر درس یا شغل جوان خانواده مسئله دار شود، آنقدر از آن چشم پوشی و اغماض می شود تا به یک بحران برسند و به قول جان فاستر والس:
"صبر کنید تا لبه پرتگاه قرار گیرید، آن وقت به عقب بپرید"
والدین این گونه خانواده ها از صبح تا شب به شدت خودشان را مشغول کرده و فعال نشان می دهند بدون آنکه کار مفید و مؤثر چندانی انجام دهند. از تلفن های مکرر و پی درپی به دوستان و اقوام و آشنایان برای احوال پرسی تا مراقبت های افراطی از فرزندان و حتی همسر که مثلاً آیا داروی خود را سر وقت خورده اید؟ مسواک زده اید؟ و حتی بیشتر اوقات خود را برای دیگران، خارج از خانه صرف می نمایند.

این خانواده تا وقتی که فرزندان، کودک و نوجوان هستند مشکلی ندارند ولی زمانی که جوانان خانواده به مراحل انتخاب و یا کنکور می رسند که بایستی وارد جامعه ای با قانون رقابت شوند والدین دچار بحران شده و چاره ای جز دگرگونی بنیادین سبک مدیریت خود ندارند.
3-    مدیریت آینده گرا: این گونه خانواده ها باورشان این است که در آینده وضعیتی بهتر خواهند داشت و برای رسیدن به آینده خیلی هیجان دارند و تمام کوشش خود را صرف شتاب بخشیدن به تحقق آن می کنند.

برای مدیران آینده گرا، تغییر فرصتی است که باید از آن حداکثر بهره برداری را کرد. خانواده های آینده گرا درصدد هستند که از تغییرات آموزشی، فنی یا اجتماعی خود به سرعت با خبر شوند تا بتوانند جوانان خود را برای یک آینده بهتر مهیا کنند.
تنظیم انواع برنامه های آموزشی، استفاده از مشاوران خانوادگی، پیش بینی کلاس های زبان خارجی و یا مجهز نمودن جوانان به مهارتهای مختلف علوم روز از جمله اقداماتی است که آنها برای رسیدن به آینده مطلوب برای خود و خانواده خویش پیش‌بینی می کنند. این افراد به تجربیات خانواده پدری خود تنها به دیده احترام می نگرند ولی آن را اساس برنامه ریزی خود قرار نمی دهند و به شدت نسبت به وضع موجود خود، با دیده سؤال و انتقاد می نگرند.
محوریت خانواده آینده گرا به جای سالارمندانه نمودن آن به صورت تیمی و جمعی هدایت کردن است. در این خانواده ها، کوچکترین عضو خانواده نیز حق ابراز بیان و اظهارنظر خواهد داشت و رأی او در تصمیم جمعی خانواده ها لحاظ خواهد شد و از همان کودکی با تجربه یک مدیریت مستقل رشد خواهند کرد.

توصیه هایی به مدیر خانواده:
-    از مشورت و نظرخواهی اعضای خانواده در تصمیم گیری های مربوط به خانواده حداکثر بهره را ببرند.
-    در انجام کارها روی شیوه ای خاص تأکید نکنید. شاید عضوی از خانواده بتواند از مسیر کوتاه تر و بهتری شما را به مقصد برساند.
-    با فرق گذاشتن بین اعضای خانواده انگیزه مشارکت و مسئولیت پذیری در خانواده کاهش می یابد.
-    با سخنان و اعمال رفتارهای ضد و نقیض، اعتماد اعضای خانواده را از خود سلب نکنید.
-    در صورت تصمیم به اعمال روش تنبیهی دقت نمایید که متناسب با خطای عضو خطاکار باشد.
-    در صورت لزوم در مقابل درخواست نابه جای اعضای خانواده با قاطعیت"نه" بگویید.
-    طوری رفتار کنید که فرزندان، شما را به عنوان الگوی خود قلمداد کرده و آینده خود را در قالب شخصیت شما مجسم کنند.
-    در مقابل انتقاد دیگر اعضای خانواده انتقادپذیر باشید.
-    خواسته های خود را واضح و روشن بیان کنید و اطمینان حاصل کنید که اعضای خانواده به خوبی از جزئیات مسئولیتی که به عهده آنان است، مطلع هستند.
-    از هر یک از اعضای خانواده، مطابق دانش و تجربه و توانایی او توقع داشته باشید، تا بهترین نتیجه را بدست آورید.
-    از رفتارهایی که شما را در خانواده عصبی معرفی می کند، پرهیز کنید.
-    در مورد چیزی که نمی دانید، به اعضای خانواده اطلاعات اشتباه ندهید و از گفتن نمی دانم، هراس نداشته باشید.
-    با محول کردن مسئولیت و آزادی عمل به اعضای خانواده زمینه رشد و خلاقیت بیش از پیش آنها را فراهم کنید.
-    اگر قاطعیت شما با مهربانی توأم باشد، تأثیر شگفت انگیزی بر اعضای خانواده خواهد داشت و فرمانبری با ترس جای خود را به انجام وظیفه با حس مسئولیت پذیری می دهد.
-    با درایت و زیرکی همیشه در کمین شکار فرصت های طلایی برای برقراری ارتباط بهتر با دیگر اعضای خانواده باشید.
-    باور داشته باشید که صب و حوصله از مهمترین ارکان موقعیت در مدیریت تلقی می شود.
-    با بی اهمیت جلوه دادن کارهای اعضای خانواده زحمات آنان را بی ارزش نکنید.
-    در سلام کردن و ایجاد ارتباط عاطفی تر با دیگر اعضای خانواده پیشقدم باشید زیرا چیزی که فاصله ها را پر می کند سلام کردن است.
-    هنگام ورود به منزل بعد از سلام کردن حتماً به اعضای خانواده دست بدهید و هنگام دست دادن، دست آنها را محکم و صمیمانه بفشارید.
-    وقتی عصبانی هستید، درباره دیگران تصمیم گیری نکنید.
-    از سرزنش کردن اعضای خانواده خصوصاً در جمع دیگران اکیداً پرهیز کنید.
-    تا صحت و سقم مسئله ای روشن نشده کسی را مؤاخذه نکنید.
-    در صورتی که قولی دادید حتماً به قول خود پایبند باشید.
-    در موقعیت های بحرانی بر خود مسلط باشید و نگذارید اعضای خانواده از اضطراب و ناراحتی شما آگاه شوند.
-    عیب جو و بهانه گیر نباشید و اجازه ندهید این خصلت در شما به عادت تبدیل شود.
-    اگر یک برنامه و یک راهکار در زندگی داشته باشید شبیه ماشینی هستید که فقط یک دنده دارد.
-    آگاه باشید که مدیر موفق مشکلات را جزئی، گذرا، موقتی و بیرونی می داند، مدیر شکست گرا مشکلات را بزرگ و دائمی می پندارد.
-    بدانید که مدیر دوراندیش و آگاه، دین باوری، اخلاق گرایی و انسانیت را در وجود افراد خانواده نهادینه می کند.
-    بین اعضای خانواده رابطه حسنه و همدلی ایجاد کنید.
-    توجه داشته باشید اعضای خانواده ضمن برخورداری از آزادی های لازم مسئولیت پذیری و نظم و انضباط را رعایت نمایند.