بنا به نتایج یك تحقیق كه در یك نشریه پزشكی آمریكایی منتشر شد، افرادی كه كمتر از 7ساعت در شب می‌خوابند سه برابر بیشتر از دیگر افرادی كه 8ساعت یا بیشتر می‌خوابند دچار زكام می‌شوند. محققان آمریكایی اعلام كردند كه تحقیقات نشان داد كمبود خواب، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌كند. افرادی كه كمتر از 7 تا 8 ساعت در شب می‌خوابند در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی  وعروقی و در نهایت مرگ قرار می‌گیرند. اما تا‌كنون علم پزشكی اطلاعات زیادی در مورد وجود رابطه بین كمبود خواب و آمادگی برای ابتلا به زكام در دست نداشته است.

دكتر شلدن كوهن از دانشگاه كارنگی ملون در پیتزبورگ پنسیلوانیا 153 زن و مرد به‌طور متوسط 37 ساله و سالم را مورد بررسی قرار داد. شركت‌كنندگان در این تحقیق هر روز به‌مدت 2هفته اعلام می‌كردند كه چند ساعت خوابیده‌اند و آیا در هنگام بیدار شدن احساس رفع خستگی كرده‌اند یا خیر. این افراد سپس در قرنطینه قرار گرفتند و قطره‌هایی در بینی آنها چكانده شد كه حاوی ویروس زكام بود. 5روز بعد شركت‌كنندگان باید اعلام می‌كردند آیا علائم و نشانه‌های بیماری زكام در آنها وجود دارد یا خیر؟پزشكان سپس از مخاط بینی آنها نمونه برداری كردند تا مشخص كنند آیا این ویروس در آنجا رشد كرده است.

حدود 28روز پس از آن از تمامی این افراد خون گرفته شد تا پادزهر ترشح شده در بدن آنها بر ضد‌ویروس بررسی شود. محققان متوجه شدند كه هرقدر یك فرد كمتر بخوابد، بیشتر در معرض ابتلا به زكام قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، محققان آمریكایی اعلام كردند اختلال در خواب روی تنظیم سیتوكین‌ها، هیستامین‌ها و دیگر مواد آزاد شده از عضو واكنش‌دهنده به بیماری تاثیر‌گذار است. سیتوكین یك نوع پروتئین بسیار قوی و تنظیم‌كننده پاسخ سیستم ایمنی بدن به بیماری‌هاست. نتایج این بررسی نشان می‌دهد كه بیماران مبتلا به اختلالات خواب نسبت به دیگر بیماران ضعف عضله، درد، ناتوانی و خستگی صبحگاهی بیشتری دارند.

یك سوم عمر در خوابیم

تقریبا یك سوم از عمر انسان در خواب می‌گذرد. این موضوع نمایانگر اهمیت خواب در مراحل مختلف زندگی انسان است. در اثر خوابیدن، سیستم ایمنی بدن و مواد قابل تبادل هماهنگ و مرتب كار می‌كنند. علاوه بر آن رویاهای انسان، آرامبخش مغز و سیستم عصبی بدن هستند. خواب انسان دارای مراحل مختلفی است؛ یك مرحله خواب عمیق وجود دارد كه در این فاز انسان به‌دشواری بیدار می‌شود و مراحل دیگری كه در آنها خواب چندان عمیق نیست. در مجموع 5مرحله برای خواب در نظر گرفته می‌شود.

تقسیمات این مراحل باعث تغییرات موج‌های الكتریكی سلول‌های عصبی می‌شود كه از طریق الكتروآنسفالوگرافی قابل رویت است. پس از خوابیدن، انسان وارد فازهای شماره یك، 2 و 3 می‌شود كه در آنها فعالیت‌های مغز، فركانس قلب و درجه حرارت بدن كاهش می‌یابد. مراحل 4 و 5 مربوط به خواب عمیق هستند كه وجود آن برای سلامت و آرامش بدن بسیار لازم است. پس از آن، مراحل خواب به‌طور معكوس جریان می‌یابد و فاز آر- آی-ام (ریپید-آی- موومنت) از طریق واكنش‌های سریع چشم شناخته می‌شود. آر- آی-‌ام مرحله رؤیا نیز نامیده می‌شود. در این فاز به غیر از بخش مركزی مغز، بخش‌های دیگری از مغز مانند سیستم بینایی و حركتی فعال هستند. هر انسان در طول شب خواب‌هایی می‌بیند كه در روز بعد آنها را به فراموشی می‌سپارد.

پژوهش‌های زیادی از طرف روان‌شناسان و متخصصان اعصاب و مغز در مورد رویاهای انسان انجام شده است. متأسفانه توافقی در این باره بین پژوهشگران وجود ندارد ولی احتمالا بخش ناخودآگاه مغز در به‌وجود آوردن رویاها نقش عمده دارد. هنگامی كه خسته می‌شویم و نیاز به خواب داریم ساعت درونی بدن آغاز به كار می‌كند. منظور از آن هماهنگی و هارمونی شگفت‌انگیز میان بدن و سلول‌های اعصاب است. تمامی این اركستر توسط غده‌های عصبی به نام اس- سی- ان در مغز هدایت می‌شود. آنها در اثر نبودن نور تحریك می‌شوند.

در اثر این تحریكات هورمون خواب، ملاتونین ترشح می‌شود. پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند كه كنترل ساعت درونی بدن به ژن‌های انسان وابسته است، چنین است كه در بعضی خانواده‌ها همه صبح زود از خواب بیدار می‌شوند؛ در حالی‌كه در خانواده‌های دیگر همه به دشواری بیدار می‌شوند یا تمام روز خواب هستند.

آنچه اهمیت دارد نقش خواب در بازیابی آرامش بدن است. بدون خوابیدن، سلول‌های اعصاب و مغز قادر به فعالیت نیستند. احتیاج به خواب وابسته به ویژگی‌های فردی و مراحل مختلف زندگی انسان است. در حالی‌كه نوزادان حدود 16 ساعت می‌خوابند بزرگسالان فقط 7 ساعت خواب نیاز دارند. برای افراد مسن ممكن است 5 ساعت خواب در روز كافی باشد.