سلامت نیوز: «حال تالاب‌ها خوب نیست، 75 درصد تالاب‌ها در معرض خطر هستند، پرندگان به تالاب‌ها نیامده‌اند و خشکسالی در کمین تالاب هاست»، شاید این جملات را بارها شنیده باشید، اما با کم توجهی به این مسأله و به امید بارش‌های فصلی از کنار آن گذر کرده اید.
تأثیر خشکسالی و عوارض دخالت انسانی بر منابع آبی و محیط‌زیست ؛
باید بدانید که اگر این روند تخریب و خشکی تالاب‌ها ادامه داشته باشد و برای احیای آنها تلاش نکنیم، در سال‌هایی نه چندان دور دیگر نشانی از تالاب‌های انزلی، گاوخونی، پریشان، هامون، چغاخور، شادگان، طشک، گندمان، هورالعظیم و خیلی دیگر از تالاب‌ها باقی نخواهد ماند. وضعیت تالاب‌های ایران در حالی موجب نگرانی بسیاری از حامیان محیط زیست شده که با وجود ثبت 1/5 میلیون هکتار تالاب در کشور از 22 عنوان سایت ثبت شده در کنوانسیون رامسر 7 تالاب به دلیل تغییرات شدید اکولوژیک، در فهرست مونترو (تالاب‌های تخریب شده) قرار دارند. همین نگرانی‌ها باعث شد، تا در سال 84 طرح حفاظت از تالاب‌های ایران که حاصل همکاری بین دولت ایران (سازمان حفاظت از محیط زیست)، صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی و برنامه عمران ملل متحد است، راه‌اندازی شود.
- بارندگی‌ها برای احیای تالاب‌ها کافی نیست
«محسن سلیمانی»، مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های کشوردر گفت‌و‌گو با روزنامه ایران در این باره اظهارداشت: خشکسالی‌های طولانی مدت دهه اخیر بدون تردید نقش بسزایی در شرایط بحرانی تالاب‌ها داشته، اما این مشکلات حتی بدون خشکسالی‌های طولانی نیز دیر یا زود اتفاق می‌افتاد. البته سازمان محیط زیست برای بهبود وضعیت تالاب‌ها، برنامه جامعی درنظر گرفته و امیدواریم در 10 سال آینده تالاب‌ها وضعیت مطلوبتری داشته باشند که این مهم در گرو عملکرد دستگاه‌های توسعه‌ای در کشور است.
وی با اشاره به بارندگی‌های اخیر، ادامه داد: امسال بارندگی‌ها توانسته تا حدی نیاز آبی تالاب‌ها را برطرف کند و امیدی برای احیای آنها باشد، اما باید بدانیم شرایط بحرانی که در خصوص تالاب‌ها مطرح می‌شود الزاماً تابع شرایط دیگری به غیر از بارندگی‌های سالانه است. خشکسالی تالاب‌ها تا حد زیادی به توسعه ناپایدار حوضه آبخیز آنها که شریان‌های اصلی آب را تحت تأثیر قرار می‌دهد، وابسته است. البته بارندگی‌های امسال می‌تواند وضعیت مناسب تری را برای احیای تالاب‌ها مهیا کند.
- رسیدگی اورژانسی به تالاب‌ها
مدیرملی طرح حفاظت ازتالاب‌های ایران درباره اینکه کدام یک از تالاب‌های کشور نیازمند رسیدگی اورژانسی است، تصریح کرد: بدون شک دریاچه ارومیه و تالاب هامون هم‌اکنون بر اثر خشکسالی صدمات جدی‌تری دیده‌اند و اگر قرار باشد اقدامی اورژانسی درباره تالاب‌های کشور صورت گیرد، این دو تالاب در اولویت قرار دارند.
سلیمانی با بیان اینکه وسعت دریاچه ارومیه برابر 500هزارهکتار است، یادآورشد: این در حالی است که وسعت تالاب پریشان برابر 5 هزار هکتار است و بر همین اساس اثرات خشکسالی در دریاچه ارومیه به مراتب گسترده‌تر از تالاب پریشان است.
- 75 درصد تالاب‌ها در معرض خطر هستند
مدیرملی طرح حفاظت ازتالاب‌های ایران با بیان اینکه همچنان 75 درصد تالاب‌های کشور در معرض خطر هستند، افزود: مسأله اصلی در خصوص تالاب‌ها بر عهده گردانندگان روند توسعه ناپایدار به توسعه پایدار در حوضه آبریز است. در این خصوص باید برنامه‌ریزی مناسبی با توجه به نیاز آبی تالاب‌ها انجام شود تا مدیریت منابع آبی و حقابه تالاب‌ها به رسمیت شناخته شود.
این مقام مسئول اظهار داشت: برای همکاری هر چه بیشتر جوامع محلی باید خدمات و مزایایی را که تالاب‌ها در اختیار آنان می‌گذارند به مردم ارائه شود تا با همکاری آنان بتوانیم تالاب‌ها را احیا کنیم. در اصل زمانی می‌توانیم به احیای تالاب‌ها امیدوار باشیم که سایر دستگاه‌های اجرایی و جوامع محلی در این فرآیند مسئولیت بپذیرند.
- ذینفعان، برنامه‌های طرح حمایت از تالاب‌ها را تدوین می‌کنند
مدیرملی طرح حفاظت ازتالاب‌های ایران خاطرنشان کرد اجرایی شدن راهکارهای پیشنهادی نمی‌توان گفت تالاب‌های درمعرض خطر، در مدت زمان یکسال احیا می‌شوند، اما مجموع اقدام‌هایی که با هدف اصلی حفاظت از تالاب‌ها، مدیریت و بهره‌برداری خردمندانه از آنها انجام شده می‌تواند به احیای تالاب‌ها در مدت زمان نه چندان دور کمک شایانی کند. نکته مهم این است که علاوه بر حضور همه دستگاه‌های مسئول و مؤثر بر تالاب مانند جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای، جوامع محلی ذینفع و سمن‌های منطقه نیز در تدوین برنامه، مشارکت کرده و در یک فرآیند پایین به بالا اقدام به تهیه برنامه می‌کنند.
سلیمانی درخصوص دیگر برنامه‌های این طرح، گفت: از مهمترین موضوع‌های مورد بحث تالاب‌ها در طرح احیای ملی تالاب‌های ایران، تعیین نیاز آبی و اعلام این نیاز به وزارت نیرو بوده تا برای تخصیص این منابع در برنامه‌ریزی‌های بلند مدت کلان آب کشور اقدام شود.
- حقابه تالاب‌ها به رسمیت شناخته شود
موضوع تصریح حریم و بستر تالاب‌ها از دیگر موضوع‌هایی است که مدیر طرح ملی حفاظت از تالاب‌های ایران ضمن اشاره به آن، اضافه کرد: برای جلوگیری از تعرضات و از همه مهمتر اجرایی کردن برنامه‌های مدیریتی، مسئولیت هر کدام از این بخش‌ها در برنامه‌ریزی مشخص شده است.
- نهایی شدن برنامه جامع مدیریت جامع ۷ تالاب تا پایان سال
وی خاطرنشان کرد: یک ماه دیگر دوازدهمین اجلاس متعهدین کشورهای کنوانسیون رامسر در کشور اروگوئه برگزار می‌شود و یک تیم از ایران در آن شرکت می‌کند تا ضمن استفاده ازتجربیات دیگرکشورها درخصوص چالش‌های پیش روی تالاب‌ها، گزارش عملکرد سالانه خود را نیز مطرح کند.
مدیر طرح ملی حفاظت از تالاب‌های ایران از نهایی شدن برنامه جامع مدیریت جامع ۷ تالاب کشور تا پایان سال خبر داد و گفت: تالاب «زریوار» در کردستان، تالاب «حرا» میناب در هرمزگان، تالاب «هله» در بوشهر، تالاب «هامون» در سیستان و بلوچستان، تالاب «میقان» در استان مرکزی، تالاب «چغاخور» در چهارمحال و بختیاری و مجموعه تالاب‌های «آلاگل»، «آلماگل» و «آجی گل» در گلستان، تالاب‌های منتخب هستند.
- تالاب‌های چهارمحال و بختیاری احیا شده اند
«شهرام احمدی فارسانی»، مدیر کل محیط زیست چهار محال و بختیاری نیز اظهار داشت: وضعیت تالاب‌های این استان با وجود خشکسالی در سال‌های اخیر مناسب است. برگزاری کلاس‌های آموزشی برای جوامع محلی، ساخت بندخاکی در نزدیکی تالاب چغاخور و دیگر اقدام‌ها باعث شده تا بتوانیم تالاب‌های استان را تا حد قابل ملاحظه‌ای احیا کنیم.
فارسانی تصریح کرد: در سال گذشته 13 گونه جانوری در تالاب گندمان زادآوری کرده که این میزان در سال‌های گذشته تنها 2 گونه بوده است. تالاب‌های استان پذیرای 120 هزار انواع پرنده‌های مهاجر در فصول پاییز و بهار است و با توجه به بارندگی‌های امسال شاهد کوچ تعداد زیادی از پرندگان مهاجر در فصل بهار به تالاب‌های استان بودیم.
این مسئول، در مورد آتش سوزی اخیر در تالاب گندمان، اظهار داشت: به علت خشکسالی سال‌های قبل در تالاب گندمان شاهد آتش سوزی بودیم که با کمک نیروهای محلی به سرعت مهار شد و آسیب جدی به پوشش گیاهی تالاب وارد نیامد.
نظر شما