سلامت نیوز: وزارت آموزش و پرورش سرانجام پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان، نظام رتبه‌بندی معلمان را به اجرا در آورد؛ طرحی که هنوز نیامده، واکنش‌های بسیاری به دنبال داشت. برخی بر این باور بودند که این طرح، معیشت معلمان را بهبود می‌بخشد و عده‌ای برعکس، معتقد بودند که هیچ نقشی درارتقای کیفیت زندگی معلمان ندارد و موجب می‌شود تا مسائل اصلی معلمان و از جمله مسأله معیشت آنان بتدریج رنگ ببازد.
با این حال این روزها، همزمان با هفته معلم، نظام رتبه‌بندی معلمان از سوی مسئولان آموزش و پرورش، البته نه با هدف تأمین معیشت معلمان که برای بالا بردن انگیزه و سطح کیفیت آموزشی آنها مطرح شده است.نظامی که قرار است معلمان را در 5 رتبه مقدماتی، پایه، ارشد، خبره و عالی رتبه‌بندی حرفه‌ای و دسته‌بندی کند. طبق این مصوبه، مشمولان طرح طبقه‌بندی معلمان شامل آموزگاران، دبیران، هنرآموزان، مربیان امور تربیتی، مشاوران، مراقبان سلامت، مدیران و معاونان مدارس و مجتمع‌های آموزشی و تربیتی هستند. درباره نظام رتبه‌بندی معلمان و جزئیات آن، سید محمد بطحایی، معاون پشتیبانی وزیر آموزش و پرورش به پرسش‌های «ایران» پاسخ می‌دهد.
این روزها موضوع نظام رتبه‌بندی مورد توجه بسیاری از فرهنگیان قرار گرفته و بازتاب‌های بسیار گسترده‌ای نیز در رسانه‌ها داشته است. بفرمایید تا امروز وزارت آموزش و پرورش چه اقدامی برای نظام رتبه‌بندی معلمان انجام داده است؟
نظام رتبه‌بندی معلمان یک طرح آغازین و نقطه شروع بسیاری از تحولات در آموزش و پرورش است. دولت هم اعتبار بسیار خوبی برای اجرای این نظام اختصاص داده است. بر اساس مصوبه دولت، آموزش و پرورش مکلف است که احکام معلمان را در مهرماه صادر کند.
همچنین دولت 1350 میلیارد تومان برای شش ماهه اول سال تحصیلی اختصاص داده است علاوه بر آن برای اجرای این طرح در سال آینده نیز 3500 میلیارد تومان در نظر گرفته است. این عددها نشان‌دهنده توجه دولت به موضوع معلمان و البته اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان است. پیام اصلی این نظام ارتقای کیفیت مدارس است.
باید اعلام کنم جزو معدود مصوباتی است که دولت اعتبارش را در تصویب نامه در نظر گرفته است. همان‌طور که می دانید دولت تصویب نامه نظام رتبه‌بندی را در هفته گذشته ابلاغ کرد.
براساس این طرح وزارت آموزش و پرورش مجاز است همه معلمان و افرادی را که مشمول نظام رتبه‌بندی هستند براساس مجموعه ای از شاخص‌ها و معیارها طبقه‌بندی کند. شاخص‌های نظام رتبه‌بندی در حال تدوین است و سعی می‌کنیم تیرماه امسال آن را به تصویب شورای توسعه مدیریت برسانیم. مشمولان نظام رتبه‌بندی در این طرح اگر موفق به کسب امتیازاتی شوند در چهار رتبه طبقه‌بندی خواهند شد و از 15، 25، 35 و 50 درصد فوق‌العاده شغل استفاده خواهند کرد. با این حال باید توجه کنیم امتیازی که در نظام رتبه‌بندی داده می‌شود، علاوه بر همه امتیازاتی است که معلمان و کارکنان دولت می‌گیرند. یعنی اجرای طرح رتبه‌بندی جایگزین امتیازاتی که تاکنون معلمان دریافت کردند، نخواهد بود.
از طرف دیگر هدف اول رتبه‌بندی ارتقای صلاحیت حرفه‌ای معلمان است و هدف دیگرش افزایش انگیزه شغلی برای فرهنگیان است.
این دو هدف برای مسئولان آموزش و پرورش بسیار پراهمیت است.همین عوامل موجب می‌شود تا نیروی انسانی در آموزش و پرورش به روز باشند. در آموزش و پرورش مهم ترین رکن تأثیرگذار کیفیت معلم است.
اگر ما یک معلم متخصص و حرفه‌ای را در اختیار داشته باشیم دیگر رسیدن به کیفیت تقریباً تضمین شده است. پژوهش‌ها ثابت کرده است اگر مدرسه‌ای فضای آموزشی خوب، تجهیزات لازم و کتاب‌های درسی مناسب نداشته باشد اما در کنار این عوامل معلم باانگیزه‌ای وجود داشته باشد همین دبیر می‌تواند تمامی نارسایی‌ها را جبران کند.
یعنی در حقیقت این نظام برای افزایش انگیزه معلمان طراحی شده است؟
بله. البته ما به ارتقای صلاحیت حرفه‌ای معلمان هم توجه می‌کنیم. یک مشکلی که همه سازمان‌های دولتی درگیر آن هستند این است که بین افراد در شرایط مساوی هیچ تفاوتی از حیث نظام پرداخت وجود ندارد. یعنی افرادی که کار بیشتر و تلاش بیشتری انجام می‌دهند، از تخصص بالاتری نیز برخوردار هستند و نسبت به کارشان حرفه‌ای برخورد می‌کنند با آن کسانی که فاقد این شرایط هستند پرداختی‌های مشابه‌ای دارند.
این واقعاً ناعادلانه است. نتیجه همین ناعدالتی در پرداخت باعث شده که بسیاری از کارمندان تلاش بیشتری برای ارتقای حرفه‌ای خود انجام نمی‌دهند.
بنابراین یکی از هدف‌های رتبه‌بندی حرفه‌ای شدن افراد و ارتقای جایگاه شغلی آنها است. شما توجه کنید در مدرسه‌ای دو آموزگار وجود دارد. هر دو سابقه 20 ساله تدریس دارند و هر دو دارای مدرک لیسانس هستند اما یکی از آنها مؤلفه‌های کارکردی خودش را بهتر انجام می‌دهد و نسبت به شغلش تعهد بیشتری دارد، این عدالت نیست که این دو معلم حقوق یکسان دریافت کنند بنابراین معلمی که در کلاس تلاش بیشتری دارد باید از شأن و منزلت بیشتری هم برخوردار باشد.
بسیاری از معلمان می‌گویند برای به‌دست آوردن امتیاز در نظام رتبه‌بندی معلمان باید فعالیت‌های مختلفی انجام دهند که هماهنگ با شغل معلمی نیست ؟
متأسفانه برخلاف آنچه در ذهن برخی از همکاران است کسب امتیاز در رتبه‌بندی مستلزم تلاش فوق وظیفه معلمان نیست. ما این روزها از این دست جملات زیاد می‌شنویم.معلمان می‌گویند کسانی می‌توانند این رتبه‌ها را کسب کنند که مقاله در ISI داشته باشند، کتاب نوشته باشند، مقاله‌هایی را منتشر کرده باشند. اما اصلاً این موارد صحیح نیست.
در این نظام بیشتر چه مباحثی اهمیت دارد؟
مطمئناً آن مواردی را که در بالا اشاره کردم نخواهد بود.فعلاً درحال صورت‌بندی ضوابط و مقررات این نظام رتبه‌بندی هستیم. برای ما در این نظام وظایف و عملکرد معلمان اهمیت دارد. مثلاً یک معلم باید طرح درس داشته باشد، باید از روش یادگیری فعال درکلاس استفاده کند، نسبت به مباحث پرورشی و تربیتی دانش آموزان حساس باشد. با دانش آموزان ارتباط متأثر داشته باشد.این موارد است که در نظام رتبه‌بندی برای مسئولان آموزش و پرورش پراهمیت خواهد بود.
مکانیزم ارزیابی فعالیت‌های معلمان در کلاس‌های درس چگونه است؟
فرم‌های ارزشیابی معلمان در حال تهیه است و معیارها نیز بزودی طراحی خواهد شد.
این فرم‌ها بسیار کلی هستند.ممکن است یک مدیر با معلم مشکل داشته باشد و یا برعکس مدیری با معلم رابطه خوبی داشته باشد در نتیجه امکان خطا در ارزشیابی بسیار بالا نمی‌رود ؟
بله موضوع مهمی است. یکی از نگرانی‌هایی که معلم‌ها دارند این است که می‌گویند اگر ارزیابی‌ها از سوی مدیر مدرسه انجام شود شاید برخی از آنها نتوانند امتیازات لازم را به دست آورند. شاید امتیاز معلم‌ها بالا و پایین شود.
سعی خواهیم کرد در فرآیند طراحی فرم ارزشیابی به نحوی عمل کنیم که این خطاها به میزان زیادی کاهش پیدا کند. ارزیابی فقط در دست مدیر مدرسه نباشد و گروهی از جنس معلمان این ارزیابی را در سطح منطقه انجام دهند.
این اطمینان را به جامعه معلمان می‌دهید که پارتی بازی در ارزشیابی‌ها وجود نداشته باشد و با معلمان به صورت گزینشی برخورد نشود؟
ما همه تلاش را انجام می‌دهیم.سعی می‌کنیم نظارت‌ها را جدی تر انجام دهیم تا احتمال خطا خیلی کم شود. این نگرانی که شما نقل می‌کنید درست است تلاش می‌کنیم بخش عمده اش در تدوین و تنظیم شاخص‌ها باشد تا شاخص‌های ارزشیابی کمی گرا نباشد.
همچنین تلاش می‌کنیم خطا در داوری و قضاوت را در ارزشیابی کم کنیم.
یکی از ایراداتی که مطرح می‌شود و از زبان معلم‌ها نیز عنوان شده،این است که بهتر بود آموزش و پرورش اول تفاوت حقوق معلمان با دیگر دستگاه‌ها را به یک حد معقول می‌رساند و بعد می‌آمد و می‌گفت هر کدامتان به تناسب توانایی تان دریافتی بیشتری خواهید داشت. در واقع معلم‌ها می‌گویند چرا بحث انگیزه مندی و علمی بودن ما را گره زدید با معیشت؟
طرح رتبه‌بندی و اظهار نظرهایی که پیرامون این موضوع می‌شود مصداق خوبی برای هر تعبیری نیست. نظام رتبه‌بندی باید بتواند خود را به جامعه هدف معرفی کند.
در شرایطی که معلم رنجیده‌خاطر است یا گلایه دارد که بین آنها و دیگر کارکنان فرق وجود دارد رتبه‌بندی به هیچ عنوان داعیه این را ندارد که برای همیشه تفاوت، تبعیض یا فرق را از بین بردارد.
رتبه‌بندی یک موضوع است و معیشت معلمان موضوعی دیگر. بحث برابری حقوق باید با کمک دولت و مجلس در جای خودش چاره‌اندیشی شود.
چه تضمینی وجود دارد که ما با سونامی مقالات و تألیفات مواجه نشویم؟
این نگرانی جدی ما هم هست. ما در طراحی آن مکانیزم باید مواظب این مسأله باشیم دوباره معلمان نروند کپی پیست کنند از اینترنت مقاله بگیرند و از دیگران مطالب بگیرند.ما از همکارانمان می‌خواهیم در طراحی سنجه‌ها کمک‌مان کنند. اگر شاخص‌ها، معیارها و ملاک‌ها تهیه نشده باشد نمی‌توانیم در این باره موفق باشیم. بنابراین یکی از علت‌هایی که ما طرح را به مهرماه موکول کرده‌ایم این است تا ساز و کارهایی اجرا شود.
این نظام رتبه‌بندی و اعمال افزایش حقوق علاوه بر آن 14درصد رشد هر ساله حقوق فرهنگیان است؟
بله. این نظامی جداست.
این افزایش حقوق در نظام رتبه‌بندی آیا به همه فرهنگیان تعلق می‌گیرد ؟
موضوع مهم در رتبه‌بندی این است که شاخص‌ها مشخص شوند و بر اساس شاخص‌ها مشخص خواهد شد که چه کسانی درگیر این نظام می‌شوند با این حال کسانی که تازه جذب آموزش و پرورش شده باشند، امتیاز زیادی را برای رتبه‌ها به دست نمی‌آورند و چه بسا اصلاً تا دو سال هم نتوانند رتبه اول را به دست آورند.
همچنین کسانی که در مشاغل اداری کار می‌کنند مشمول طرح رتبه‌بندی نخواهند شد. پیش‌بینی ما این است فقط 700 هزار نفر از فرهنگیان مشمول طرح رتبه‌بندی شوند.
پیش‌بینی می‌کنید بیشترین معلمان در کدام رتبه قرار بگیرند؟
فکر می‌کنیم بیشترین رتبه‌ها در گروه 2 و 3 باشند.
یعنی چقدر افزایش حقوق دارند؟
حدود 200 تا 350 هزار تومان خواهد بود.
نظر شما