سلامت نیوز:هفته گذشته گزارشی  درج شد باعنوان «دخمه‌هایی برای درآمدزایی» كه در واقع گزارشی میدانی از وضعیت مهدهای كودك بود. مهدهایی با مشكلات فراوان كه خانواده‌ها را بسیار شاكی كرده‌است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه قانون،برای نوشتن آن گزارش تلاش زیادی كردیم تا بتوانیم با مدیران سازمان بهزیستی هم درباره چند و چون این مشكلات گفت‌وگو كنیم، اما موفقیتی حاصل نشد. بعد از چاپ گزارش، خود سازمان تصمیم گرفت در گفت‌وگویی اختصاصی به تمام شبهه‌ها درباره مهدهای كودك سراسر كشور جواب دهد. ما هم با «حبیب‌ا... مسعودی فرید» معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی و همچنین «آرزو ذكایی‌فر» مدیرکل دفتر کودکان بهزیستی گفت‌وگو كردیم تا به مهم‌ترین سوالات مادران درباره مهدهای كودك جواب دهیم.

  مهم‌ترین سوالی كه از طرف خانواده‌ها مطرح می‌شود درباره شهریه‌هاست. اینكه هرچند وقت یك بار افزایش پیدا می‌كند و برچه اساسی تعیین می‌شود؟
ذكایی‌فر: شهریه مهدهای کودک در مهرماه ابلاغ می‌شود. این شهریه كه اعلام می‌شود، شهریه پایه است که به آن هزینه ناهار هم اضافه می‌شود. همچنین بر حسب رتبه‌بندی مهد کودک، مبلغی به شهریه اضافه می‌شود. از طرفی هر مهدکودک می‌تواند پنج فعالیت فوق‌برنامه داشته باشد که اینها تعرفه‌های مشخصی دارند.

 چطور درباره شهریه مهدهای كودك  اطلاع‌رسانی می‌كنید؟
ما به مهدها اعلام کرده‌ایم تعرفه‌ها را در تابلوهای اعلانات‌شان نصب کنند. از طرفی، رتبه‌بندی هم باید در معرض دید خانواده‌‌ها قرار گیرد. در حال حاضر در حال تکمیل سایتی از مهدهای کودک هستیم که در آن اطلاعات کاملی از مهدها از جمله میزان شهریه گرفته تا برنامه‌ها را قرار می‌دهیم که اگر مهدها رعایت نکنند تخلف است و ما با آن برخورد می‌کنیم.
   آذرماه سال گذشته اعلام کردید که قرار است گواهی سنجش سلامت از مربیان مهدها تهیه کنید و در پرونده آنها قرار دهید. این طرح الان در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
مسعودی فرید: بحث اصلی این بود تاییدیه سلامت افرادی كه با بچه‌ها در ارتباط هستند از كجا آمده. بحث دیگر هم گزینشی بود كه از این افراد صورت می‌گرفت. ما از هیأت عالی گزینش مجوز گرفتیم که این افراد مثل بقیه افرادی كه در دولت کار می‌کنند، گزینش شوند. بحث دیگر درباره تخصص این افراد بود که هر کسی که می‌خواهد مهد راه بیندازد  باید این دوره‌ها را ببیند و در تمدید پروانه‌ها هم باید بازآموزی را گذرانده باشد. رشته‌های تحصیلی‌ای که می توانند در مهدها کار کنند هم مشخص شده. غیر از این بحث‌ها، بحث سلامت روان مربی‌ها هم وجود دارد. هدف اصلی این طرح هم ارتقای سلامت روان مربیان بود. بیش از ۲۳ درصد مردم ایران اختلال روانی نیاز به مداخله دارند. اگر بخواهیم اختلال شخصیتی را هم اضافه کنیم می‌شود در حدود ۴۰ درصد. ما تا این حد، مربی‌ها را بررسی نمی‌کنیم ولی دقت می‌کنیم که اختلالات حاد نداشته باشند. در واقع بیشتر می‌خواستیم ببینیم این افراد با بچه‌ها چطور رفتار می‌كنند.
ذکایی‌فر: این کار بیمار‌یابی نیست، بلكه تشكیل پرونده سلامت است.

   مگر مربی‌ها قبلا گواهی سلامت نداشتند؟
ذکایی‌فر: چرا، هنوز هم دارند. جزو دستورالعمل‌ها هم قید شده که یکی از مدارک‌شان در هنگام شروع به كار در مهد باید گواهی سلامت جسم و روان باشد. این گواهی باید به تایید یک پزشک معتمد رسیده باشد. ولی آن گواهی، خیلی ساده صادر می‌شود و ابزاری برای غربالگری و سنجش وجود ندارد.

  ضمن اینکه احتمال اینكه كسی گواهی غیرواقعی هم بگیرد، وجود دارد! تصوری که در اکثریت مردم وجود دارد این است که، افرادی در یک مهد کودک مشغول به کار هستند که از روی بیکاری، به این کار روی آورده‌اند! قبول دارید؟
ذكایی‌فر: درباره آموزش مربیان، شیوه‌نامه‌ای داریم كه بازنگری هم شده. دوره‌هایی تعریف كرده‌ایم كه همه افراد مشغول به كار در مهدها باید آن را بگذرانند.
مسعودی فرید: در آیین‌نامه‌هایی که برای مهدهای کودک است گفته شده فقط افرادی با تحصیلاتی خاص می‌توانند به عنوان مربی در مهد کودک فعالیت کنند. ما هم از طریق بازرسی‌ها و هم از طریق خانواده‌ها می‌توانیم به تخلفات رسیدگی کنیم. باید به سمت سیستم سازی برویم که با آن بتوانیم نظارت بیشتری داشته باشیم. ما در حال حاضر مهد الکترونیک را در دستور كار داریم. ارزیابی‌هایی که بتواند به مدیران بالادستی مثل معاونت اجتماعی بهزیستی، امکان دسترسی به سایت‌های مهدهای كودك در سراسر كشور را بدهد. تا بفهمیم در آن مهدها چه می‌گذرد. مستندات همه مدارک مربی‌ها باید در این سایت‌ها موجود باشد. این کارها، این امکان را می‌دهد که دیگر هرکسی به مهدها راه پیدا نکند. تا قبل از راه‌اندازی این سایت، برای اینکه اتفاقاتی از این دست نیفتد باید بازوهای نظارتی‌مان را افزایش دهیم و هم از طرفی از نظارت صرف حضوری خارجش کنیم چون ما نمی‌توانیم این‌همه مهدکودک را به صورت حضوری چک کنیم.

  یعنی هنوز بازوهای نظارتی را زیاد نکرده‌اید؟
ذكایی‌فر: ما چند نوع سیستم نظارت تعریف كرده‌ایم؛ نظارتی كه توسط كارشناسان استان‌ها اتفاق می‌افتد، یك نظارت غیرمستمر كه توسط كارشناسان ستادی انجام می‌شود، از طرفی طرح ارزیابی و رتبه‌بندی مهدها وجود دارد كه در آن هم نظارت‌هایی وجود دارد، اداره‌كل بازرسی هم هست كه مثل چتری روی همه مراكز سازمان قرار دارد و مهدها را هم مورد نظارت قرار می‌دهد. چیزی كه امسال تعریف كرده‌ایم، این است؛ برای اینكه نظارت‌ها در بازه زمانی كوتاه‌تر و فراگیرتری صورت گیرد، بخشی از كارهای نظارت و بازرسی را از كانون‌های مهدهای كودك كمك می‌گیریم كه در همه استان‌ها وجود دارند.
مسعودی‌فرید: ما خودمان به عنوان بازو حضور داریم.

نظارت ابعاد مختلف دارد. گاهی اوقات می‌خواهیم خروجی کار را تضمین کنیم. آیین‌نامه‌هایی را طراحی کرده‌ایم که مهدها طبق همان‌ها باید جلو بروند. تحصیلات مشخص شده است، آموزش‌ها معلوم است، گزینش معلوم است، استانداردهای فیزیکی هم مشخص شده‌اند. ما در شهرستان‌ها کار را به کانون‌های مهدهای کودک سپرده‌ایم و در بازدیدهای استانی‌ای که داریم خودمان هم به موضوعات رسیدگی می‌کنیم. یکی از بازوهایی که استفاده می‌کنیم، خود کانون‌های مهدهای استان‌ها هستند. اتفاقا ارتباط بسیار خوبی با كانون‌های مهدهای استان‌ها داریم. به این هم فكر كرده‌ایم كه از كسانی دیگر هم استفاده كنیم مثلا افراد را از كلینیك‌های مددكاری دعوت كنیم. كسانی كه به این موضوعات وارد هستند، می‌توانند با چند ساعت آموزش، یاد بگیرند كه چگونه یك مهد را نظارت كنند. از طرفی فضای مجازی هم به ما كمك می‌كند.

   این فضا الان راه افتاده؟
مسعودی‌فرید: سه چهار ماهی است كه روی راه‌اندازی‌اش كار می‌كنیم ولی هنوز به طور كامل انجام نشده. افرادی را دعوت كرده‌ایم و كارهایی ارائه شده است.
   راه اندازی این سامانه چقدر می‌تواند قانون‌گریزی بعضی از مهدها را كنترل كند؟
مسعودی‌فرید: مسئله اینجاست كه لیست مهدهایی كه در شهرستان‌ها كار می‌كنند كاملا مشخص است و به راحتی می‌شود به آنها رجوع كرد. ممكن است بعضی از مهدها از ما مجوز نگرفته باشند كه ما با آنها وارد مذاكره شده‌ایم. مثلا بسیج برای كودكان مهدهایی دارد كه از آنها خواسته‌ایم از بهزیستی مجوز بگیرند. یا ما به شهرداری هم مهلت داده‌ایم تا بیایند و از ما مجوز بگیرند، خیلی‌هایشان این كار را هم كرده‌اند. بعضی‌های دیگر را هم پلمب كرده‌ایم. در واقع سعی می‌كنیم هر كجا كه به نوعی مخفی است، شناسایی شود و وادارشان كنیم كه از ما مجوز بگیرند.

   یعنی الان دارید كاری می‌كنید كه همه مهدكودك‌ها زیر نظر بهزیستی بروند؟
مسعودی‌فرید: بله، چون اصل قانون می‌گوید و شورای عالی انقلاب فرهنگی هم آن را تصویب كرده؛ همه مهدهای كودك باید زیرنظر بهزیستی باشند و كسانی كه به مهدهای كودك خدمات می‌دهند هم به همین شكل باید باشند.
ذكایی‌فر: مشكلی كه ما داریم تعدد سازمان‌ها و ارگان‌هایی است كه در بحث كودك فعالیت می‌كنند ولی به عنوان مراكز غیرمجاز شناخته می‌شوند. بر اساس ماده 26 قانون تنظیم و مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است تمام مهدهای كودك كه به بچه‌های زیر هفت سال خدمات ارائه می‌دهند باید زیر نظر بهزیستی فعالیت كنند.

    چقدر اطلاع‌رسانی می‌شود كه شماره پیامك و شماره تماس‌هایی كه برای اعلام شكایت از طرف سازمان بهزیستی تعریف شده، حتما در اختیار خانواده‌ها قرار گیرد؟ بعضی‌ها هنوز نمی‌دانند برای شكایت باید به كجا مراجعه كنند.
مسعودی‌فرید: ما در نظارت‌ها و مصاحبه‌های‌‌مان هرجا كه شده این قضیه را مطرح كرده و این اطلاع‌رسانی‌ها را انجام داده‌ایم.
ذكایی فر: اصلا شماره پیامك شكایت روی تابلوهای همه مهدها وجود دارد. در واقع جز فرمی است كه برای ساخت تابلو به افراد می‌دهیم. ضمن اینكه سایت مهدهای كودك را هم داریم كه شماره پیامك را در آن اعلام كرده‌ایم.

   كلا چند مهد در كشور فعال است؟
مسعودی‌فرید: 17000 مهد در كل كشور داریم كه حدود 7400 مهد به صورت روستا مهد هستند یعنی در روستاها فعالیت می‌كنند، مابقی هم مهدهای شهری هستند. از این میان، 1200 مهد هم در حاشیه‌های شهرها قرار دارند. علاوه بر این 2000مهدكودك غیرمجاز نیز در كشور شناسایی شده‌اند كه مشكلات زیادی را نیز ایجاد كرده‌اند.
        این مهدهای حاشیه‌ای به چه صورت اداره می‌شوند؟ قوانین فرق می‌كند؟
مسعودی‌فرید: بله مقداری سهل‌تر است اما این‌طور نیست كه هیچ چیز را در نظر نگیریم و بگوییم مثلا فرد همین‌كه یك اتاق داشته باشد كفایت می‌كند.

    درباره شهریه چطور؟
مسعودی‌فرید: شهریه روستامهدها و همین‌طور مهدهای حاشیه با مهدهای شهری فرق می‌كند و كمتر هستند.
   فضا و مكان مهدهای كودك چقدر برای شما مهم است. آن چیزی كه در دستورالعمل آمده این است كه مهد باید طبقه اول باشد و اگر هم نبود باید از حفاظ استفاده كند، الان اكثر مهدها چند طبقه هستند و فضاهای بسیار كوچكی دارند...
ذكایی‌فر: مگر كلا چند خانه ویلایی در تهران وجود دارد؟ اصلا مگه همه ما در خانه‌های ویلایی زندگی می‌كنیم؟
  نه نمی‌كنیم ولی برای مهدكودك‌ها باید ماجرا فرق كند!
ذكایی‌فر: بله، باید فرق كند. ولی بالای 90 درصد مهدهای كودك استیجاری هستند. كم پیدا می‌كنید مهدهایی را كه ملكیت فضا برای صاحب امتیاز مهد باشد. در تهران بیشتر فضا آپارتمانی است و ویلایی خیلی كمتر است. اما در استان‌های دیگر، تعداد مراكز ویلایی خیلی بیشتر است. اما در كل آیین‌نامه و مقررات ایمنی و بهداشت داریم كه به مهدها ابلاغ شده و در آن مشخص شده كه چه چیزهایی را باید رعایت كنند. مثل فاصله پله‌ها، ایمنی نرده‌ها، حتی پریزها، سرمایش، گرمایش و كلا همه چیز مشخص شده است. در چند سال گذشته حدود 400 مهد كودك به خاطر رعایت نكردن این آیین‌نامه‌ها، لغو مجوز شده‌اند. این‌طور نیست كه به راحتی از كنارشان عبور كنیم. اگر تخلف جدی داشته باشد سه تذكر كتبی می‌گیرند و اگر رعایت نكنند، لغو مجوز می‌شوند.

    گفتید بیش از 90 درصد ساختمان‌های مهدها استیجاری هستند. پس ساختمان‌ها برای مهد ساخته نشده‌اند بنابراین قاعدتا نمی‌توانند خیلی چیزها را رعایت كنند؟
ذكایی‌فر: چرا در ایمنی می‌توانند كارهایی انجام دهند. مثلا ایمنی پله‌ها، نرده‌ها و اینجور چیزها را می‌توانند رعایت كنند.
      دقیقا چطور باید رعایت كنند؟!
ذكایی‌فر: تا كارشناس بهداشت نیاید و گواهی ندهد، فرد نمی‌تواند مهد را بازگشایی كند. وقتی مجوز را گرفتند باید ساختمان را به ما نشان دهند تا بگوییم چه كاستی‌هایی دارد. وقتی اصلاحات را انجام دادند، بعد تصمیم می‌گیریم كه باز شود یا نه. ساختمان استیجاری هم باید بالاخره تغییراتی بدهد تا مجوزهای لازم را دریافت كند.
  به هرحال با وجود این اصلاحات باز هم چون ساختمان استیجاری است و ساخت‌وسازی نمی‌شود در آن انجام داد، پس اندكی با تساهل و تسامح برخورد می‌شود؛ نه؟!
ذكایی‌فر: نه اینطور نیست. چون كسی كه ایمنی را چك می‌كند، از طرف بهزیستی نیست، كارشناس وزارت بهداشت است. اتفاقا سختگیرترین آدم‌ها همان‌ها هستند شاید گاهی برای یك مهد سه یا چهار بار ساختمان مهد را چك كنند تا بتوانند مجوزهای لازم را برای بازگشایی مهد بدهند.

   برای كنترل رفتار مربی‌ها و دست‌اندركاران مهدها چه می‌كنید؟
ذكایی‌فر:ما مهدها را الزام كرده‌ایم كه دوربین مدار بسته داشته باشند. از اواخر سال گذشته اجبار كردیم كه همه مهدها دوربین داشته باشند. اگر خانواده‌ای از رفتار بعضی از مربی‌ها شكایت داشته باشد ما دوربین‌ها را چك می‌كنیم و اگر مورد تخلف اثبات شود اصلا آن فرد اخراج می‌شود.

   چطور به شكایت‌ها رسیدگی می‌شود؟
ذكایی‌فر: در سازمان فردی مسئول ثبت شكایت‌های روزانه است. اول بررسی می‌كنیم ببینیم مشكل واقعا درست است، اگر برایمان محرز شد، پیگیری‌اش می‌كنیم. مثلا درباره شهریه، اول بررسی می‌كنیم و بعد برای انجام شدنش پیگیر می‌شویم. اگر هم نیاز به حضور باشد حتما فردی اعزام می‌شود تا بررسی‌های لازم را انجام دهد.
 ساعت كاری مهد چطور تعیین می‌شود؟ الان در آیین‌نامه تا ساعت 3:30 عصر را به عنوان ساعت كاری مهد در نظر گرفته‌اند. در صورتی كه بسیاری از مادران حداقل تا ساعت 4 سر كار هستند!

ذكایی‌فر: نه، این‌طور نیست. امسال دستورالعمل تا ساعت 4 است. اما اگر بعد از آن مهدی بخواهد ادامه فعالیت بدهد باید شهریه اضافه دریافت كند.

     این‌طور كه شما می‌گویید كه نظارت وجود دارد و رسیدگی می‌شود، آدم فكر می‌كند همه چیز عالی است و هیچ مشكلی وجود ندارد. ولی مادرها همچنان ناراضی هستند. چرا؟!
ذكایی‌فر: ما بر حسب وظایف‌مان باید نظارت خوبی داشته باشیم. ولی اینكه والدین همچنان راضی نیستند باید بررسی شود كه شكایت‌ها از چه جنس است، آیا صحت دارد یا نه. گاهی مادرها توقعاتی دارند كه برآورده نمی‌شود. این توقعات هم گاهی حساسیت زیاد است.