سلامت نیوز:سال‌هاست در کشور‌های مختلف بساط سدسازی برچیده شده چراکه اثرات منفی فیزیکی، بیولوژیکی و اجتماعی این شکل از توسعه بر همگان ثابت شده است و هزینه‌های گزافی در عوض از دست دادن سفره‌های آب زیرزمینی و رودخانه‌هایشان پرداخته‌اند تا منابع از دست رفته را دوباره احیا کنند. گواه آنکه در 13 سال گذشته ۴۳۰ سد بزرگ و کوچک در آمریکا برای نجات زندگی تخریب شده‌اند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جهان صنعت اما در سرزمین تشنه ما که سال‌هاست با کابوس خشکسالی رو‌به‌رو است، سدسازی همچنان ادامه دارد. پیشنهاد ساخت۶۰۰ سد جدید با اعتبار ۶۱ هزار میلیارد تومان اعتبار می‌تواند سرزمینمان را به کلی بخشکاند.
همچنین تابستان سال گذشته بود که دیدیم پشت سدهای پایتخت هیچ نمانده و نگرانی نسبت به بی‌آبی بیشتر شد. مخالفان و موافقان سدسازی رو‌به‌روی هم ایستاده‌اند و تا امروز سدسازان برنده بوده‌اند. چنانچه این روزها ماجرای سد شفارود سر زبان‌ها افتاده که با ساختش 175 هکتار از جنگل‌های هیرکانی نابود خواهند شد و ناگفته پیداست که ضررهای زیست‌محیطی سدها بیش از مزایای آنهاست.
کابوس سدسازی
بسیاری از کارشناسان معتقدند که ۹۰ درصد از آب ذخیره شده پشت سدها برای کشاورزی استفاده میشود و از این میزان تنها ۳۰ درصد از آن مورد استفاده بهینه قرار می‌گیرد.
محمد درویش، مدیرکل آموزش و مشارکت مردمی در سازمان حفاظت محیط‌زیست در این‌باره سدسازی را روشی آسان و هزینه‌بر عنوان می‌کند و معتقد است «سدسازی جلوه دیداری دارد که این جلوه همراه با قطع درختان، مهاجرت ساکنان اطراف سدها و... است. اکنون در دنیا این دوره تمام شده و اثرات زیان‌آور سدسازی بر محیط‌زیست مشخص شده است.»
[quote-left] در سرزمین تشنه ما که سال‌هاست با کابوس خشکسالی رو‌به‌رو است، سدسازی همچنان ادامه دارد. پیشنهاد ساخت۶۰۰ سد جدید با اعتبار ۶۱ هزار میلیارد تومان اعتبار می‌تواند سرزمینمان را به کلی بخشکاند.[/quote-left]
از طرف دیگر موافقان سدسازی جلوگیری از وقوع سیلاب‌ها را به عنوان یکی از فواید ساخت سدها معرفی می‌کنند اما کارشناسان در مقابل از این حرف می‌زنند که اگر امروز سیلاب وجود داشت، شاهد بروز بحران گردوغبار در جای‌جای کشور نبودیم.
با این همه 647 مورد سد در کشور در حال بهره‌برداری است. آمار سدهای کشور به تفکیک دستگاه اجرایی در مراحل مختلف این‌طور نشان می‌دهد که در حال حاضر 146 سد در مرحله اجرایی است و با وجود بحران خشکسالی در کشور و فجایع زیست‌محیطی و اجتماعی که ساخت این سدها به بار آورده است، 537 سد دیگر در کشور در مرحله مطالعاتی هستند. شرکت مدیریت منابع آب کشور 1041 نام را در لیست سدهای خود جا داده که در مرحله بهره‌برداری، مطالعه یا اجرا هستند.
این آمار به تفکیک حوضه‌های آبریز اصلی نشان می‌دهد در حوضه آبریز فلات مرکزی کشور 178 سد در حال بهره‌برداری، 18 مورد در حال ساخت و 118 مورد در مرحله مطالعه، در حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای عمان 106 مورد سد در مرحله بهره‌برداری، 52 مورد در مرحله اجرایی و 155 مورد در دست مطالعه است. در حوضه آبریز سرخس 16 مورد سد در حال بهره‌برداری و شش مورد در دست مطالعه است. در حوضه آبریز مازندران 165 مورد بهره‌برداری شده، 26 مورد در مرحله اجرایی و 138 مورد نیز در دست مطالعه است.
در حوضه آبریز هامون نیز 41 مورد در حال بهره‌برداری، دو مورد در مرحله اجرایی و 11 مورد در دست مطالعه است. همچنین در حوضه آبریز ارومیه 9 مورد در مرحله اجرایی، 56 مورد در حال بهره‌برداری و 39 مورد در حال مطالعه است.این آمارها نشان می‌دهد که با وجود نگرانی از خشکسالی، رفتار مسئولان مربوطه تغییری نکرده و سدسازان همچنان مشغول کارند.
سدسازی، کشاورزی و خشکیدن دریاچه ارومیه
«سدسازی با هدف گسترش کشاورزی» بود که دریاچه ارومیه را خشکاند. پیشتر حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو هم در این‌باره آماری اعلام کرده بود. او گفته بود: «۲۰ سال پیش در حوضه دریاچه ارومیه ۱۵۰ هزار هکتار کشاورزی صورت می‌گرفت ولی امروز به بیش از ۵۰۰ هزار هکتار رسیده و این در حالی است که به ازای هر هکتار ۱۰ هزار مترمکعب آب مصرف میشود بنابراین 5/3 میلیارد مترمکعب بیش از ۲۰ سال گذشته آب برداشت می‌کنیم.»
خوشبختانه زنگ‌های خطر به صدا درآمد و اجرای سه سد با شش درصد پیشرفت فیزیکی در حوضه دریاچه ارومیه متوقف شد و آن‌طور که وزیر نیرو اعلام کرد، از سد شهید کاظمی و سه سد دیگر مقدار قابل توجهی آب به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شد. هرچند در این گزارش عنوان شد که ساخت 39 مورد سد در این حوضه در مرحله مطالعه قرار دارد و با این وجود نمی‌توان به دوام زندگی در دریاچه ارومیه امید زیادی داشت.
[quote-right]چه دلیل محکمی وجود دارد که در پرباران‌ترین منطقه کشور با وجود رطوبت بسیار بالا که روی سقف خانه‌ها هم گیاهان به راحتی سبز می‌شوند، سد ساخته شود؟ چه هدفی می‌تواند پشت این تصمیم باشد که ما حاضریم برای رسیدن به آن، جنگل‌هایی را که هر هکتار آنها قادر به نگهداری بیش از دو هزار مترمکعب آب هستند از بین ببریم؟[/quote-right]
شفارود و نابودی 175 هکتار جنگل هیرکانی
10 درصد از ساخت بلندترین سد ایران روی رودخانه شفارود در استان گیلان انجام شده است، یعنی در پرباران‌ترین منطقه کشور. مخالفت با ساخت این سد بالا گرفت و کارشناسان در این‌باره حرف زدند که «ارزیابی‌های اولیه و مطالعاتی سد شفارود نادرست بوده است»، بسیاری نیز این ارزیابی نادرست را عمدی و ازپیش طرح‌ریزی شده عنوان کردند.
هادی کیادلیری، استاد دانشگاه و رییس انجمن علمی جنگلبانی ایران در مخالفت با احداث این بلندترین سد ایران گفته بود: «چه دلیل محکمی وجود دارد که در پرباران‌ترین منطقه کشور با وجود رطوبت بسیار بالا که روی سقف خانه‌ها هم گیاهان به راحتی سبز می‌شوند، سد ساخته شود؟ چه هدفی می‌تواند پشت این تصمیم باشد که ما حاضریم برای رسیدن به آن، جنگل‌هایی را که هر هکتار آنها قادر به نگهداری بیش از دو هزار مترمکعب آب هستند از بین ببریم؟
برای من به عنوان یک اکولوژیست و جنگل‌بان این بیشتر شبیه شوخی است. به اندازه کافی جنگل‌ها را تخریب کرده‌ایم، این دیگر خون گرفتن از یک بیمار رو به مرگ است.»
در هفته اخیر حمید جلالوندی، مدیر کل دفتر ارزیابی سازمان محیط‌زیست در گفت‌وگو با مهر گفته بود: «ساخت این سد به شکل فعلی بیش از ۱۷۵ هکتار از جنگل‌های ارزشمند هیرکانی را نابود می‌کند و سازمان محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع با احداث این سد با شرایط فعلی مخالف است.»
با این همه و با وجود مخالفت اغلب کارشناسان، وزارت نیرو همچنان اصرار به تخریب 319 هکتار از رویشگاه جنگلی و منحصر‌به‌فرد هیرکانی در استان گیلان دارد تا این سد را بسازد و در صورت ادامه این روند بر شمار سد‌هایی چون سد لار، سد سفیدرود، سد 15 خرداد، سد گتوند، سد سیوند، سد ملاصدرا، سد تنگ‌سرخ، سد شهید مدنی تبریز، سد هراز، سد سیمره، سد کرخه، سد کریت طبس، سد فرخی قاین، سد غدیر باباحیدر که تیشه به ریشه محیط‌زیست زدند، افزوده خواهد شد.
نظر شما