سلامت نیوز: به طور كلی برنامه های پیشگیری از اعتیاد باید به گونه ای طراحی شود كه عوامل محافظت كننده از قبیل: جنسیت، خلق وخو، هوش و مهارت های كلامی، كاركردهای عملی و حل مسئله، ناخوشنودی دیگران از مصرف مواد و عوامل مخاطره آمیز از قبیل: وضعیت پایین اجتماعی-اقتصادی، تاریخچه خانوادگی سوءمصرف مواد، پیوستگی با همسالان با مصرف كننده مواد، عوامل محافظت كنننده، اختلال در سلوك و شخصیت ضداجتماعی و رخدادهای منفی زندگی را موردتوجه قرار میدهند.
عوامل محافظت كننده و عوامل خطر در مصرف مواد
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشكی تهران خانواده اولین حوزه ای است كه در جامعه در معرض آسیب های اجتماعی قرار می گیرد، زیرا هسته اصلی هر جامعه ای را خانواده تشكیل می دهد. پس با سلامت خانواده، جامعه رو به سلامت خواهد رفت. بهترین شیوه برای رشد كودك نیز در خانواده اتفاق می افتد.
بیشتر مردم تصور می كنند خانوادهای طبیعی دارند چراكه فرق زیادی با سایر خانواده ها ندارند و مانند بقیه زندگی می كنند، حال آنكه اغلب از روی عادت "طبیعی بودن" برای توصیف وضعیت هایی به كار می رود كه عمومیت دارند و همگانی هستند، مثلاً در جامعه ای كه والدین از تنبیه بدنی به عنوان مهمترین ابزار تربیت فرزندانشان استفاده می كنند، كتك زدن عملی طبیعی به نظر می رسد چون این كار در آن جامعه عمومیت دارد، یا جامعه ای را در نظر بگیرید كه خانواده ها برای برخورداری از امكانات مختلف مثل ادامه تحصیل، جنس مذكر را در اولویت قرار می دهند.
در چنین جامعه ای كه به دختران اجازه تحصیل داده نمی شود، بی سواد نگه داشتن دختر امری طبیعی جلوه می كند و این خانواده ها خود را خانواده هایی طبیعی می دانند اما آیا این خانواده ها خانواده های سالمی هستند؟
خانواده ناسالم
خانواده ناسالم آن خانوادهای نیست كه آشكارا غیرطبیعی،بد و ناكارآمد باشد بلكه برعكس اغلب خانواده های ناسالم، ظاهری طبیعی و خوب دارند درحالیكه فرزندان چنین خانواده هایی فقط به لحاظ جسمانی به شكل بزرگسالانی درمی آیند كه تنها نقش آدم بزرگ ها را بازی می كنند بدون اینكه به معنای واقعی و از درون رشد كرده و بزرگ شده باشند، چنین افرادی كودكانی بزرگسال و به عبارتی وابسته هستند، یعنی كسانی كه از درون احساس خلأ و پوچی می كنند و تلاش می كنند این خلأ را به شیوه های ناسالم پركنند.
به طور كلی برنامه های پیشگیری از اعتیاد باید به گونه ای طراحی شوند كه عوامل محافظت كننده از قبیل: جنسیت، خلق وخو، هوش و مهارت های كلامی، كاركردهای عملی و حل مسئله، حمایت خانوادگی و روابط با افراد مهم، پیشرفت تحصیلی، مذهبی بودن، درك آسیب زایی مواد، ناخوشنودی دیگران از مصرف مواد و عوامل مخاطره آمیز از قبیل: وضعیت پایین اجتماعی-اقتصادی، تاریخچه خانوادگی سوءمصرف مواد، پیوستگی با همسالان مصرف كننده مواد، روابط و مراقبت ضعیف والدین، شروع زودرس مصرف مواد، ضعف در كنترل خود، ریسك پذیری و مخاطره جویی،خشم، خشونت و پرخاشگری، مقابله اجتنابی و بی یاورانه، ظرفیت انحراف، اختلال در سلوك و شخصیت ضداجتماعی و رخدادهای منفی زندگی را موردتوجه قرار می دهند.
این برنامه ها باید تمام اشكال سوءمصرف مواد را در بربگیرند. درصورتیكه برنامه های پیشگیری نوجوانان به جای روش های آموزشی یك سویه دربرگیرنده روش های تعاملی مانند گروه های مباحثه با همسالان باشد، موفق تر خواهد بود، در ضمن این برنامه ها باید تداوم داشته باشند، مثلاً برنامه های مدرسه محوری كه برای دوره های دبستان و راهنمایی طراحی و اجرا می شوند باید جلسه های پیگیری در دوره دبیرستان را نیز در خود جای دهند. واضح است كه هرچه مخاطبان بیشتر در معرض خطر باشند، برنامه باید فشرده تر باشد زودتر شروع شود. این برنامه ها باید با توجه به دوره سنی خاص، ازنظر رشدی مناسب ازنظر فرهنگی حساس باشند. برنامه های معطوف به خانواده از رویكردهای معطوف به والدین یا كودكان به تنهایی مؤثرتر است. این رویكرد به بهترین وجه عوامل خطرزا را كاهش داده و عوامل محافظت كننده را تقویت می كند.
فرزند پروری مثبت، عاملی محافظت كنند و قدرتمند
پژوهش ها نشان داده است كه فرزند پروری مثبت یك عامل محافظ قدرتمند در تأمین نیازهای اساسی فرزندان است. عوامل خانوادگی و والدینی نقشی بنیادین در تمام دوران كودكی و نوجوانی دارند و عامل مهمی در نحوه شروع مصرف مواد در نوجوانان مؤثر هستند. گرچه دوستان و همسالان می توانند نقش مهمی در سوق دادن نوجوان به سوءمصرف مواد داشته باشند، خانواده می تواند با ایجاد رابطه ای مثبت در جلوگیری از درگیری نوجوان با رفتارهای مشكل ساز ازجمله سوءمصرف مواد، نقش مهمی در جلوگیری داشته باشد. زمانی كه نوجوان رابطه خوبی با والدین خود دارد، به احتمال زیاد دوستانی را انتخاب می كند كه آنان نیز تأثیر مطلوبی بر او بگذارند.
نظر شما