سلامت نیوز: مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران گفت: پیش‌بینی ما این است که امسال در زمینه  کمبود ذخایر خونی بیشتر دچار مشکل شویم، چرا که هم هوا گرم است وهم طول روز بیشتر شده، مردم کمتر هم از خانه بیرون می‌روند. درحالی‌که مراکز درمانی ما بعد از افطار باز است و مردم می‌توانند برای اهدای خون مراجعه کنند. مشکلی که ما داریم این است که برخی از فرآورده‌های خونی مانند پلاکت، طول عمرشان ٤ روز بیشتر نیست، ما در زمینه گلوبول قرمز سعی می‌کنیم با ذخیره مناسب وارد ماه رمضان شویم. اما در ارتباط با پلاکت اینطور نیست.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، علی‌اکبر پورفتح‌الله، مدیرعامل سازمان انتقال خون، در حاشیه برگزاری مراسم روز جهانی اهداکنندگان خون به پرسش‌ها، درباره مصرف بی‌رویه خون در مراکز درمانی و کمبود مراکز انتقال خون پاسخ داد.

 یکی از موضوعاتی که همیشه مطرح می‌شود، استفاده از واحدهای خونی بالا در جراحی‌هاست، موضوعی که پیش از این از سوی سازمان انتقال خون هم مورد انتقاد قرار گرفته شده، برای جلوگیری از مصرف بی‌رویه خون چه برنامه‌ای دارید؟
این موضوع یک مشکل جهانی است. در همه جای دنیا مصرف خون و فرآورده‌های خونی غیرمنطقی است و با ادبیات طب انتقال خون خیلی آزادانه برخورد می‌شود. علت این است در آموزش‌های پزشکی همیشه اعلام شده که در عمل‌های جراحی باید به میزان خیلی بالایی واحدهای خونی وجود داشته باشد، تا اگر حین عمل، مشکلی ایجاد شود پزشک بتواند بیمارش را مدیریت کند. این ادبیات بر جامعه علمی تمام کشورهای دنیا حاکم بوده است. امروز با توجه به این‌که آسیب‌هایی که خود خون و فرآورده‌های خونی دارد، طب انتقال خون به سمت طب انتقال خون آزادانه حرکت کرده است.

 وضع کشور ما چگونه است؟
 مصرف غیرمنطقی در ایران هم وجود دارد، به همین خاطر ما به‌دنبال مدیریت انتقال خون هستیم، ما در مدیریت انتقال خون به دنبال این هستیم که چگونه خون بیمار را مدیریت کنیم به‌طوری که او نیاز به خون نفر دیگری نداشته باشد. این مدیریت خون بیمار ممکن است در بخش انعقاد باشد، یعنی داروهایی که منجر به خونریزی بیمار می‌شود را حذف کنیم یا داروهای گشاد‌کننده عروق را مصرف نکنیم یا کمتر و از داروهای منقبض‌کننده عروق استفاده کنیم. ما نباید اجازه دهیم که بیمار حین عمل دچار خونریزی شود یا از تکنولوژی استفاده کنیم که خون حین عمل را جمع‌آوری می‌کند. ما باید به این سیستم و تجهیزات مجهز شویم و از فیلترهای خاصی استفاده کنیم تا امکان استفاده از خون خود بیمار فراهم شود. راه دیگر این است که در جراحی‌های انتخابی، پزشکان اول کم خونی بیمار را ارزیابی کرده و پیش از عمل آن را اصلاح کنند تا بیماران به خون و فرآورده‌های خونی کمتر نیاز پیدا می‌کنند. برای نمونه درحال حاضر ما محصول نوترکیبی داریم که محرک خون‌سازی است، خوشبختانه در کشور ما این تکنولوژی وارد شده و درحال تولید است، بسیاری از بیمارانی که کمبود خون دارند، می‌توانند پیش از عمل داروی اریتروپوئیتین ، مصرف کنند.

  این اقدام در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
ما برای مدیریت خون بیمار، برنامه جامعی داریم، سازمان انتقال خون با همکاری سازمان نظام پزشکی و ١١ انجمن تخصصی، دستورالعمل‌های مصرف خون و فرآورده‌های خونی را تهیه کرده است، این دستورالعمل‌ها از سوی انجمن‌های علمی درحال بررسی است و امیدواریم تا یک ماه آینده راهنمای ملی ما تدوین شود. بعد از راهنمای ملی، باید زیرساخت‌ها را اجرا کنیم که یکی از آنها تعرفه‌گذاری خدمات انتقال خون است.

 تعرفه‌گذاری خدمات انتقال خون پیش از این هم مطرح شده بود، اما هنوز اجرا نشده، مشکل کجاست؟
مشکل ما این بود که خون و فرآورده‌های خونی به صورت رایگان در اختیار مراکز درمانی قرار می‌گرفت و چون رایگان بود هم مصرف غیرمنطقی داشتیم و هم مراکز درمانی ما دنبال جانشین‌های خون نمی‌رفتند. اما با تعرفه‌گذاری خدمات که در دولت تصویب شد، این مشکل حل می‌شود. بیمه‌ها در این زمینه یک مقدار مقاومت می‌کنند، درحالی‌که تعرفه‌گذاری خدمات پیش از این‌که برای سازمان انتقال خون منافعی داشته باشد، به نفع بیمه‌هاست، چون مطالعه‌ها نشان می‌دهد ٥ برابر هزینه تولید خون و فرآورده‌های خونی، هزینه عوارض و گرفتاری‌های خون می‌شود، اگر بیمه‌ها این تعرفه‌ها را قبول کنند، با مدیریت خون می‌توانند بیش از آن‌که هزینه داشته باشند، درآمدشان را بالا ببرند.

 چند روز مانده به ماه رمضان، باز هم مانند هر‌سال با کمبود ذخایر خونی مواجه می‌شویم، سازمان برای برطرف کردن این مشکل، چه برنامه‌ای دارد؟
پیش‌بینی ما این است که امسال در زمینه  کمبود ذخایر خونی بیشتر دچار مشکل شویم، چرا که هم هوا گرم است وهم طول روز بیشتر شده، مردم کمتر هم از خانه بیرون می‌روند. درحالی‌که مراکز درمانی ما بعد از افطار باز است و مردم می‌توانند برای اهدای خون مراجعه کنند. مشکلی که ما داریم این است که برخی از فرآورده‌های خونی مانند پلاکت، طول عمرشان ٤ روز بیشتر نیست، ما در زمینه گلوبول قرمز سعی می‌کنیم با ذخیره مناسب وارد ماه رمضان شویم. اما در ارتباط با پلاکت اینطور نیست.

 سازمان انتقال خون همواره با مشکل منابع مالی مواجه است، به طوری که شنیده شده خیلی از پزشکان به‌دلیل درآمدهای پایین از سازمان خارج شده‌اند، مشکل اعتبارات چگونه حل می‌شود؟
مشکل پرسنلی و دریافتی از سازمان انتقال خون مشکلی بود که سال‌ها وجود داشت، پارسال تغییراتی صورت گرفت، امسال هم قرار است کارهایی انجام شود. مشکل این است که تمام خدمات مرتبط با سلامت، از زمان خودگرانی نظام سلامت تعرفه‌گذاری و ارزش‌گذاری شده و هزینه این خدمات دریافت می‌شود. همین خون که از سازمان به مراکز درمانی داده می‌شود، اگر گروه‌بندی یا تزریق شود و... هزینه‌اش دریافت می‌شود. از محل همین هزینه‌ها، بیمارستان‌ها می‌توانند کارانه پرداخت کنند، خوشبختانه در طرح تحول نظام سلامت این مسأله دیده شده، در کتاب ارزش‌گذاری خدمات سلامت، خدمات سازمان انتقال خون از سوی هیأت دولت تصویب و ابلاغ شده. ما هم داریم پیگیری می‌کنیم. با اجرایی شدن این مسأله منابعی در اختیار سازمان قرار می‌گیرد و با آن می‌توانیم مشکل پزشکان و پرسنل و بازسازی و نوسازی تجهیزات را حل کنیم.

 مراکز انتقال خون در تهران با مشکل جدی مواجه هستند، چطور می‌توان این مراکز را توسعه داد؟
ما در تهران وضع مناسبی از نظر مراکز انتقال خون نداریم، به جز یک مرکز استاندارد که در خیابان وصال است، وضع بقیه مراکز، چندان مناسب نیست. سازمان بهداشت جهانی تأکید می‌کند که مراکز انتقال خون باید بزرگ باشند و ظرفیت اهدای خون بالایی داشته باشد. در تهران هم مصرف خون و فرآورده‌های خونی‌مان بالاست و هم زیرساخت‌هایمان نامناسب است. در این زمینه با شهرداری و شورای شهر صحبت شده، قرار شده در ٥ منطقه استان تهران، زمینی در اختیار سازمان قرار گیرد و با مشارکت خیران، ٥ مرکز ویژه ساخته شود.
 راه‌اندازی این ٥ مرکز سال‌هاست که اعلام می‌شود، اما خبری نشده.
بله، متاسفانه در دستگاه‌های اجرایی بودجه‌های عمرانی مناسبی نداریم، ما همیشه با مشکل مواجه بودیم، یکی از راه‌هایش مشارکت خیران است. در گذشته چشم ما به منابع مالی دولت بود. ما باید نگاه‌مان به سمت مردم باشد.

   برنامه‌ای برای پایگاه‌های سیار ندارید؟
تمرکز ما در سازمان انتقال خون بر مراکز با اهدای خون بالاست، در بازنگری شبکه خون‌رسانی کشور ما نباید مراکز کمتر از ٢٠‌هزار اهدای خون داشته باشیم، به همین خاطر این مراکز به تدریج تعطیل می‌شود و به سمت مراکز اهدای خون با حجم بالا می‌رویم. اما طبیعتا وقتی با این سیستم کار می‌کنیم، برخی از استان‌ها و شهرستان‌ها امکان اهدای خون برایشان فراهم نمی‌شود، به همین خاطر ٩ واحد سیار را در ٩ منطقه آموزشی پیش‌بینی کردیم، اولین واحد هم درحال آماده‌سازی است، اینها قرار است در شهرستان‌ها مستقر شوند، ممکن است. حتی تفاهمنامه‌ای با هلال‌احمر امضا کردیم تا در مکان‌هایی که سازمان انتقال خون جایی برای استقرار ندارد، از فضای هلال‌احمر استفاده شود.