سلامت نیوز: وقتی این زنان مورد حمایت؛ بهویژه حمایت‌های درمانی و بهداشتی قرار نمی‌گیرند، به دلیل سوءمصرف مواد و مشکلات ناشی از آن، رفتارهای پرخطر جنسی در مصرف‌کنندگان شیشه، عدم دسترسی آسان و گرانی وسایل پیش‌گیری از بارداری، انتقال ویروس‌های ایدز و هپاتیت و... عمر کوتاهی خواهند داشت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهرخانه،شواهد نشان می‌دهد که تأثیرات ناشی از سوءمصرف و یا اعتیاد به مواد مخدر در زنان و مردان یکسان نیست، به عنوان نمونه زمان لازم برای ایجاد وابستگی به برخی از انواع مواد مخدر در زنان نسبت به مردان بسیار کوتاه‌تر است و در واقع زنان، به مراتب سریع‌تر از مردان به مواد مخدر اعتیاد پیدا می‌کنند. و یا در خصوص اعتیاد زنان به دخانیات، یافته‌ها نشان می‌دهد که عوامل اجتماعی و روانی دخالت بیشتری دارند؛ درحالی‌که برای مردان عمدتاَ خواص اعتیادآور نیکوتین موجب گرایش آن‌ها به دخانیات می‌شود.
بابک دین‌پرست؛ معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر در خصوص آمار اعتیاد زنان می‌گوید: 50 درصد معتادین در کشور شاغل و متأهل هستند، از تعداد یک میلیون و 325 هزار نفر معتاد در ایران حدود 133 هزار و 500 نفر زن هستند که معادل 3,2 درصد (سه و دو دهم درصد) این جمعیت است.
تغییر الگوی مصرف مواد مخدر و روی‌آوردن به مواد صنعتی و شیمیایی
امروزه الگوی مصرف مواد مخدر درکشور تغییر کرده است. به گفته مدیرکل دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یکی از اتفاقات مهم در مصرف مواد مخدر طی سالیان اخیر تغییر الگوی مصرف بوده است؛ به طوری‌که گزارشات نشان می‌دهد آمار کشف کارگاه‌های تولیدکننده شیشه نسبت به سال ۸۶، ۲۸۰ درصد رشد داشته است و مصرف نیم‌درصد مواد صنعتی نیز از سال ۸۴ به ۲۶ درصد در سال ۹۲ رسیده است. همچنین براساس گزارش سازمان‌ملل، ایران به عنوان یکی از ۵ کشور اول مصرف‌کننده مخدر صنعتی شیشه شناخته شده است.
ازطرفی در سال ۸۶ تریاک، کراک، هروئین، شیره تریاک، شیشه، حشیش و کوکایین مهم‌ترین مواد مصرفی معتادان بوده؛ درحالی‌که در سال گذشته مصرف مواد به ترتیب به تریاک، شیشه، کراک، هروئین، حشیش و کوکایین تغییریافته است.
زنان معتاد در دام تریاک، شیشه، الکل و کراک
اغلب زنان گرفتار در دام اعتیاد، مواد مخدر تریاک، شیشه، الکل و کراک استفاده می‌کنند. از هفت‌هزار و ۳۷۷ زن زندانی در کشور ۶۰ درصد آن‌ها به دلایل مرتبط با جرایم اعتیاد و مواد مخدر به زندان راه پیدا کرده‌اند که بیشتر آن‌ها خود نیز از این مواد استفاده می‌کردند.
همچنان مردان نقش مهمی در کشاندن زنان به مصرف مواد مخدر دارند
دکتر محمدرضا یزدان‌نیاز؛ متخصص آنستزی اعتیاد را محصول عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌داند و می‌گوید: در گذشته زنان در حوزه اعتیاد اغلب قربانی بودند، یعنی یک مرد ـ بهویژه همسر ـ از آن‌ها یک مصرف‌کننده مواد می‌ساخت و کمتر سراغ داشتیم که یک زن از روی کنجکاوی یا کسب لذت به سمت مصرف مواد برود، خودش مواد بخرد و در جمع‌های دوستانه آن را مصرف کند، اما حالا وضع تا حدودی متفاوت شده است، البته همچنان مردان نقش مهمی در کشاندن زنان به سمت مصرف مواد مخدر دارند. وقتی زشتی یک کار برای یک فرد از بین برود، دیگر برای تداوم مصرف مانعی وجود ندارد و سختی بار اول برایش تکرار نمی‌شود و درها برای تکرار خطا باز می‌شود.
کسب لذت، کنجکاوی، تفریح، رفع مشکلات روحی، دردسترس‌بودن مواد، فشار دوستان، رفع درد، کار سنگین، کاهش علایم بیماری‌های جسمی، اختلافات خانوادگی و رفع مشکلات جنسی؛ از دلایل دیگر گرایش زنان به اعتیاد است. نبود حمایت اجتماعی، عدم رهایی از اعتیاد و حفظ آبرو باعث می‌شود زنان با پنهان‌کاری اعتیاد خود، موجب عدم بازگشت به زندگی سالم شوند.
اعتیاد زنان؛ زیان‌بارتر از اعتیاد مردان
حمید صرامی؛ مدیركل دفتر تحقیقات و آموزش و دبیر جلسه مشورتی ستاد مبارزه با مواد مخدر، اعتیاد زنان را موضوع نگران‌کننده‌ای می‌داند و می‌گوید: 62 درصد زنان مصرف‌كننده مواد مخدر، متأهل و دارای فرزند، 35 درصد آنان مجرد و 3 درصد مطلقه هستند و یا متاركه کرده‌اند. بالابودن تعداد زنان معتاد متأهل نسبت به زنان معتاد مجرد بیان‌گر ضربه‌پذیری بنیان خانواده است و این زنان در ایفای نقش مادری و همسری ناتوان بوده و دامنه این اعتیاد نه‌تنها به خود فرد، بلكه به فرزندان‌شان نیز سرایت می‌کند.
دختران و زنان معتاد از خانواده طرد می‌شوند
اعتیاد زنان با توجه به نقش و جایگاه تربیتی و اجتماعی آن‌ها در خانواده و جامعه، اثرات منفی و زیان‌بارتری نسبت به اعتیاد مردان به دنبال دارد. از این نکته نباید غافل شد که آثار ویران‌گر اعتیاد در دختران و زنان بر جامعه نیز مترتب خواهد شد؛ به‌طوری‌كه با طردشدن توسط افراد خانواده و بی‌خانمانی، بعضاً شاهد اغفال دختران جوان و مورد سوء‌استفاده قرار گرفتن آن‌ها و یا نظایر آن هستیم.
افزایش 33 درصدی مرگ زنان معتاد
بسیار ناراحت‌کننده است که به دنبال افزایش اعتیاد در زنان ،میزان مرگ آن‌ها نیز رشد 33 درصدی داشته است. بنا بر اعلام علیرضا جزینی؛ قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر سال گذشته 2468 مورد مرگ در معتادان مرد گزارش شد که این میزان نسبت به قبل 3 درصد کاهش‌یافته است. او در این خصوص می‌گوید: سال گذشته 279 مرگ مربوط به زنان ثبت و اعلام شده است که این میزان نسبت به گذشته رشد 33 درصدی داشته است و در مجموع 2747 مورد مرگ ناشی از اعتیاد از سوی پزشکی قانونی، 2 درصد افزایش رشد داشته‌ایم.
بی‌خانمانی و افزایش اجاره‌بهای مسکن باعث افزایش کارتن‌خوابی و اعتیاد زنان
لیلا ارشد، مدیر مرکز گذری کاهش آسیب خانه خورشید در گفت‌وگو با مهرخانه می‌گوید: تعداد زنان کارتن‌خواب افزایش پیدا کرده است، طبیعتاً این افزایش دلایل متعددی دارد که بخشی از آن به مشکلات ناشی از فقر و بیکاری برمی‌گردد. بسیاری از این زنان پیش از این در یک اتاقک و یا جایی ساکن بودند که به‌تدریج به‌دلیل افزایش اجاره‌خانه، تورم و دیگر مشکلات، مجبور به ترک آن‌جا شدند.
زنان بی‌خانمان نیازمند خدمات ویژه به منظور جلوگیری از بارداری و تأمین حداقل نیازهای ماهانه
او به دلایل ترک خانه توسط زنان اشاره می‌کند و می‌گوید: افرادی که سوءمصرف مواد دارند؛ بهویژه زنان، بعد از مدتی یا خودشان خانه را ترک می‌کنند یا دیگر جایی برایشان در آن خانه نیست، تحمل و پذیرش آن‌ها برای اعضای خانواده سخت می‌شود و می‌خواهند که آن‌ها در خانه نباشند. بنابراین زنان بعد از یک مدت مجبور می‌شوند که در پارک‌ها و فضای باز زندگی کنند، اما مهم این است که به یاد داشته باشیم که آن‌ها در این شرایط نیز، نیازمند خدمات ویژه‌ای مانند مشاوره برای جلوگیری از بارداری و دریافت حداقل‌هایی برای نیازهای ماهانه خود هستند.
عدم حمایت‌های درمانی و بهداشتی و افزایش مرگ زنان معتاد
ارشد در خصوص علل افزایش مرگ زنان معتاد می‌گوید: وقتی این زنان مورد حمایت؛ بهویژه حمایت‌های درمانی و بهداشتی قرار نمی‌گیرند، به دلیل سوءمصرف مواد و مشکلات ناشی از آن، رفتارهای پرخطر جنسی در مصرف‌کنندگان شیشه، عدم دسترسی آسان و گرانی وسایل پیش‌گیری از بارداری، انتقال ویروس‌های ایدز و هپاتیت و... عمر کوتاهی خواهند داشت. اگر به‌درستی به نیاز این زنان پاسخ داده نشود و حمایت‌های لازم و درمان انجام نگیرد، با افزایش بیشتر بیماری و مرگ زنان مصرف‌کننده روبه‌رو خواهیم بود.
درمان زنان مصرف‌کننده مواد طی سال‌های اخیر به علت ورود شیشه (از گروه آمفتامین‌ها) بسیار دشوار شده است. بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی سرپایی، زنان معتاد را نمی‌پذیرند؛ به خصوص اگر این زنان باردار بوده و یا حامل ویروس ایدز باشند.
زنان معتاد نسبت به مردان معتاد در معرض انگ بیشتری از سوی اجتماع قرار دارند. زمانی‌که آن‌ها تصمیم به درمان می‌گیرند، از سوی خانواده و دوستان حمایت لازم را دریافت نمی‌کنند. تجربه این تبعیض و انگ اجتماعی، توانایی‌های زنان را برای گزارش الگوهای مصرف مواد و نگرانی‌های ناشی از آن تحلیل می‌برد.
ستاد مبارزه با مواد مخدر چه برنامه‌هایی دارد؟
زهرا بنیانیان؛ مشاور سابق امور زنان و خانواده دبیرکل ستاد مبارزه مواد مخدر در خصوص فعالیت‌های این ستاد به خبرنگار مهرخانه می‌گوید: مطالعه و بررسی و تعیین سیاست‌های راهبردی در حوزه اعتیاد زنان، مطالعه و ارزیابی مستمر و دوره‌ای در خصوص وضعیت زنان و خانواده‌های آسیب‌دیده از جرایم مرتبط با موادمخدر و روان‌گردان‌ها، تقویت و گسترش برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی با رویكرد مبانی دینی به‌منظور مصون‌سازی و صیانت از سلامت زنان و دختران سالم و در معرض خطر موادمخدر و روان‌گردان‌ها و اعتیاد به آن‌ها، هماهنگی و نظارت بر حسن اجرای فعالیت‌های دستگاه‌های متولی دولتی و غیردولتی در برنامه‌های ویژه زنان و خانواده و تلاش در جهت ارتقاء كیفی فعالیت‌های آنان؛ از جمله برنامه‌هایی است که برای کاهش آمار اعتیاد زنان در دستور کار این کمیته قرار دارد.
تدوین، تبیین و تصویب برنامه‌های راهبردی جهت ارتقاء آگاهی جامعه
بنیانیان به سایر برنامه‌های ستاد مبارزه با موادمخدر در حوزه زن و خانواده اشاره کرده و اظهار می‌دارد: افزایش مشاركت نهادهای دولتی و غیردولتی و هماهنگی بین آن‌ها، بررسی و تدوین طرح‌های حمایتی، خدماتی و اشتغال‌زایی مناسب برای حل مشكلات زنان و دختران بهبودیافته و تدوین و تصویب برنامه‌های راهبردی تغییر نگرش و رویكرد جهت سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در این حوزه؛ همچنین تدوین، تبیین و تصویب برنامه‌های راهبردی جهت ارتقاء آگاهی جامعه؛ از دیگر برنامه‌های ستاد مبارزه با موادمخدر در حوزه زنان و خانواده است که با مشارکت سازمان‌های دولتی و غیردولتی انجام خواهد شد.
او معتقد است این برنامه‌ها كافی نبوده و یكی از علل تشكیل این كمیته نیز همین امر است، اما این کمیته تا چه حد توانسته به اهداف خود برسد؟
لزوم افزایش مراکز نگهداری و مددسراهای ویژه زنان معتاد
یکی از راه‌های ساماندهی زنان معتاد افزایش مراکز نگهداری و مددسراهای ویژه آن‌هاست. پیش‌ازاین علیرضا جزینی از گسترش مراکز نگهداری ویژه زنان در سال گذشته خبر داده و اعلام کرده بود: در حال حاضر 37 مرکز نگهداری، 11 شلتر، 17 مرکز کاهش آسیب و 10 مرکز مشاوره داریم.
باید با مدیریت مصرف از طریق داروهای ارزان‌قیمت و در زمان‌بندی مشخص، این پدیده را مهار کرد
مدیرکل دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی نیز راه‌کارهایی برای این مسئله ارائه‌کرده است، او می‌گوید: با توجه به تغییر الگوی مصرف مواد به سمت صنعتی و شیمیایی در میان اقشار جوان؛ بهویژه دختران و زنان، باید با مدیریت مصرف از طریق داروهای ارزان‌قیمت و در زمان‌بندی مشخص، این پدیده را مهار کرد و همچنین مسئولان و برنامه‌ریزان با هماهنگی میان دستگاه‌ها و استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد در عرصه سیاست‌گذاری و اجرای برنامه‌های درست، اقدام کنند.
به گفته وی، معاونت رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیاست‌ها و برنامه‌ها و اقدام ملی و منطقه‌ای برای کاهش و کنترل اعتیاد را در دستور کار خود قرار داده تا بتواند نسبت به مهار اعتیاد در میان اقشار مختلف جامعه بهویژه جوانان اقدامات لازم را به‌عمل آورد.
گفتنی است افزایش اعتیاد در میان زنان می‌تواند بیان‌گر عدم اجرای برنامه‌های دستگاه‌ها و تعامل آن‌ها با یکدیگر و یا ناکارآمدی این برنامه‌ها باشد. متأسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم گامی مثبت در کاهش اعتیاد زنان و ساماندهی آن‌ها با هدف ترک و بازتوانی داشته باشیم. بنابراین لازم است کلیه دستگاه‌ها بهویژه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی سلامت و ستاد مبارزه با مواد مخدر به عنوان نهاد اصلی مبارزه با اعتیاد، تمرکز ویژه‌ای بر این بحث داشته و در این عرصه خدمات لازم را ارایه کنند.
نظر شما