سلامت نیوز:در هفته‌های اخیر کشکان خروشان لرستان از حرکت بازایستاد و فاجعه‌ای زیست‌محیطی را رقم زد؛ رودخانه‌ای که به تنهایی بار سنگین تامین آب پلدختر و شهرستانهای مجاور آن را به دوش می‌کشید، در مسیر شهر «پلدختر» تا منطقه «چم‌مهر» و «هلوش» چنان خشکیده که حتی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست لرستان هم اتفاق را «فاجعه زیست‌محیطی» خوانده است. تمام آبزیان این مسیر یا مرده یا در حال مرگند.
به گزارش سلامت نیوز روزنامه جهان صنعت طی گزارشی درباره دلایل خشک شدن رودخانه کشکان در استان لرستان که تامین کننده آب پلدختر و شهرستانهای مجاور بود و راهکارهای مسئولین در مدیریت این فاجعه زیست محیطی نوشت : بزرگ‌ترین رودخانه لرستان تا امروز زخم‌های بسیار خورده و گاه به گاه مزه نفت تانکرهای عراقی را چشیده است و برداشت بیرویه آب از این رودخانه، وجود یک هزار و 383 پمپ آب غیرمجاز، کشت وسیع محصولات آب‌دوست و حفر چاه‌های غیرمجاز، دست به دست خشکسالی داد و فاجعه‌ساز شد.
حال پس از رخداد بحران، اعتراضات مردمی، مسوولان را به پاسخگویی واداشت و بعد از اعتراض خودجوش مردم، مسوولان چاره کوتاه‌مدت را در احداث سد خاکی دیدند اما در روزهای گذشته محدودیت برداشت آب از این رودخانه و ممنوعیت کشت تابستانه به عنوان دو راهکار نجات کشکان، در دستور کار مسوولان استانی قرار گرفت.
چه شد که کشکان خشکید؟
سیمره، کشکان و مادیان رودخانه‌هایی که آب مورد نیاز برای تولید غلات استان را به دوش می‌کشد، در خشکسالی‌های 13 سال گذشته و کاهش شدید آب‌های زیرزمینی، جز برای کشاورزان، تامین آب شرب را در شهرستانهای پلدختر،کوهدشت و رومشکان با دشواری رو‌به‌رو کرد. اما کشکان خروشان چگونه از حرکت بازایستاد؟ با برشمردن این دلایل، وجود مدیریتی دقیق، جامع و همه‌جانبه از سوی مسوولان مختلف و همچنین مردم روشن‌تر می‌شود.
پمپ‌ها شیره جانش را مکیدند
بزرگ‌ترین دلیل را شاید بتوان در حفر چاه‌های غیرمجاز و فعالیت یک هزار و 383 پمپ آب غیر‌مجازی دانست که شیره جان کشکان را مکیدند. این ماجرا البته چیزی است که سال‌های سال است رخ می‌دهد و امسال با کاهش بارش، بحران پررنگ شد و به چشم همه آمد.
آن‌طور که علی امید‌سیفی، مدیرعامل شرکت آب منطقهای لرستان به ایسنا گفته بود، با بخشی از صاحبان دستگاههای پمپاژ غیرمجاز که آب را به سمت زمین‌های خود منحرف کرده‌اند، برخورد شده است و برای مقابله با برداشتهای بیرویه، ۶۲ پلیس آب در سطح استان کار گشت بازرسی را انجام میدهند. آنها افرادی که چاه غیرمجاز دارند، شناسایی می‌کنند و پرونده‌شان به قوه قضاییه تحویل داده می‌شود. این افراد جریمه می‌شوند و به آنها تذکراتی داده می‌شود. اما با این حال وی گفته است که «متاسفانه زمانی که کشتها سبز است، ما نمیتوانیم اقدام به جمعآوری دستگاههای پمپاژ کنیم و مجوز این کار را نداریم.» و تاکید کرده که «ما نمیتوانیم تمام رودخانه با ۲۰۰ کیلومتر طول را به طور کامل پوشش دهیم و از برداشت غیرمجاز و بیرویه از سطح آن جلوگیری کنیم.» وی در این مورد ورود جهاد کشاورزی را لازم دانست و گفت در این شرایط نباید اجازه کشاورزی در این مناطق داده شود.
در چند روز گذشته هم در جلسه‌ای با حضور مسوولان مختلف استانی در این باره صحبت شد و نادر مختاری، معاون شرکت آب منطقه استان با تاکید بر رعایت حقابه و میزان برداشت توسط کشاورزان حاشیه رودخانه کشکان، برداشت بیرویه از رودخانه را غیر‌قانونی دانست و از برخورد قانونی با متخلفان خبر داد. در نهایت راه حل را در این دیدند که مقرر شود همه بهره‌برداران که اراضی آنها در بالاتر از پل کشکان واقع شده، تنها از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب مجاز به برداشت آب کشاورزی خواهند بود در غیر این صورت، برداشت آب تخلف خوانده شده و با متخلفان برخورد قانونی می‌شود. در این جلسه علاوه بر این رعایت میزان حقابه زیست‌محیطی این رود خشکیده، مطابق ضوابط مربوطه توسط بهره‌برداران هم مصوب شد و مقرر شد تا اجرایی شدن این دستورات گروهی از نمایندگان امور آب شهرستان، جهاد کشاورزی و نیروی انتظامی شبانه نسبت به بازرسی و سرکشی در این زمینه و صحت اجرای مصوبات فعالیت داشته باشند.
کشت محصولات آب‌دوست؛ صادرات آب در بی‌آبی
کشت محصولات آب‌دوست، دیگر از دلایل خشکیدن بزرگ‌ترین رودخانه لرستان است. کشت برنج، هندوانه، طالبی و سیبزمینی هم بلای جان کشکان شد. در حالی که به دلیل وضعیت بحرانی آب اجازه کشت برنج در هیچ جایی جز شمال وجود ندارد، اما بخش ویسیان لرستان- در جایی که بارش آن به نسبت شمال کشور هم پایین است- همچنان به کشت این محصول ادامه می‌دهد. در حال حاضر در ویسیان ۸۵۰ هکتار برنج کشت شده است و آن‌طور که کیانوش حمیدیان، مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان گفته است، این میزان کشت در حالی است که شالیکاران ویسیان حمایت نمی‌شود.
کشت۱۶۳۳ هکتار هندوانه و ۱۶۹ هکتار سیبزمینی هم نمک بر زخم ناسور ویسیان شده است اما حمیدیان در روزهای جنجالی کشکان گفته بود که برای برخورد با زراعت هندوانه، سیبزمینی و محصولاتی که آب زیادی مصرف می‌کنند، اهرم قانونی خاصی وجود ندارد و تنها امور آب میتواند با توجه به حقابهای که دارد، با کشاورزان مقابله کند. وی گفته بود: «متولی آب ما نیستیم و تنها میتوانیم با کار ترویجی و ندادن نهاده با آنها برخورد کنیم.»
براساس آمار در حال حاضر آب مورد نیاز کشاورزی پلدختر سالانه ۵۰۰ میلیون متر‌مکعب از منابع آب سطحی و ۱۵۰ میلیون متر‌مکعب از منابع زیرزمینی تامین می‌شود و این در حالی است که سطح زیرکشت محصولات آب‌دوست در پلدختر هفت هزار و ۸۰۰ هکتار بوده است. این رودخانه بزرگ و سرشاخههای آن آب کشاورزی شهرستانهای الشتر، خرم‌آباد و پلدختر را تامین می‌کنند و نزدیک به 82 درصد از اراضی کشاورزی شهرستان پلدختر روی دوش کشکان است و خوشبختانه در جلسه مسوولان استانی، به این مساله اشاره شد و سر‌آخر مقرر شد جهاد کشاورزی شهرستان از هرگونه کشت محصولات تابستانی در بالادست این رودخانه را منع کند.
کشکان نزدیک به یک‌سوم خاک لرستان را دربر‌گرفته است. آب این رودخانه از شمال غرب، غرب و جنوب غربی به رودخانه‌های گاماسیاب و سیمره می‌ریزد و از شرق به سرشاخههای فرعی رودخانه دز و از جنوب به زیرحوضه‌های مشرف به رودخانه کرخه سرازیر می‌شود. شهرستانهای خرم‌آباد، کوهدشت، الشتر و پلدختر در مسیر حرکت آن قرار دارند. این رود از سرشاخههای پرآب رودخانه کرخه به حساب می‌آید و خشکیدنش زندگی اهالی لرستان و خوزستان را با مشکل مواجه خواهد کرد و چه‌بسا خشکیدن هر رودی، به ضرر همه ماست.
نظر شما