امروز چهارشنبه سوری این آیین كهن پارسی شكلی دیگر به خود گرفته و به میدان جنگ تبدیل شده و هر ساله نیز تلفات و مصدومیت‌های زیادی را به یادگار می‌گذارد. چهارشنبه آخر سال، سالهاست كه به بستر وقوع تلخ‌ترین حوادث و فجایع تبدیل شده و افراد با تن دادن به رفتارهای آمیخته به هرج و مرج، این آیین مهربانی را تحریف كرده‌اند. به دنبال آن، آداب زیبا و معنادار چهارشنبه سوری جای خود را به انفجارهای مهیب و آزار دهنده‌ای داده كه طی سال‌های اخیر در آغاز سال نو، اشك و ماتم را جایگزین شادی برخی خانواده‌ها می‌كند و حتی عابران و افرادی كه دستی در آن ندارند هم از پیامدهای مخرب آن در امان نیستند.

به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا، متاسفانه سالیان سال است كه برگزاری مراسم چهارشنبه سوری به عنوان یك مراسم سنتی هیچ شباهتی با آیین كهن آن ندارد. دیگر از هفت بوته به عنوان نماد بركت و فراوانی خبری نیست. دیگر گذر از انفجارهای امروزی قدرت زدودن "زردی" و پیشكش "سرخی" را ندارد. امروز صدای كوفتن قاشق بر كاسه‌ها میان انفجارهای مهیب گم شده و نباید منتظر به هم خوردن قاشق و كاسه پشت در خانه و پر كردن كاسه‌ها از آجیل و شیرینی و پایانی خوش برای چهارشنبه آخر سال بود.

امروزه منسوخ شدن آیین‌های قدیمی و جایگزین شدن آیین‌های پر خطر جدید، چهارشنبه سوری را از یك سنت دوست داشتنی و زیبا به شبی وحشت‌آور و نازیبا تبدیل كرده است و هر سال از یك ماه مانده به چهارشنبه آخر سال، جیب‌ها از انواع مواد منفجره پر شده و گل "جنون" در خیابان‌ها می‌شكفد و با هر انفجار شب مثل روز روشن می‌شود. در آخر هم باید گوش بزنگ شنیدن اخبار و حوادث ناگوار بود.

دیگر زمان تحلیل و بررسی ریشه‌های این آیین كهن و این كه چهارشنبه‌سوری آیینی است پارسی، زرتشتی یا عرب و ... به سر آمده. اكنون نمی‌توان صدها مصدومیت و معلولیت به بار آمده از چهارشنبه آخر سال را نادیده گرفت؛ باید به فكر چاره بود.

یک روانپزشك معتقد است افرادی كه جشن و آیین سنتی چهارشنبه سوری را به موقعیت‌های خطرناك تبدیل می‌کنند، به اختلال شخصیت ضداجتماعی Anti social مبتلا هستند.

پیش از این دكتر مجید صادقی با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی اغلب این افراد به ایسنا گفته بود: این افراد با قوانین و مقررات اجتماعی ناسازگارند، هنجارهای جامعه را زیر پا می‌گذارند و اقدامات مجرمانه و خلافكارانه انجام می‌دهند و از انجام این اعمال لذت می‌برند.

به اعتقاد وی، اكثر این افراد از انجام اعمال مجرمانه احساس ندامت و پشیمانی ندارند و مجازات آنها چندان نتیجه‌بخش نیست و مانع از تكرار این رفتارها نمی‌شود. برخی از این افراد خشم و هیجان درونی خود را به شكل مستقیم و غیرمستقیم از جمله پاره كردن صندلی‌های اتوبوس و شكستن شیشه‌های اتوبوس و مغازه‌ها بروز می‌دهند. روابط عاطفی ناپایدار و زندگی زناشویی مختل، نداشتن شغل ثابت، سوءمصرف مواد مخدر و الكل و دروغگویی نیز از دیگر مشكلات این افراد است.

وی به تاثیر عوامل خانوادگی و اجتماعی بر این افراد اشاره كرده و می‌گوید: محیط خانوادگی نامناسب، فقر، حاشیه نشینی، تریبت نادرست، بیكاری و جمعیت زیاد خانواده، امكان بروز این گونه رفتارها را افزایش می‌دهد. اپیدمی شدن یك رفتار از دیگر ریشه‌های روانی رفتارهای خطرناك چهارشنبه سوری است. اكثر انسان‌ها درجاتی از ریسك كردن از كم تا زیاد را دارند و در چنین موقعیت‌هایی، بخصوص هنگامی كه امكان تخلیه انرژی به صورت مناسب نباشد از خود بیخود شده و رفتارهای ناهنجار اپیدمی می‌شود.

این روانپزشك با اشاره به اینكه راه‌حل‌های فردی، برخوردهای فرد به فرد، درمان‌های روانپزشكی و روانشناختی و مشاوره‌های روان‌درمانی تاثیر كم ولی هزینه بسیار زیاد دارند، راه‌حل‌ها و راهكارهای اجتماعی را بهترین راه‌ حل جهت كم شدن رفتارهای خطرناك دانست.

سالهاست كه در آستانه برگزاری مراسم چهارشنبه آخر سال سازمان‌های مختلف اعم از اورژانس، آتش نشانی، نیروی انتظامی و ... برای به حداقل رساندن صدمات احتمالی بسیج می‌شوند، هشدار می‌دهند و از چند روز قبل برنامه‌های خود را به اطلاع عموم می‌رسانند. علیرغم اعلام مسوولان مبنی بر كاهش آسیب‌های ناشی از مواد محترقه طی دو - سه سال اخیر، اما همین آمارهای جور و واجور قطع انگشتان دست، تخلیه چشم، سوختگی، پاره شدگی و... هم نگران كننده است.

به گفته رییس اداره پیشگیری از سوانح و حوادث اورژانس كشور به ایسنا، سال گذشته از یكهزار و 179 مصدومیت ناشی از حوادث گزارش شده از بیمارستان‌ها كه 761 مورد آن با اورژانس 115 منتقل شده است، 5 فوتی و 15 معلولیت به همراه داشت.

وی با بیان اینكه مصدومیت‌های سال 86 نسبت به سال پیش از آن 7/27 درصد كاهش داشته است، در عین حال بیشترین گروه آسیب‌پذیر را محدوده سنی 10 تا 24 سال با شیوع 7/61 درصدی بیان می‌كند و می‌گوید: 45 درصد آسیب‌دیدگان سال پیش دانش‌آموزان و دانشجویان بوده‌اند كه مهمترین علت رخ داد آن مربوط به استفاده از ترقه، بازی با نفت، بنزین، چوب و آتش و استفاده از نارنجك بوده است.

رییس اداره پیشگیری از سوانح و حوادث اورژانس كشور با بیان اینكه دستها با میزان بروز 6/37 درصد اولین ناحیه آسیب دیده است، افزود: چشم‌ها با 1/26 درصد میزان بروز در رتبه دوم و صورت با 1/14 درصد در مرحله سوم قرار می‌گیرد.

دكتر حدادی نیز همانند سایر كارشناسان به نقش والدین در پیشگیری از بروز حوادث و ضرورت فرهنگ‌سازی برای برگزاری ایمن جشن جهارشنبه آخرین سال اشاره می‌كند.

و كلام آخر، حفظ فرهنگ ایرانی و ارزشگذاری به سنت‌ها باید به گونه‌ای باشد که کمترین آسیب را به افراد رسانده و تهدیدی برای سلامت جامعه نباشد. علاوه بر آموزش همگانی و فرهنگسازی، برگزاری این مناسبت‌ها در مکان‌های از پیش تعیین شده و نظارت بر فعالیت جوانان توسط خانواده‌ها می‌تواند از بسیاری معضلات و رنج‌ها در این ایام بکاهد.