سلامت نیوز: این تاثیرات تا جایی است كه رضا ملك‌زاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب كه ۵۰ درصد روستاییان بالای ۵۵ سال كشور دچار فشار خون هستند، به تشریح مطالعاتی درباره سرطان مری در كشور پرداخت و افزود: یكی از عوامل خطر در ابتلا به سرطان مری بی‌سوادی و فقر است.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه آرمانT نوشت: وقتی این سوال مطرح می‌شود كه سواد خوب است یا بی‌سوادی؟ اكثر قریب به اتفاق پاسخ‌دهندگان گزینه اول را انتخاب می‌كنند. هرچند در دهه‌های اخیر تعریف سواد در جوامع مختلف تغییر كرده است و دیگر نمی‌توان توانایی خواندن و نوشتن را دلیل با سوادی افراد دانست اما، در كشور ما همچنان آمار با سوادان و بی‌سوادان بر مبنای این توانایی اعلام می‌شود. در سال‌های اخیر مسئولان هرجا خواسته‌اند شهروندان را به سواد آموزی تشویق كنند از محدودیت‌هایی كه یك فرد بی‌سواد در جامعه امروز دارد سخن گفته‌اند.
این محدودیت‌ها بیشتر جنبه شغلی و اجتماعی دارد اما، آنطور كه به تازگی یك مقام مسئول در وزارت بهداشت عنوان كرده است بی‌سوادی می‌تواند همبستگی مستقیمی با شیوع بیماری‌ها داشته باشد. در دنیای امروزی دیگر فقط داشتن سواد خواندن و نوشتن به زبان مادری ملاك سواد نیست بلكه، سواد شاخص‌های مختلفی از سبك زندگی گرفته تا رفتارها و الگوهای تربیتی را شامل می‌شود. شاید مهم‌ترین دلیل اینكه مفهوم سواد تا این اندازه در سده فعلی گسترده شده است رشد و پیشرفت فناوری و تكنولوژی یا فرایندی تحت عنوان مدرنیته و جهانی شدن باشد. دیگر در روزگار فعلی اینكه تو بتوانی به زبان مادریت بخوانی و بنویسی به هیچ‌وجه ملاك با سوادی تو نیست بلكه، باید بتوانی با تمام شئون و مظاهر زندگی مدرن بشری ارتباط برقرار كرده و متناسب با آن سبك زندگی ات را هماهنگ كنی. در عصر فعلی باسوادی تا حد زیادی بازتاب شرایط زندگی افراد و محیطی است كه در آن زندگی می‌كنند. اگر فرد در كشورهای توسعه یافته سكونت داشته باشد به همان نسبت امكان برخورداری از تجدد و تكنولوژی‌های روز جهانی را می‌یابد و هرچه فرد در محیط مهجور و عقب‌افتاده‌تری زندگی كند به همان نسبت به واسطه ارتباط محدودتر با مظاهر تكنولوژی بی‌سواد و عقب افتاده می‌شود. سواد در زمانه فعلی مفهومی انتزاعی و چندوجهی است كه بر اغلب رفتارهای روزانه فرد نظر دارد.
بی‌سوادی در ایران
«نداشتن سواد خواندن و نوشتن و مدرك تحصیلی حتی تا پایه ابتدائی» تعریفی است كه در كشور ما از بی‌سوادی -فارغ از تعریف جهانی سواد و بی‌سوادی- ارائه می‌شود. تعداد بی‌سوادان بر اساس این تعریف البته در كشور كم نیست و سال گذشته باقرزاده، معاون وزیر آموزش و پرورش اعلام كرد 3/5 میلیون نفر در ایران بی‌سوادند. در حالی كه می‌توان با ایجاد مهارت خواندن و نوشتن این افراد را از بی‌سوادی نجات داد درباره بی‌سوادی بامفهوم همه گیر و جهانی، نجات فرد از وضعیت بی‌سوادی باید با تغییر محیط و شرایط فرد و به همان نسبت وضعیت بهره مندی او از پیشرفت و تكنولوژی همراه باشد. بی‌سوادی فارغ از تعریف خرد و كلان آن برای خود فرد در درجه اول محدودیت‌های زیادی ایجاد می‌كند و اگر این فرد در محیطی قرار بگیرد كه همه با سواد باشند، باید خیلی تلاش كند تا خودش را به بقیه برساند و راحت زندگی كند. برای مثال فرد بی‌سواد نمی‌تواند به راحتی خرید كند، آدرس پیدا كند و به طور كلی با اجتماع خود ارتباط بر قرار كند و به هر حال مهجور و منزوی خواهد شد. علاوه بر این كیفیت زندگی فرد نیزتا حد زیادی تحت تاثیر این سواد یا بی‌سوادی قرار می‌گیرد.
ارتباط مستقیم توسعه‌یافتگی با مرگ و میر و بهداشت
همانطور كه در گذشته نوع لباس افراد به اندازه عصر فعلی معنا و پیچیدگی نداشت كیفیت غذا خوردن و سبك تغذیه افراد نیز به مدد تكنولوژی و توسعه یافتگی تغییر یافته و بهتر شده است. شاخص‌های سازمان بهداشت جهانی در زمینه كاهش مرگ و میر در اواسط قرن فعلی نیز گویای این است كه با رشد و گسترش دانش و اطلاعات در كشورها میزان مرگ و میر هم تا حد زیادی كاهش یافته و حتی در برخی كشورها مانند انگلستان بعد از توسعه‌یافتگی حدود سی درصد از مرگ و میر افراد كاسته شده است. در ایران اما به عنوان یك كشور در حال توسعه كه تمایل و توان كمتری برای ارتباط و بهره‌گیری از دانش جهانی وجود دارد، بی‌سوادی و نوع تغذیه‌ای كه فرد بدون دانش و سواد برای خود انتخاب می‌كند تاثیراتی بر سلامتی كلی او دارد كه شاید این تاثیرات در مقایسه با گذشته بیشتر هم شده باشد. این تاثیرات تا جایی است كه رضا ملك‌زاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب كه ۵۰ درصد روستاییان بالای ۵۵ سال كشور دچار فشار خون هستند، به تشریح مطالعاتی درباره سرطان مری در كشور پرداخت و افزود: یكی از عوامل خطر در ابتلا به سرطان مری بی‌سوادی و فقر است.
فقر روش زندگی را ناسالم می‌کند
یك كارشناس حوزه سلامت عمومی در رابطه با شاخص‌های عمومی سلامت، می‌گوید: سازمان بهداشت جهانی در رابطه با سلامت عوامل متعددی را بررسی كرده است كه بر این اساس عوامل فردی 15 درصد، ژنتیك 10 درصد، نظام بهداشت 25 درصد و عوامل اجتماعی مانند فقر و بی‌سوادی 50 درصد موثرند. امیر محمود حریرچی می‌افزاید: سواد هم جنبه فردی دارد و هم اجتماعی و د رحوزه سلامت سواد هم در عوامل فردی یعنی مدل تغذیه و سبك غذایی فرد و هم درعوامل اجتماعی مانند میزان امكانات و بهره مندی افراد از تجهیزات و امكانات نقش دارد. فقر باعث می‌شود روش زندگی فرد سالم نباشد و به دلیل تغذیه نامناسب راحت‌تر بیمار شود. و از سوی دیگر فقر سبب می‌شود فرد نتواند دانشی را كسب كند كه با آن زندگی سالم داشته باشد. وی می‌گوید: برای مثال عامل اصلی ابتلای به سرطان معده مصرف چای داغ است یا دیر ازدواج كردن و بچه‌دار شدن در دخترهای جوان می‌تواند درصد ابتلای آنها به سرطان را بیشتر كند و آگاهی به این مسائل نیازمند كسب دانش و آگاهی است.
آگاهی و عملكرد رفتار تغذیه‌ای فرد را می‌سازد
یك متخصص تغذیه و استاد دانشگاه درباره تاثیر سواد بر تغذیه و سلامتی افراد، می‌گوید: مسائل تغذیه مولتی فاكتور و چند انضباطی است و تحت تاثیر یك عامل نیست. خدیجه رحمانی می‌افزاید: مشكلات تغذیه‌ای بطور كلی به عوامل اولیه و ثانویه بر می‌گردد. عوامل اولیه شامل عواملی است كه مواد غذایی را از چرخه تولید به سر سفره می‌آورد و عوامل اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی و نظامی هم بر این فرایند تاثیر دارند. وی می‌گوید: اقتصاد باعث می‌شود دسترسی افراد به منابع غذایی بیشتر شود در حالی كه اقتصاد تحت تاثیر فرهنگ، سواد و آگاهی است. یعنی به عبارت دیگر اینكه فرد بتواند تغذیه با كیفیت مناسب داشته باشدتضمین‌كننده سلامت او نیست بلكه باید در درجه اول نگرش و سوادی برای این كار و انجام این نیت داشته و از سوی دیگر این نگرش به بینش و عملكرد تبدیل شود. این متخصص تغذیه توضیح می‌دهد: برای توضیح اینكه سواد به تنهایی نمی‌تواند باعث عملكرد خوب فرد در حوزه سلامت و تغذیه شود می‌توان پزشكی را مثال زد كه با وجود علم به اینكه سیگار بد است باز هم سیگار می‌كشد و اینجاست كه باید گفت مجموعه سواد، آگاهی، بینش و عملكرد فرد است که رفتار تغذیه‌ای او را می‌سازد.
نظر شما