سلامت نیوز: این روزها سدسازی در نقاط مختلف كشور تبدیل به یك خطر بزرگ برای تاریخ، فرهنگ و محیط زیست كشور شده است. یكی از سدهایی كه چند سالی است پیرامون ساخت آن انتقادات بالا گرفته است سد داریان در منطقه غرب كشور است. نابود شدن نصف روستای هجیج، شبهه‌هایی درباره نابودی چشمه بل و نابودی هزار هكتار جنگل و مرتع درجه یك كه در مسیر ساخت سد هستند تنها بخشی از خساراتی است كه سدسازی كارشناسی نشده به بار می‌آورد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان،ساخت سد داریان از سال 1388 روی رودخانه سیروان در نزدیكی شهر پاوه و در مجاورت روستای داریان آغاز شد. از همان روزهای آغازین ساخت سد اعتراضاتی پیرامون ساخت آن شكل گرفت؛ زیرا ساخت این سد با خود خسارات جبران‌ناپذیری مانند نابودی چشمه خدایان (كانی بل)، نابودی چندین روستا و از جمله روستای مهم هجیج و نابودی چندین هزار هكتار از جنگل‌های كمیاب منطقه را به همراه داشت. روستای هجیج كه عنوان «روستای نمونه گردشگری» را داشت به دلیل هوای پاكش، ساخت منحصر به فرد پلكانی‌ای كه داشت و قرار گرفتن مقبره امامزاده سیدعبیدا... فرزند امام موسی كاظم (ع) در آنجا، هر ساله شاهد ورود گردشگران و زائران زیادی بود.
 
 هجیج می‌نالد!
 اگر یك گردشگر یا زائر باشید و قبل از عملیات ساخت سد به روستای هجیج قدم گذاشته باشید به خوبی می‌توانید بلایی را كه سدسازی سر این روستا آورده است درك كنید. روستایی كه به روستای پاك معروف بود این روزها در هوایش گرد و خاك حاصل از خاك‌برداری برای ساخت سد بیداد می‌كند. نابود شدن قسمت پایینی روستا، سیمای آن را به هم ریخته است. اگر در گذشته با ورود به روستا، زائران و گردشگران را در آنجا می‌دیدیم این روزها تمام شلوغی شهر در سر و صدای كارگرها، مهندسان، كامیون‌ها و جرثقیل‌های ساخت سد خلاصه می‌شود و همین باعث شده است كه دیگر گردشگران هم انگیزه‌ای برای آمدن به روستا نداشته باشند. به یك سوپرماركت كوچك وسط روستا قدم می‌گذاریم. صاحب سوپرماركت یاسر 35 ساله است. او به «آرمان» می‌گوید: هجیج 180 خانوار بود، به دلیل ساخت سد قسمت پایین روستا كه حدود 80 تا 90 خانه بود بسیاری از آنها مجبور به كوچ از روستا شدند و الان فقط 100 خانه در هجیج مانده‌ كه به دلیل عملیات ساخت سد زندگی آنها خیلی سخت است. این 80 خانوار در حالی از هجیج كوچانده شدند كه اگر مسئولان همت می‌كردند امكان ساخت خانه برای آنها در قسمت شرقی روستا وجود داشت. او در ادامه می‌گوید: تمام این قسمت پایین كوچ كرده‌اند و روستا زیبایی خود را از دست داده است. او می‌افزاید: فعلا از شرایط راضی نیستیم ولی امیدواریم تا یكی دو سال دیگر كه عملیات ساخت سد به پایان می‌رسد اوضاع بهتر شود. با دستمالی كه در دست دارد گرد و خاكی را كه روی میز جمع شده است پاك می‌كند و می‌گوید: هوای روستا مثل سابق تمیز نیست. این گرد و خاكی كه در روستا به راه افتاده است برای سلامت مردم ضرر دارد.

 كسی از اوضاع راضی نیست
قدیم‌ها كه وارد روستا می‌شدی سرزندگی خاصی در روستا وجود داشت و با فاصله چند قدم می‌توانستی اهالی روستا را كه در كوچه‌ها دور هم جمع شده‌اند ببینی. ولی این روزها روستا سوت و كور است و به‌جز صدای دلخراش رفت و آمد جرثقیل و كامیون صدای دیگری به گوش نمی‌رسد. با یك گردش نیم ساعته در روستا بالاخره یك جمع كوچك از اهالی را كه دور هم نشسته‌اند می‌بینیم. هنوز سوالم درباره رضایتشان از اوضاع كامل نشده است كه سخن ماهان هشت ساله آب پاكی را روی دستم می‌ریزد: «كسی از اوضاع راضی نیست.» مریم 35 ساله یكی از اهالی است كه در قسمت بالایی روستا ساكن است. او می‌گوید: «زندگی در اینجا به حدی سخت شده است كه در توصیف نمی‌گنجد. قرار بود با ساخت سد روستا پیشرفت كند ولی روستا با شلوغی‌ها و كثیفی‌ای كه به راه افتاده بیشتر پسرفت كرده است تا پیشرفت.» محمد 58 ساله یكی دیگر از اهالی روستاست كه از اوضاع دلخوشی ندارد. او می‌گوید: «خیلی از فامیل‌های ما كه در قسمت پایین روستا ساكن بودند مجبور به كوچ شدند. برادرم و خانواده‌اش روستا را ترك كردند. بعد از سال‌ها زندگی در كنار دوستان و خانواده‌مان در روستا الان مجبوریم كه بدون آنها زندگی كنیم.»  نرگس 42 ساله در تكمیل حرف‌های دیگر اهالی به مشكلاتی كه بعد از ساخت سد پیش می‌آید اشاره می‌كند و می‌گوید: «از وقتی كه عملیات ساخت سد آغاز شده به دلیل قطع درختان هوا گرم‌تر شده است. »

 آیا کانی‌بل نجات پیدا می‌كند؟
كمی آن‌طرف‌تر از روستای هجیج، چشمه بل هم این روزها حال خوبی ندارد. كانی بل به چشمه خدایان معروف است و آن را «كوتاه‌ترین رودخانه جهان» می‌نامند. سالم‌ترین آب معدنی كشور از این چشمه تولید می‌شود. قبل از ساخت سد اگر به عنوان یك مسافر یا گردشگر قصد عبور از اطراف چشمه یا بازدید از آن را داشتی باید یك زمان نه چندان كوتاهی را در صف ماشین‌های گردشگران كه برای بازدید از چشمه آمده بودند معطل می‌ماندی اما امروز دیگر خبری از گردشگر نیست. به محض ورود به محوطه این سوال پیش می‌آید كه چشمه بل كجاست؟ ورودی چشمه را تا بالا دیوار كشیده‌اند. یكی از اهالی با اشاره به آبی كه از یك لوله به سمت بیرون در فوران است می‌گوید: «این آب چشمه بل است كه فعلا به اینجا انتقال داده شده است.» طرحی كه برای نجات چشمه وجود دارد به این صورت است كه دهانه و خروجی چشمه كه پیش از این حدود 3000 تا 4000 لیتر در ثانیه آب از آن خارج می‌شد، مسدود شده و این آب از طریق یك تونل افقی 200 متری خارج و به وسیله یك لوله 120 متری عمودی به بالا هدایت می‌شود تا بالاتر از سطح آب دریاچه قرار گیرد. اما به دلیل منافذی كه در صخره‌ها و كوه‌ها وجود دارند این امكان هست كه با رسوخ آب به این منافذ آب كیفیت خود را از دست بدهد. یك كارشناس محیط زیست در این باره به «آرمان» می‌گوید: اگر آب را از مظهر چشمه با لوله به قسمت بالا انتقال دهند خلوص آن از بین نخواهد رفت ولی در صورتی كه از لوله استفاده نشود به دلیل برخورد آب با سنگ‌ها و نمك‌هایی كه در قسمت‌های دیگر كوه هستند امكان از بین رفتن كیفیت آب وجود دارد. اسماعیل كهرم می‌افزاید: طبق قانون برای ساخت هر سدی لازم است كه از مدت‌ها قبل ارزیابی‌های زیست محیطی درباره آن انجام گیرد. ارزیابی زیست محیطی به این معناست كه سد كجا زده شود تا كمترین آسیب را به آثار و ابنیه تاریخی و محیط زیستی بزند. او می‌افزاید: با توجه به مشكلاتی كه ساخت این سد ایجاد كرده است به نظر می‌رسد كه ارزیابی زیست‌محیطی آن كامل نبوده یا یك‌سری ملاحظات دیگری لحاظ شده است.

 خداحافظ بل!
چشمه بل در حالی رو به نابودی است كه بنابر نظر كارشناسان اگر فقط 10 درصد از آب این چشمه استحصال و بهره‌برداری شود، با توجه به تقاضایی كه برای خرید این آب از جانب سایر كشورها وجود دارد و همچنین قیمت 200 دلاری آن برای هر بشكه، می‌توان سالانه 600 میلیارد تومان درآمدزایی كرد. عادل 34 ساله یكی از اهالی روستاهای این اطراف است. او به «آرمان» می‌گوید: مسئولان ساخت سد قول داده‌اند كه چشمه بل نابود نشود. برای همین قسمت كه قبلا آب از آن خارج می‌شد را دیوار كشیده‌اند. او می‌افزاید: سه كارخانه، استخرهای پرورش ماهی و قهوه‌خانه‌هایی كه در این اطراف بودند همه زیر آب می‌روند. تمام اینها تعطیل شده‌اند و هنوز برنامه‌ای برای ساخت دوباره آنها در قسمت بالایی كه قرار است آب چشمه به آنجا انتقال داده شود وجود ندارد. او ادامه می‌دهد: از وقتی كه آب را از مسیر اصلی خود دور كرده‌اند مقدار آن كمتر شده است. از گردشگرانی كه برای تماشای چشمه بل می‌آمدند كاسته شده است اما گفته می‌شود كه قرار است بعد از انتقال آب به قسمت بالای كوه برایش مكان گردشگری بسازند.