حتی ممکن است این عوارض به شکل مغزی ، گوارشی ، قلبی و عروقی بروز پیدا کند که اگر درمان نشود می تواند حتی مرگ بیمار را به همراه داشته باشد.
این همان بیماری معروف تب مالت یا بروسلوز است. یکی از مهمترین راههای پیشگیری از این بیماری در دامها ، واکسیناسیون است. در واقع تزریق واکسن به دامها سبب فعال شدن ایمنی سلولی در حیوان و مانع سقط جنین می شود و محافظت دامها در مقابل بیماری را بشدت افزایش می دهد.
خوشبختانه محققان موسسه واکسن و سرم سازی رازی موفق به ساخت واکسن بیماری تب مالت در کشور شده اند که از جنبه هایی با واکسن های مشابه امریکایی و اروپایی برابری می کند. به این بهانه ما با دکتر علی محمد بهروزی خواه ، رئیس بخش تحقیق و تولید واکسن های بروسلوز موسسه سرم سازی رازی به گفتگو نشسته ایم:
بروسلوز چه نوع بیماری است؟
بروسلوز یا بچه اندازی تب مالت که در انسان به نامهای: تب مالت ، تب مواج ، تب مدیترانه ای ، تب ملیتوککسی و بیماری هزار چهره نامیده می شود ، از بیماری های مهم باکتریایی مشترک میان دام و انسان (زئونوز) با گسترش جهانی و طیف وسیع میزبانی است که سلامت و امنیت غذایی جامعه از مهمترین هدفهای مورد تهدید این بیماری است. بیشترین عوارض این بیماری در دامها عمدتا شامل سقط جنین ، کاهش باروری ، کاهش شیر ، کاهش وزن در دامهای ماده و ارکیت و اپیدیدیمیت و ناباروری در دامهای نر است. انسان ، میزبان تصادفی این باکتری است که از طریق لبنیات و فرآورده های دامی آلوده یا از طریق تماس مستقیم با دامها و ترشحات دامی آلوده مبتلا می شود. بیماری عوارض متعددی را ممکن است در انسان ایجاد کند.
عامل بیماری در دام و انسان چیست؟ راههای انتقال آن چه می تواند باشد؟
عامل بیماری باکتری کوکو باسیل گرم منفی از زیر خانواده a پروتوباکتریا از جنس بروسلاست. باکتری های این زیر خانواده قدرت تطابق و همزیستی میزبانی خوبی دارند و به سلولهای میزبان جدید جانوری عادت پیدا می کنند.
راههای انتقال بیماری به دامها با تغذیه ، آب آلوده به باکتری ، از راه گوارشی یا از طریق ترشحات و مواد آلوده از راه مخاط یا از راه تلقیح مصنوعی با اسپرم و شیر و آغوز آلوده است.
راههای انتقال به انسان یا به طریق مستقیم و ضمایم دامی آلوده از قبیل پوست ، پشم... و جنین های سقط شده مهبلی ، جفت و ادرار و از طریق پوست و مخاط یا به طور غیرمستقیم از طریق لبنیات آلوده غیرپاستوریزه و سبزی های تهیه شده در محیطهای آلوده به بروسلا استفاده کرده اند و از راه گوارشی منتقل می شود. در موارد خاص مانند تزریق تصادفی باکتری در آزمایشگاه یا هنگام تلقیح واکسن ، پیوند اعضائ آلوده ، انتقال خون فرآورده های خونی و مغز استخوان از انسان آلوده قابل انتقال است ؛ همچنین انتقال آئروسل های آلوده و از راه تنفسی هم بوقوع می پیوندد. با وجود گزارش های تایید نشده ای از انتقال انسان به انسان ، این موارد نادر است.
شیوه های اصلی پیشگیری و درمان این بیماری در دام و انسان چیست؟
مهمترین راه پیشگیری از بیماری در دامها شامل رعایت بهداشت ، واکسیناسیون دامهای حساس با واکسن های مناسب ، تست و کشتار دامهای آلوده ، قرنطینه و کنترل دامداری های کشور و مراقبت ملی و منطقه ای ، عدم نگهداری گاو همراه با گوسفند و بز و بعکس و بالاخره تست کلیه انسان ها و جانوران که با دامداری در تماس هستند. مراقبت و اطمینان از عدم آلودگی آب و غذای دامداری ها و بالا نگه داشتن سطح ایمنی دامها تا زمانی که آلودگی به زیر یک درصد برسد. آنچه باعث بروز بروسلوز در جمعیت انسان ها می شود منشاء دامی داشته و انسان میزبان تصادفی بیماری است ، بنابراین شیوع بروسلوز انسانی انعکاسی از شیوع بروسلوز دامی است و به طور کلی بدون ریشه کنی و مراقبت از بروسلوز دامهای کشور ، دستیابی به جامعه عاری از بروسلوز بسیار سخت است.
واکسن بروسلوز آماده تولید در شکل صنعتی است و تمام مراحل مطالعاتی در شکل آزمایشگاهی و نیمه صنعتی را طی کرده است
در دامها اصل بر پیشگیری با استفاده از رعایت بهداشت ، واکسیناسیون و قرنطینه است و بجز مواردی که به نژاد خاص و یا به لحاظ اهمیتی با آنتی بیوتیک های موثر علیه بیماری درمان می شوند اساس درمان بر پایه حذف دامهای آلوده استوار است ، ولی بیماری در انسان که میزبان تصادفی باکتری است ، بسته به عوامل متعدد از قبیل دوران کودکی ، بارداری ، شیردهی ، عوارض قلبی عروقی ، عصبی ، ناراحتی های گوارشی و شنوایی وضعیت بیماری (کاملا قابل درمان است) عمدتا با 2 دارو و در موارد خاص با 3 دارو وطی یک دوره حدودا 45 روزه بسته به وضعیت بیمار با آنتی بیوتیک های توصیه شده قابل درمان است.
واکسن بروسلوزروی کدام گونه های دامی از کارایی لازم برخوردار است؟ مزیت های آن نسبت به نمونه های قبلی داخلی یا خارجی در چیست؟
واکسن ایریبا در واقع جایگزین واکسن سویه راف بروسلا است که از سال 1382 از کشور کاناد وارد کشور می شود و برای پیشگیری از بروسلوز در جمعیت گوساله و گاو کاربرد دارد ، و تمام مزایا و ویژگی های مشابه خارجی را دارا است ، چنان که برای سازمان دامپزشکی کشور این امکان را فراهم می کند تا دامهای آلوده را با شناسایی از گله حذف کنند که این مساله به کنترل و در نهایت به ریشه کنی بیماری کمک شایانی می کند ؛ هر چند بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا با همین واکسن (S.91) که از سال 1332 در ایران تولید می شود بخوبی توانسته اند قریب 10 سال بیماری را در کشورهایشان ریشه کن یا به مرز ریشه کنی برسانند. هر چند که ما نیز بیماری را از شیوع 45 درصد در دامهای تحت پوشش مبارزه به زیر یک درصد در جمعیت گاو رسانده ایم ، ولی در وضعیت کنونی در حالت همزیستی با این بیماری مبارزه را ادامه و اداره می کنیم ، بنابراین شایع است مسوولان کشور در خصوص ریشه کنی بیماری های عفونی مشترک بین انسان و دام که سالهاست در این کشور بودجه های اختصاصی برای تامین آنها و با آنها مبارزه شده و می شود. با وجود این تلاش جدی تری به عمل آورند.
موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی همچنان که در صدر موسسات تحقیقاتی و تولیدی واکسن و فرآورده های بیولوژیک در تامین نیازهای کشور قرار داشته اکنون نیز استعداد و توانایی لازم را برای قرار گرفتن در مرکز این حرکت ملی داراست.
آیا واکسن ایریبا از نظر ابعاد کیفی توان رقابت با نمونه های خارجی را دارد یا خیر؟
کلیه کنترل های کیفی واکسن مزبور روی حیوانات آزمایشگاهی از قبیل موش ، خوکچه هندی ، گوساله و گاو مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفته است. نتایج بررسی ها و موفقیت برابری و موفقیت کامل واکسن جدید در مقایسه با مشابه خارجی را با این تفاوت که دانش واکسن جدید ، خط تولید و محیط کشت آن در اختیار کشور و بومی است ، تضمین می کند.
تولید این واکسن در کشور در چه مرحله ای قرار دارد؟
این واکسن آماده تولید در شکل صنعتی است و تمام مراحل مطالعاتی در مرحله آزمایشگاهی و نیمه صنعتی در دو شکل دوز کامل برای گوساله ها و دوز کاهیده برای گاوهای بالغ طی کرد. و پرئنده جامع آن تکمیل و آماده تولید است. تقاضای ما از مسوولان کشور این است که با توجه به چشم انداز برنامه 20 ساله جمهوری اسلامی با کلیه دست اندرکارانی که خواسته یا ناخواسته با واردات واکسن و فرآورده های بیولوژیک که امکان تولید آن در کشور فراهم بوده یا هست جلوگیری کنند تا موجب از میان رفتن توانایی و فرصتهای ملی که برای تامین و تهیه این فرآورده در کشور وجود دارد ، نشود. از سازمان های مسوول در نظارت بر محصولات راهبردی کشور به طور جدی می خواهیم اجازه ندهند استقلال کشور در تامین مواد بیولوژیک خدشه دار شود.
نظر شما