سلامت نیوز:درحالی مسئولان مهمترین نهاد مسئول سلامت و بهداشت جامعه در کشور از وجود مشکل پساب بیمارستانی تنها برای هفت درصد این مراکز درمانی در کلانشهر تهران خبر می دهند، اما بر اساس اظهار نظر رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران که چندی پیش مطرح شده است، 40 درصد فاضلاب‌های بیمارستانی پایتخت به شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی وارد می‌شوند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از میزان، خردادماه گذشته بود که رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران اعلام کرد که از مجموع 150 بیمارستان موجود در شهر تهران هشت بیمارستان مشکل دفع پساب دارند، مراکز درمانی که به گفته محمد حسین بازگیر برای آنها هم اخطاریه صادر و هم به مراجع قضایی معرفی شده‌اند. البته چند بیمارستان هم شروع به احداث تصفیه‌خانه کرده اند که مراحل این اقدام آنها و پیشرفت در این زمینه در حال پیگیری است. آن هم در شرایطی که  ورود هر نوع  فاضلاب به منابع آبی تهدیدی برای بهداشت عمومی به شمار می‌رود و جرم محسوب می‌شود. این در حالی است که فاضلاب بیمارستانی به دلیل احتمال آلودگی به عوامل بیماری‌زا، همانند فاضلاب‌های دارای فلزات سنگین و مواد شیمیایی بوده و از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است باید در اولویت اقدامات و بررسی ها همچنین نظارت مستمر و برنامه ریزی شده محیط زیست و بزرگ‌ترین نهاد متولی بهداشت و درمان کشور به عبارتی محیط زیست قرار گیرد.

هرچند که به گفته مسئولان سازمان محیط زیست کشور طرحی برای پایش بیمارستان‌ها طراحی و چندی است که به اجرا در آمده است، اما سئوال اینجاست که مشکل کجاست و چرا باید بعد از سال ها فعالیت چنین مراکز درمانی تازه سخن از فاضلاب بیمارستانی و پایش در این باره مطرح شود؟

تناقضی از جنس آمار برای پساب‌های بیمارستانی
هفت درصد بیمارستان‌های پایتخت مشکل پساب بیمارستانی دارند رقمی که اکنون بعد از چندباراعلام آمار و ارقام تعطیل شدن یا برخورد با برخی از مراکز درمانی دارای چنین مشکلاتی خسرو صادق نیت در کسوت رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت آن را در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی میزان عنوان می کند. البته وی توپ دلیل و چرایی وجود چنین مشکلی را به زمین مدیران شهری می اندازد و اینکه حل این مشکل به طور اساسی منوط به اجرای سیستم شبکه جمع آوری و تصفیه خانه فاضلاب شهری است.

نکته جالب اما اینکه آمار هفت درصدی درحالی بیان می شود که مدتی قبل علی محمد شاعری؛ رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران از ورود فاضلاب 40 درصد بیمارستان‌های تهران به شبکه جمع‌آوری آبهای سطحی و چاه‌های جذبی خبر داده که دلیل آن نیز نبود تصفیه خانه یا عملکرد ضعیف و ناقص بیمارستان ها در این زمینه است. رقمی که در یک توازن ساده کمی ناموزون است، زیرا که چگونه این امکان وجود دارد هفت درصد بیمارستان های تهران بتوانند 40 درصد فاضلاب های این مراکز را تولید کنند؟

42 درصد بیمارستان ها تصفیه خانه استاندارد ندارند
موضوع بعدی آماری است که وی به آن اشاره کرده است، اینکه شهرتهران حدود 150 بیمارستان دارد که از این تعداد حدود هشت درصد فاقد سیستم تصفیه فاضلاب و حدود 34 درصد دارای تصفیه خانه با عملکرد ناقص است و همین امر موجب ورود فاضلاب های بیمارستانی به شبکه آب های سطحی و چاه‌های جذبی شده است. بنابراین با یک حساب و کتاب سرانگشتی و ساده می توان گفت  حدود 40 درصد این مراکز تصفیه خانه استاندارد ندارند، که این رقم با عدد اعلام شده تا حد زیادی مطابقت دارد.

باقی ماندن اثر آلودگی فاضلاب تا نیم قرن
واقعیت این است که فاضلاب بیمارستانی آلوده به عوامل بیماری‌زا است، بحثی که نیاز به تحقیق و بررسی پزشکی چندانی ندارد و همه ما به آن واقف هستیم. از سوی دیگر همه ما می دانیم که فاضلاب‌های بیمارستانی از جمله خطرناک‌ترین فاضلاب‌ها به شمار می رود که حتی پس از گذشت 50 سال اثر آلودگی آنها برجای می‌ماند، بنابراین وجود تصفیه خانه بیمارستانهای استاندارد در همه مناطق کشور از جمله تهران اهمیت زیادی دارد و باید یکی از  شاخص‌های مهم وضعیت محیط زیست باشد. بحثی که به نظر می رسد چندان مورد توجه قرار نگرفته است.

اما و اگرهای بروز این مشکلات
پرسش دیگری که در این میان مطرح می‌ شود این است که دلایل اجرایی نشدن سیستم تصفیه خانه در بیمارستان‌ها آن هم در شهری که عنوان پایتختی را با خود به همراه دارد چیست و چرا در طول همه این سال ها اقدامی برنامه ریزی شده و علمی در این خصوص با رعایت شاخص های زیست محیطی و بهداشتی صورت نگرفته است؟ پاسخ این سئوال را می توان در سخنان شاعری یافت. اینکه بالا بودن هزینه اجرای سیستم تصفیه خانه، نظارت نامناسب دستگاه‌های ذی‌ربط، فقدان فضای کافی جهت احداث تصفیه خانه در بعضی از بیمارستانها، تخصیص ندادن اعتبار به بیمارستانهای دولتی جهت احداث تصفیه خانه و ... از مهمترین علت های اجرایی نشدن سیستم تصفیه خانه در بیمارستان های تهران بوده است.

با توجه به همه این موارد به این نتیجه می رسیم که شاید اگر سازمان ها و نهادهای متولی در این زمینه کمی نظارت خود را افزایش دهند و پایش مستمر را تنها در قالب یک برنامه دوره ای نداند، گره از این مشکل باز شود. البته نباید از یاد برد که تخصیص اعتبارلازم به بیمارستان‌های به ویژه مراکز درمانی دولتی برای احداث سیستم تصفیه خانه هم اصلی مهم است، زیرا نمی توان این روند را اجباری کرد و از مراکز درمانی توقع داشت بدون در اختیار داشتن بودجه کافی آن را اجرایی کنند. به طور قطع آخرین راهکار که تا حدی نقش تنبیهی نیز دارد جلوگیری از فعالیت واحدهایی خواهد بود که ضوابط و مقررات را رعایت نمی کنند.

تعریف کارکرد برای پساب های بیمارستانی
در این میان نکته دیگری که حائز اهمیت بوده و نباید آن را از یاد برد این است که برای پساب خروجی تصفیه‌خانه‌ها هم باید کارکردی را تعریف کرد، کارکردی که به تبع با قابلیتی که این پساب های تصفیه شده دارند همخوان است. استفاده از این خروجی برای فضای سبز پیشنهادی است که با توجه به سخنان رئیس اداره حفاظت محیط زیست تهران به نظر می رسد در برخی از واحدها صورت می گیرد.
البته نکته مهم این است که بخشی دیگری از فاضلاب که آلوده به مواد شیمیایی است، نیز در صورت تصفیه با شرایط تایید شده از سوی محیط زیست می‌تواند به چاههای جاذب یا آب های جاری وارد شوند یا برای کشاورزی و فضای سبز به کار بروند. روندی که به طور قطع باید تحت نظارت و کنترل کارشناسان اجرایی شود تا خود به معضل جدیدی تبدیل نشود.
همه این اظهار نظرها و توضیح علت ها در حالی بیان می شود که با استناد به سخنان  رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا پس از 15 سال از زمان اجرای پروژه فاضلاب کشور تا به امروز به طور متوسط 54 درصد کشور به این شبکه متصل شده است که این حجم با توجه به زمان سپری شده نه تنها رضایت بخش نیست بلکه بازه زمانی 15 ساله دیگری را برای اجرایی شدن 100 درصدی این پروژه در پیش روی ما قرار می دهد که می تواند تهدیدی برای سلامت افراد و بهداشت جامعه باشد. هر چند که میدانی معتقد است با این سرعت پیشرفت شاید تا 30 سال آینده شبکه فاضلاب کشوری تکمیل شود، البته تا آن زمان هم تاسیسات فعلی ما فرسوده شده و باید آنها را بازسازی کنیم.

واقعیت این است که اگرچه متولیان امر در سازمان ها و نهادهای ذی ربط توپ را به زمین دیگری و بعد به حیاط خلوت بودجه و اعتبار می اندازند، و از پیگیری، راه اندازی سامانه نظارتی و برنامه ریزی برای بی خطرسازی زباله ها و پساب های بیمارستانی سخن می گویند، اما آنچه می تواند پاسخی به همه این ابهامات، چالش ها و ناهمخوانی آمارهای اعلام شده باشد، خبر اجرایی شدن 100 درصدی جمع آوری فاضلاب ها و پساب هایی است که می تواند بهداشت و سالامت جامعه را به خطر اندازد که به نظر می رسد تحقق این امر نیز یا 15 سال دیگر زمان می برد یا نیاز به عزم جهادی و مدیریت دقیق دارد. علاوه براین بررسی آماری تفاوت ها و شاید تناقض های عنوان شده نیز خالی از لطف نیست، زیرا که دستیابی  به اطلاعات دقیق فارغ از انداختن توپ تقصیر به زمین دیگری می تواند که روند اجرایی برنامه های و طرح های موثر در این زمینه را تسریع کند.