سلامت نیوز: تا زمانی كه به مقوله مدیریت بحران به عنوان یك مدیریت لوكس نگاه كنیم باید همچنان منتظر حوادث ناگواری همچون توفان، سیل و زلزله در جای جای كشور باشیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جوان، حادثه سیل و توفان اخیر در تهران و استان البرز نشان داد كه مدیریت بحران و اعضای آن در كشور فقط جنبه تشریفاتی داشته و فقط ایده‌های حبابی از جلسات آن خارج می‌شود و سیل و توفان هفته گذشته و مشابه آن در سال گذشته پایتخت خود بهتر گواه بر این مدعا است كه مدیریت بحران در كشور ما از جنبه عملیاتی آن خارج شده و تبدیل به ابزاری شده است تا مدیران مربوطه دستگاههای متولی فقط شعار بدهند. وقوع حوادث اخیر نشان داد كه مسئولان دستگاههای مختلف در سه فاز زمانی قبل، حین و بعد از حادثه نه تنها نتوانسته‌اند كاری انجام دهند بلكه اختلافات میان دستگاههای متولی نیز به نوعی مشخص شد و اظهارنظر مسئولان در بخش‌های مختلف بر روی سایت‌های خبری قرار گرفت و این پرسش بی‌پاسخ مانده كه این همه مسئول كه برای سیل و توفان اخیر اظهارنظر كرده‌اند از اعضای شورای شهر تهران و مسئولان شهرداری گرفته تا مسئولان ستاد مدیریت بحران در رده‌های مختلف قبل از حادثه چرا ساكت بودند و برای پیشگیری و كاهش خسارت‌های جانی و مالی اقدامات عملیاتی را انجام نداده‌اند و حالا فقط طرح مسئله و مشكل می‌كنند و راهكار ارائه می‌دهند؟ و كسی هم حاضر نیست بخشی از این چالش و مشكل را بر عهده بگیرد. هرچند در برابر جان افراد بی‌گناهی كه در این حوادث جان باختند كسی خود را مسئول نمی‌داند و همچنان توپ را به زمین دیگری می‌اندازند كه خود گواهی بر نبود مدیریت بحران در كشور است.
هر دستگاه ساز خود را می‌زند
در كشور ما حوادث كوچك چنان خسارت‌های جانی و مالی سنگینی به بار می‌آورد كه دیگر مجالی برای پرداختن به حوادث بزرگ نمی‌ماند. نمونه‌های آن را می‌توان در حوادث اخیر سیل و توفان سال گذشته و امسال مشاهده كرد. در این زمینه محمد حقانی عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینكه در زمان بحران، ساز و كار تعریف شده‌ای نداریم، گفت: هر دستگاه در زمان بحران ساز خود را می‌زند.
وی ضمن اشاره به حادثه اخیر در شهر تهران و بروز سیل در منطقه سنگان و سولقان، اظهار داشت: نكته‌ای كه در این زمینه باید به آن اشاره كرد این است كه مجموعه مدیریت شهری و به ویژه پرسنل خدمات شهری در این زمینه فعالیت گسترده‌ای را برای كاهش مشكلات و ارائه خدمات به آسیب‌دیدگان داشتند.
حقانی خاطر نشان كرد: به دلیل اینكه ما زیرساخت‌های لازم را نداریم و نمی‌توانیم در برابر حوادث موفق عمل كنیم همین امر مشكلاتی را برای شهر و شهروندان به بار می‌آورد. عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینكه در زمان بحران، ساز و كار تعریف شده‌ای نداریم، گفت: در حوادث تنها یك دستگاه مسئول نیست و باید سایر سازمان‌ها، دستگاه‌ها، نهادها و ارگان‌ها به وظایف ذاتی خود عمل كنند كه متأسفانه در برخی حوادث اتفاقاتی می‌افتد كه شاهد عدم همكاری اینگونه دستگاه‌ها هستیم. همچنین عضو شورای اسلامی شهر تهران تصریح كرد: متأسفانه عرض و طول انهار ما در سال‌های گذشته تغییر پیدا كرده است و به تبع آن شاهد مشكلاتی به دلیل این تغییرات در شهر تهران بوده و هستیم و پوشاندن انهار در مناطق و محلات مشكلاتی را در مواقع بحران، سیل و بارندگی ایجاد می‌كند كه باید به این نكات توجه شود.
ناهماهنگی در مدیریت بحران
وقتی درك صحیحی از مدیریت بحران با توجه به شرایط موجود كشور كه همیشه در بحران هستیم نداریم چگونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم بتوان از حوادث ناگوار به سلامت عبور كرد؟ در این زمینه اقبال شاكری رئیس كمیته عمران شورای شهر با اشاره به حوادث سیلاب اخیر در تهران گفت: متأسفانه هماهنگی بین سازمان هواشناسی، مدیریت بحران، اورژانس، هلال احمر، آتش‌نشانی و شهرداری وجود ندارد. وی با بیان اینكه هواشناسی در مدیریت بحران ضعیف عمل كرده است، گفت: بدون اطلاع‌رسانی قبلی و بدون اعلام آمادگی به ارگان‌ها این حوادث رخ داده است چراكه در سال گذشته نیز حوادث مشابه رخ داده است. وی با تأكید بر این موضوع كه در مدیریت بحران نیازمند ارزیابی هستیم، گفت: نباید جان و مال مردم در حوادث به خطر بیفتد.
عضو شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینكه مدیریت بحران در شهر تهران ناهماهنگی سنگینی دارد گفت: اورژانس اعلام می‌كند شرایط بحران را به آنها اعلام نكرده‌اند و از تلفن‌های مردمی به این نتیجه رسیده‌اند.
بی‌تدبیری سازمان مدیریت بحران در زمان حوادث
احمد حكیمی‌پور رئیس كمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران ضمن اشاره به اینكه سازمان‌ها و دستگاه‌ها به شهرداری به عنوان یك قلك نگاه می‌كنند، گفت: بی‌تدبیری سازمان مدیریت بحران در زمان حوادث كاملاً مشهود است.
وی با اشاره به وقوع سیل و توفان در تهران و به ویژه در مناطق سولقان و سنگان اظهار داشت: یكی از مشكلاتی كه در سال‌های گذشته بارها و بارها به آن اشاره شده عدم هماهنگی و تعامل بین دستگاههای مسئول در بحران است. ستاد مدیریت بحران باید طبق وظایفی كه به عهده دارد به موقع وارد عمل شود و بتواند با برنامه‌ریزی دقیق و مدون مشكلات را كاهش دهد. عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینكه متأسفانه پیش‌بینی سازمان‌های مسئول از جمله سازمان مدیریت بحران و سازمان هواشناسی در حادثه اخیر درست نبوده است اضافه كرد: بر اساس پیش‌بینی نادرست، پیشگیری درستی نیز صورت نگرفته است و همین امر باعث وارد آمدن خسارت زیادی به شهروندان شده است و قطعاً ما در آینده نیز با چنین حوادثی روبه‌رو خواهیم بود و می‌طلبد كه از هم‌اینك دستگاههای مسئول با برنامه‌ریزی و همكاری و بدون موازی‌كاری برنامه‌هایی را برای پیشگیری و كاهش حوادث در مواقع بحران داشته باشند.
با این حال شهرداری وظایف عدیده‌ای را به عهده دارد و اولین مأموریت آن نظافت شهری و خدمات شهری است و امیدواریم دستگاه‌ها و سازمان‌ها نگاه درستی به شهرداری داشته باشند.
حادثه سیلاب به مجلس رسید
حسین طلا نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با اشاره به حادثه اخیر در تهران گفت: كوتاهی و عدم اعلام و اطلاع‌رسانی سازمان هواشناسی مثل گذشته كاملاً مشهود است و این در حالی است كه تهران در شرایط عادی هم در بحران قرار دارد.
وی با اشاره به اینكه حادثه اخیر در تهران از چند جهت قابل بررسی و اهمیت است، اظهار داشت: متأسفانه در سال‌های اخیر و به دلیل عدم مدیریت بحران مشكلاتی را در تهران شاهد بوده‌ایم. به گونه‌ای كه در همین حادثه اخیر و سیل و توفانی كه مردم تهران را غافلگیر كرد، سازمان هواشناسی باید اطلاع‌رسانی دقیقی را می‌داشت و در این زمینه سازمان هواشناسی كوتاهی كرده است. طلا خاطر نشان كرد: یكی دیگر از دستگاه‌هایی كه در این زمینه باید پس از اطلاع از وضعیت آب و هوا، وارد صحنه می‌شد شركت آب منطقه‌ای بوده كه در این زمینه نیز عملكرد خوبی از سوی این دستگاه شاهد نبوده‌ایم. همچنین ستاد حوادث در استانداری نیز باید در این زمینه ورود پیدا می‌كرد و اقدامات لازم را انجام می‌داد كه در این زمینه نیز شاهد عدم حضور این ستاد در این حادثه بوده‌ایم و متأسفانه چند حادثه اخیر در شهر تهران نشان داد كه دستگاههای ما آمادگی لازم در برابر بحران‌ها را ندارند و در این زمینه باید اقدامات لازم و تأمین تجهیزات و آموزش در دستور كار مسئولان مربوطه قرار گیرد.
جایگاه مدیریت ریسك در مدیریت بحران
همچنین اكبرپور معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران كشور با تأكید براهمیت پیشگیری از بروز مشكلات ناشی از بحران، تصریح كرد: پیشگیری هنر مدیریتی است، دنیای امروز دنبال مدیریت ریسك است.
وی خاطرنشان كرد: غالب سكونتگاه‌های كشور در بستر رودخانه‌ها ایجاد شده است كه این امر سبب افزایش بروز بحران ناشی از بارندگی‌ها و سیلاب‌ها می‌شود. در این راستا باید برنامه‌ریزی درستی برای پیشگیری از بحران داشته باشیم.
اكبرپور با اشاره به سه آیتمی كه مقام معظم رهبری برای مدیریت بحران تعریف كرده‌اند، اظهاركرد: افزایش آگاهی و آموزش مردم و مسئولان در برابر بلایای طبیعی به ویژه زلزله و بلایای جوی، ایجاد مدیریت واحد با تأیید رئیس جمهور برای آمادگی و اقدام مؤثر و فرماندهی واحد در دوران بحران و همچنین تقویت آمادگی و امكانات درساعت اولیه حوادث برای امداد و اسكان آسیب‌دیدگان این سه آیتم هستند كه ما موظف به اجرای آن هستیم.
ضعف اطلاع‌رسانی در مدیریت بحران
در دو حادثه سیل و توفان هفته گذشته و سال گذشته بحث چگونگی اطلاع‌رسانی وضعیت مدیریت در شیوه‌های اطلاع‌رسانی سبب شده تا به‌رغم پیش‌بینی‌های اولیه برای وقوع حوادث بخش‌های متولی نتوانند به بهترین شكل ممكن اطلاع‌رسانی صحیح انجام دهند. بر این اساس ضعف در شیوه سیستمی اطلاع‌رسانی سبب شده تا خسارت‌های جانی و مالی افزایش پیدا كند. در حقیقت می‌توان از دو حادثه مشابه توفان و سیل كه در دو فاز زمانی متفاوت اتفاق افتاد نتیجه گرفت كه مدیریت بحران نیازمند مدیریت قوی و كارا باید باشد تا بتواند دركمترین زمان ممكن امور اطلاع‌رسانی و سایر اقدامات بخش‌ها را هماهنگ كند. به واقع به دلیل نگاه از بالا به پایین در بحث مدیریت بحران كه بخش‌های زیرمجموعه باید كارها را انجام دهند وظایف ذاتی دستگاه‌ها گوشزد نشده و با كوچك‌ترین خللی در امور فاجعه عظیمی به بار می‌آید.
متأسفانه با آنكه كشور ایران در معرض بیش از 35 نوع حادثه كوچك و بزرگ طبیعی و غیرمترقبه قرار دارد و همچنان آمار تلفات و خسارت‌ها كاهش نمی‌یابد نشان از آن دارد كه مدیریت بحران در كشور ما بر مسیر آزمون و خطا به پیش می‌رود و چشم‌انداز و اهداف آن فقط بر روی پرونده‌ها نقش بسته است كه كارایی لازم را نمی‌توان از آن گرفت. اینكه ایراد كار در افراد مسئول در این بخش‌هاست و یا اینكه به صورت سیستمی مدیریت بحران دچار بحران شده است را باید با نگاه كنجكاوانه دنبال كرد و دستگاه‌ها و بخش‌های قانونگذار نیز باید پروسه مدیریت بحران را در كشور بار دیگر معنا كنند چرا كه تاكنون مدیریت بحران در كشور ما نتوانسته است پاسخگوی كم‌كاری و ناكارآمدی در این حوزه باشد.
گرچه آمادگی برای بحران، جزو اصول اولیه مدیریت بحران است اما متأسفانه دیده می‌شود كه به وقت بروز بحران‌های طبیعی مانند سیل و توفان پای ستاد مدیریت بحران در كشورمان نیز در گل فرومی‌رود و عمدتاً مدیران از غافلگیری در بحران‌ها سخن می‌گویند و كم‌كاری‌های صورت گرفته را با این بهانه توجیه می‌كنند. این در حالی است كه ستاد مدیریت بحران باید اصل آمادگی و عدم غافلگیری در بحران ها را همواره مدنظر قرار دهد. به هر جهت ماجرای مدیریت بحران در كشورمان به مدیریت اخبار خوب و بد تبدیل شده است و همواره دیده می‌شود كه دستگاههای مسئول در روزهای آفتابی خودی نشان می‌دهند و همه اخبار خوب را به پای فعالیت خود می‌گذارند و در روزهای توفانی و بحران‌های اینچنینی خلع مسئولیت می‌شوند و انگشت اتهام خود را به سمت دیگران نشانه می‌روند. در واقع همه در موفقیت‌ها و ناكامی‌ها سهیم هستند و همین موضوع بحران اصلی مدیریت بحران دركشور است.
تا زمانی كه به مقوله مدیریت بحران به عنوان یك مدیریت لوكس نگاه كنیم باید همچنان منتظر حوادث ناگواری همچون توفان، سیل و زلزله در جای جای كشور باشیم.
نظر شما