سلامت نیوز: اگر شما در به خواب رفتن یا در طول خواب خود دچار مشکل هستید و در طول روز احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنید، ممکن است به یکی از اختلالات خواب مبتلا شده باشید. خواب تنها به معنای فقدان بیداری نیست.

مطالعات دهه‌های اخیر  روی خواب نشان داده که یک دوره خواب طی شب از مراحل مشخصی تشکیل شده است. برخلاف آنچه به صورت عمومی تصور می‌شود، مغز انسان در هنگام خواب به طور کامل فعال بوده و در هر مرحله از خواب فعالیت‌های خاصی در بدن ایجاد می‌شود. برخی از همین فعالیت‌های حیاتی هستند که باعث نشاط و عملکرد مناسب در روز بعد می‌شوند بنابراین ضروری است که تمام افراد خوابی درست و استاندارد داشته باشند.

دکتر سوسن صالح پور متخصص طب کار و بیماری‌های شغلی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: نیاز به خواب از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و نیز در هر فردی هم در طول دوره‌های مختلف زندگی تغییر می‌کند.

بیشتر بالغان در شبانه‌روز به 7 تا 8  ساعت خواب نیاز دارند. اما باید در نظر داشت که آنچه اهمیت دارد تنها کمیت خواب نیست بلکه کیفیت خواب و مراحل مختلف خواب طی شده در طول شب نیز بر عملکرد فرد در روز بعد مؤثر هستند. یکی از اثرات مهم خواب، روی عملکرد فرد است.

افراد برای داشتن عملکرد مناسب نیاز دارند که درست فکر کنند و از حافظه‌ شان به درستی استفاده کنند. هنگام خواب راه‌های عصبی لازم برای یادگیری و حافظه بسیار فعال هستند.

حتی اگر یک ساعت از خواب مورد نیاز ما کاهش یابد، در روز بعد قدرت تمرکز و زمان واکنش ما دچار اختلال می‌شود. مطالعات نشان‌داده‌اند افرادی که دچار کمبود خواب هستند، بیشتر احتمال دارد که در تصمیم‌گیری‌های خود دچار خطا شوند و این افراد اغلب ریسک‌پذیرتر از افراد دیگر هستند.

نتیجه عملکرد ضعیف افراد در شغل و کارشان احتمال ایجاد ریسک، حادثه و خطا را در محل کارشان افزایش می‌دهد.

دکتر صالح‌پور تصریح می‌کند: عده‌ای از افراد معتقد هستند هرچقدر که خواب بیشتری داشته باشند سالم تر هستند اما این‌طور نیست. همان‌طور که کمبود خواب ما را مستعد بیماری و عوارض سلامتی می‌کند، پژوهش‌ها گویای این موضوع هستند که خواب بیش از 9-8 ساعت در شبانه‌روز نیز عوارض منفی بر بدن دارد. این عوارض عبارتند از: چاقی و دیابت، بیماری قلبی، افسردگی و سردرد.

وی در خصوص عواملی که باعث مشکلات خواب می‌شوند، می‌گوید: مقداری از مشکلات خواب به رعایت نکردن بهداشت خواب از قبیل مصرف کافئین، تماشای تلویزیون یا فعالیت بدنی شدید شبانه (  قبل از خواب) و... مربوط می‌شود. علل دیگر بی‌خوابی می‌تواند بیماری‌هایی نظیر افسردگی، استرس یا دیگر اختلالات خُلقی، بیماری‌های مزمن مثل آسم، آرتریت، آلزایمر و اختلالات تیروئید یا عوارض ناشی از داروی‌های مصرفی فرد باشد. گروه دیگری از بی‌خوابی‌ها مربوط به اختلالات خواب است که شایع ترین آنها عبارتند از اختلال بی‌خوابی مزمن، آپنه خواب، سندرم پاهای بی‌قرار و نارکولپسی.این اختلالات نیاز به بررسی و درمان پزشکی دارند.

این متخصص طب کار و بیماری‌های شغلی در خاتمه می‌گوید: شغل افراد نیز می‌تواند در کیفیت خواب شان تأثیر گذار باشد. اختلالی به نام اختلال خواب شیفت کاری وجود دارد که به علت کار در شیفت شب (شب کاری) یا شیفت‌های چرخشی ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال در خواب رفتن مشکل داشته یا در هنگام انجام کار، در بیدار و هشیار ماندن دچار مشکل هستند. این مشکل بر اثر اختلال در ریتم سیرکادین یا ریتم شبانه‌روزی بدن ایجاد می‌شود. ریتم شبانه‌روزی ما بر اثر تحریکات دریافت شده از روشنایی روز تنظیم می‌شود. در واقع تاریکی و روشنایی سرنخی است که با تنظیم ملاتونین بدن، به ما می‌گوید کی بخوابیم و کی بیدار باشیم. وقتی فردی در طی شب کار کرده و در روز بخواهد بخوابد، ساعت بیولوژیک بدن باید  روی خواب روز تنظیم شود که گاهی کار بسیار مشکلی است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است حتی تا 4 ساعت کمبود خواب در طی شبانه‌روز پیدا کنند و نتیجه آن می‌تواند عملکرد ضعیف، کمبود انرژی و تمرکز، ریسک بالای خطا در کار و یا آسیب‌ها و حوادث شغلی باشد. البته تمام افراد شیفت‌کار دچار این اختلال نمی‌شوند. برخی از افراد طی مدت چند هفته خواب‌شان تنظیم می‌شود.