اغلب ما از خطرات بزرگ شدن شكم آگاه هستیم. اما آیا كاهش تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) با افزایش سن هم عوارضی دارد؟

پژوهشی كه اخیرا در اجلاس سالانه متخصصان غدد درون‌ریز آمریكا منتشر شد نشان داد كه مردانی كه میزان تستوسترون در آنها پایین است نسبت به همردیفانشان با میزان‌های طبیعی تستوسترون 33 درصد بیشتر در معرض خطر مرگ هستند.

آیا این یافته‌ها به معنای آن است كه باید برای این مردان درمان جایگزین با تستوسترون تجویز كرد؟ گرچه مصرف مكمل‌های تستوسترون از دهه1990 در آمریكا رشدی انفجاری داشته است.

خانم گیل لافلین، استادیار پزشكی پیشگیری و خانواده در دانشگاه كالیفرنیای سن‌دیه‌گو و سرپرست این تحقیق در این مورد چندان مطمئن نیست.
او در مصاحبه‌ای به پرسش‌ها در این زمینه پاسخ می‌دهد:

    *  در مورد میزان پایین تستوسترون و مشكلات بهداشتی مربوط به آن چه می‌دانیم؟

مردان سالمندی كه دچار كمبود تستوسترون هستند، میل جنسی كمتر، انرژی كمتر، توانایی كمتر برای تمركز و میزان پایین‌تر تراكم استخوانی دارند. آنها همچنین دچار تجمع چربی در اطراف قسمت میانی بدن می‌شوند و در معرض خطر بالاتر مقاومت به انسولین، سندرم متابولیك و دیابت هستند.

در بررسی ما با در نظر گرفتن سایر عوامل خطرزا؛ مردان با میزان پایین‌تر تستوسترون نسبت به افراد با تستوسترون طبیعی، 33 درصد بیشتر در معرض خطر مرگ قرار داشتند. البته توجه داشته باشید میانگین سنی افراد مورد بررسی ما 71 سال بود، یعنی این مردها در گروه سالمندان قرار داشتند.

    * و شما از این یافته‌ها شگفت‌زده شدید؟

شگفت‌زده؟ نه. خب ما انتظار خاصی نداشتیم. میزان پایین تستوسترون با ایجاد شماری از بیماری‌ها در مردانی همراه است كه زمینه قبلی ایجاد آن را نداشته‌اند، مانند دیابت.
مردانی كه دچار بیماری عروق تغذیه‌كننده قلب یا عروق كرونری هستند نیز میزان تستوسترون پایین‌تری دارند، بنابراین ما می‌دانیم كه میزان تستوسترون با این بیماری ارتباط دارد؛ البته ما هنوز مطمئن نیستیم كه كاهش احتمال بقا در مردان با تستوسترون پایین به همین علت باشد.

    * آیا در جهت مقابل افراد با میزان بالای تستوسترون احتمال بقای بیشتری دارند؟

نكته بسیار مهمی است. ما شاهدی نیافتیم كه داشتن میزان بالاتر تستوسترون اثری حفاظتی داشته باشد. به عبارت دیگر درصد احتمال خطر مرگ در مردهای با میزان تستوسترون پایین، نسبت به میانگین خطر مرگ، تفاوتی نداشت.

    * به‌نظر می‌رسد پزشكان برای مردانی كه میزان تستوسترون پایینی دارند به‌طور فزاینده‌ای مكمل‌های تستوسترون تجویز می‌كنند. آیا پژوهش‌ها از دادن تستوسترون اضافی حمایت می‌كنند؟

ما پیشنهاد نمی‌كنیم كه مردان در سنین بالا مصرف تستوسترون را آغاز كنند- حتی گروهی كه میزان تستوسترون در آنها پایین است- ما به‌طور قطعی نمی‌دانیم كه آیا مصرف تستوسترون مكمل مفید و بی‌خطر باشد.

ما در حال جمع‌آوری اطلاعات هستیم. در حال حاضر كارآزمایی بالینی كنترل‌شده و تصادفی‌شده با تعداد افراد كافی و با قدرت آماری كافی برای نتایج معنادار،  در این زمینه انجام نشده است.

    *  آیا برای چنین مردانی توصیه‌ای عملی دارید؟

كم كردن چربی‌های اضافی در اطراف شكم و كمر ممكن است به افزایش تستوسترون بینجامد.

چاقی مركزی با میزان پایین تستوسترون ارتباط دارد و نشان داده شده است كه مردان دچار چاقی مركزی وقتی روی رژیم‌های كاهنده وزن قرار داده می‌شوند میزان تستوسترون در آنها افزایش می‌‌یابد. در حال حاضر ما نمی‌دانیم چرا.

جالب این است كه چاقی مركزی در مردان با كاهش میزان تستوسترون همراه است، در حالی‌كه چاقی مركزی در زنان با افزایش میزان تستوسترون همراهی دارد.

    *  و شما اعتقاد دارید كه مردان دارای میزان پایین تستوسترون كه دچار چاقی اطراف شكم و كمر هستند، می‌توانند تا حدی میزان آن را كنترل كنند؟

بله در واقع می‌توانند؛ این امر به شرطی ممكن است كه آنها تغییراتی در شیوه زندگی‌شان بدهند- یعنی كاری كه ما می‌خواهیم انجام دهیم، ورزش بیشتر و تغذیه مناسب‌تر- و كم كردن جربی‌های قسمت میانی بدن. با انجام این كارها بسیاری از سیستم‌ها در بدن آنها بهبود پیدا می‌كند كه میزان تستوسترون تنها یكی از آنهاست.

    * 29 درصد مردان در تحقیق شما تستوسترون پایین داشتند. به‌نظر می‌رسد كه در بالای 50 سال كاهش تستوسترون نسبتا شایع باشد؟

درست است. تستوسترون با افزایش سن به‌طور كلی كاهش می‌یابد. بسیاری از كارشناسان معتقدند در حوالی 60 سالگی حدود 30 درصد مردان نقصان تستوسترون دارند و در آنها علائمی مانند كاهش انرژی، خستگی، ناتوانی در تمركز، كاهش میل جنسی ظاهر ‌می‌شود. در حال حاضر پژوهش‌های بسیاری در این زمینه در جریان است؛ البته آنچه مورد نیاز است یك كارآزمایی بالینی بزرگ با كنترل دارونما است تا در آن آثار استفاده از مكمل‌های تستوسترونی به آزمون گذاشته شود.