سلامت نیوز: مصرف مشروبات الکلی در بین ایرانیان یکی از معضلاتی است که در سال های اخیر آنقدر افزایش یافته که وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی را به فکر ایجاد مراکز ترک الکل انداخته است. به گفته سردار احمدی مقدم فرمانده سابق نیروی انتظامی در سال 1390 حدود 200هزار نفر معتاد به الکل در کشور وجود داشت. اما آنچه موضوع مصرف مشروبات الکلی را در روزهای اخیر به صدر اخبار کشور آورد اعلام آمارهای وحشتناک از مصرف سالانه الکل از سوی معاون بهداشتی وزیر بهداشت بود که اگرچه تکذیب شد اما این نگرانی را ایجاد کرد که با نبود آمار صحیح و دقیق از میزان مصرف چگونه می توان با این معضل مقابله کرد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از شفقنا زندگی، بر اساس احکام دین مبین، شرب خمر حرام و مشمول حد است. بر طبق قوانین کشور نیز مصرف و خرید و فروش مشروبات الکلی ممنوع و دارای مجازات خواهد بود. برخورد با معضل مشروبات الکلی نیازمند داشتن آمار دقیق از میزان مصرف الکل در کشور است که در این خصوص به دلایل روشن، آمار دقیقی در دسترس نیست. همچنین با وجود پذیرش اینکه الکلیسم در کشور وجود دارد و راه اندازی مراکز ترک، اما هنوز سیاستگذاری واحدی برای برخورد با این مشکل در برنامه ریزی های کلان صورت نگرفته است.
گفت وگو با سعید صفاتیان رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد: رتبه نوزدهم ایران در جهان از نظر میزان مصرف در مصرف کنندگان/ میزان مصرف مشروبات الکلی در ایران 10 لیتر بیش تر از میانیگن جهانی
دکتر سعید صفاتیان رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد در کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با شفقنا زندگی با اشاره به طرح بحث مصرف الکل در شورای اجتماعی وزارت کشور، می گوید: با طرح این بحث کمیته ای متشکل از 15تا20دستگاه برای مقابله با معضل مصرف الکل تشکیل و وزارت کشور متولی کار شد.
وی با بیان اینکه ایران از نظر تعداد مصرف کنندگان الکل در رتبه 166 در دنیا قرار دارد، می افزاید: رتبه کشور از نظر تعداد مصرف کنندگان پایین است اما انچه باعث نگرانی است مصرف بالای الکل در افراد مصرف کننده است. به گونه ای که در کشورهایی مانند آمریکا و روسیه که در رتبه های بالای جدول تعداد مصرف کنندگان قرار دارند میزان مصرف هر مصرف کننده 15 لیتر است اما این میزان در ایران به 25 لیتر می رسد و همین میزان سالانه مصرف الکل در میان مصرف کنندگان در رتبه نوزدهم دنیا قرار داده است.
این کارشناس درمان اعتیاد با بیان اینکه قیمت مشروبات الکلی مانند شراب و آبجو که درصد الکل کمتری دارند در ایران بالاست، ادامه می دهد: در خارج از کشور بیشتر مشروباتی مانند شراب قرمز با الکل 10تا12درصد و یا آبجو با الکل 5تا8درصد رواج دارد. اما منطقااین قبیل مشروبات در ایران کمتر در دسترس است و قیمت بالایی نیز دارد. لذا دیده می شود یک نوجوان 15ساله ایرانی برای شروع مصرف الکل از مشروباتی مانند عرق های دست ساز استفاده کند که 40درصد الکل دارد و یک لیتر آن که هم قیمت یک قوطی آبجو است برای چند نفر کفایت می کند. اما این میزان بالای الکل در طول سال ها دیگر نمی تواند جوان را راضی کند و میزان مصرف را بالا می برد.
لزوم برنامه ریزی برای آگاهی بخشی در مورد مصرف الکل
وی با تاکید بر لزوم برنامه ریزی برای اطلاع رسانی و آگاهی بخشی در مورد مصرف الکل، خاطرنشان می کند: هم اکنون وزارت بهداشت با همکاری دانشگاه های علوم پزشکی در حال طراحی برای گسترش مراکز ترک الکل است اما گسترش این مراکز نیاز به سیاستگذاری های کلان و برنامه ریزی های دقیق دارد تا معتاد الکلی که برای درمان مراجعه می کند مطمئن باشد که تحت تعقیب قضایی قرار نمی گیرد.
هنوز تعداد مصرف کنندگان الکل در کشور مشخص نشده اند
صفاتیان به آمار احتمالی 60تا80میلیون لیتری مصرف مشروبات الکل در کشور اشاره و تاکید می کند: هیچ کدام از آمارهای ارائه شده در زمینه میزان مصرف الکل در بین ایرانیان چندان دقیق نیست زیرا هنوز تعداد مصرف کنندگان الکل در کشور مشخص نشده اند و تا زمانی که بررسی دقیق و جامعی در این زمینه صورت نگیرد نمی توان به این قبیل آمارها استناد کرد.
گفت وگو با دکتر علی باغبانیان روانپزشک: افراط و تفریط ایرانی حتی در مصرف الکل
مصرف زیاد از حد مشروبات الکلی در بین مصرف کنندگان از یک سو و شروع مصرف با الکل های درصد بالا دو موضوعی است که الگوی مصرف الکل را در ایران با سایر کشورها به ویژه کشورهایی که که مصرف الکل در آنها آزاد است تا حدودی متفاوت کرده است. تفاوتی که دکتر علی باغبانیان روانپزشک در گفتگو با خبرنگار شفقنا زندگی آن را با خصوصیت بارز افراط و تفریط در فرهنگ ایرانی مرتبط می داند و معتقد است: افراط و تفریط را می توان در زمانی دید که امکان مصرف ماده ای فراهم می شود که می تواند مورد سوءمصرف قرار گیرد. ماده ای مانند الکل و مشروبات الکلی که بدون توجه به عوارض زیاد آن برای بدن که فرد با هدف حل مشکلات و فراموشی سختی ها به مصرف آن روی می آورد و در ابتدا نیز آرامش نسبی برایش حاصل می شود اما به مرور زمان این آرامش از بین می رود و در صورت عدم مصرف علائم وابستگی و اعتیاد خود را نشان می دهد.
وی با اشاره به عوارض جسمانی مصرف الکل، می افزاید: ممنوعیت تهیه و توزیع الکل در کشور دسترسی به این مشروبات را سخت کرده است. از این رو بسیاری از افراد مصرف کننده زمانی که فرصتی برای نوشیدنی مشروبات به دست می آورند در نوشیدن زیاده روی می کنند زیرا این تصور وجود دارد که دیگر تا مدت ها از این فرصت ها دست نمی دهد.
باغبانیان هزینه کمتر مشروبات دست ساز ایرانی را نیز در این زمینه موثر می داند و می گوید: این مشروبات با درصدی بالای الکل به رغم خطرات زیادی که دارند و ناخالصی هایی که در بسیاری از آنهاست به علت قیمت پایین تر بیشتر مورد توجه قرار می گیرند و مصرف انها در کشور بالاست. این در حالی است که در کشورهایی که خرید و فروش الکل و مشروبات الکلی آزاد است افراد در حد بسیار کم و ان هم به صورت مخلوط با سایر مواد مشروبات الکلی مصرف می کنند.
میزان بالای مسمومیت و مرگ و میر بر اثر مصرف مشروبات تقلبی
وی با اشاره به میزان بالای مسمومیت و مرگ و میر بر اثر مصرف مشروبات تقلبی، ادامه می دهد: بخشی از تصادفات نیز در کشور به دلیل زیاده روی در مصرف الکل است که باعث مرگ و میر و یا معلولیت افراد زیادی در کشور می شود.
این روانپزشک با بیان اینکه انتقال اطلاعات در مورد مشروبات الکلی از طریق رسانه های عمومی چندان پسندیده نیست، خاطرنشان می کند: وزارت بهداشت می تواند با شناسایی معتادان به الکل در کشور، اطلاعات لازم را به انها ارائه دهد تا از مشکلات بعدی برای این افراد و خانواده های آنها پیشگیری کند.
وی به عوارض روانی الکل بر افراد مصرف کننده اشاره و تاکید می کند: مصرف مشروبات الکلی بر روی سیستم اعصاب مرکزی بدن تاثیر مستقیم دارد و سه دقیقه پس از ورود به معده جذب خ.بن شده و بر روی مغز اثر می گذارد.
باغبانیان با بیان اینکه خوردن مشروبات الکلی در بار اول باعث اختلال در جهت یابی و تشخیص زمان و مکان و اشخاص می شود، می گوید: مصرف طولانی مدت الکل فرد را عصبی مزاج می کند و باعث بروز علائم افسردگی و اضطراب می شود.
وی با بیان اینکه مصرف الکل در بار اول می تواند باعث مسمومیت و حتی مرگ فرد شود، تاکید می کند: در مواردی نیز به دلیل مصرف زیاد الکل و یا مصرف مشروبات تقلبی فرد دچار مسمومیت و مرگ و یا معلولیت هایی مانند کوری می شود که تاکنون بارها در کشور رخ داده و جان بسیاری از افراد را گرفته است.
گفت وگو با علی سالاریان، متخصص اعتیاد: رواج سبک زندگی غربی باعث افزایش مصرف الکل شده است
اگرچه آمار دقیقی از تعداد مصرف کنندگان الکل در کشور در دست نیست اما نظرسنجی ها و بررسی های اماری محدودی که در این زمینه انجام شده نشان دهنده افزایش مصرف الکل از یک سو و حساسیت کمتر خانوده ها به مصرف مشروبات الکلی در از سوی دیگر است.
موضوعی که به گفته دکتر علی سالاریان، متخصص اعتیاد ناشی از رواج سبک زندگی غربی در میان خانواده هاست.
سالاریان در گفتگو با خبرنگار شفقنا زندگی با بیان اینکه در سال های اخیر با توجه به گسترش وسایل ارتباط جمعی سبک و اسلوب زندگی خانوادگی به سمت زندگی های غربی و مدرن پیش رفته است، می گوید: اما متاسفانه شاهدیم به جای اینکه نظم و انضباط حاکم بر زندگی های غربی وارد خانواده های ایرانی شود ظواهر این زندگی ها مانند استفاده از الکل در فرهنگ غربی به عنوان سوء مصرف شناخته نمی شود در میان خانواده ها رواج یافته است و همین موضوع باعث کاهش حساسیت خانواده ها نسبت به مصرف الکل شده است.
وی با اشاره به خطرات مصرف الکل برای همه افراد به ویژه جوانان و نوجوانان، اظهار می کند: بر اساس نظریه دریچه ای استفاده از الکل و سیگار و سایر مواد شبه قانونی دروازه ورود به سوء مصرف مواد مخدر است.
در اینکه مصرف الکل در کشور بالاست شکی نیست
سالاریان با بیان اینکه در اینکه مصرف الکل در کشور بالاست شکی نیست، ادامه می دهد: تخمین درستی از میزان مصرف الکل در کشور وجود ندارد زیرا این مواد علاوه بر اینکه از راه های و مبادی غیرقانونی و قاچاق وارد کشور می شود در آشپزخانه ها و به صورت دست ساز و خانگی نیز تولید می شود. بنابراین آمار درستی از میزان آن در دست نیست.
وی تغییرات هرم جمعیتی و افزایش جمعیت جوانان را نیز یکی دیگر از دلایل افزایش مصرف الکل در کشور ذکر می کند و می افزاید: بخشی از مشکل نیز به مشکلات فرهنگی باز می گردد که مسوولان می توانند با ایجاد سازوکارهای فرهنگی و آگاهی بخشی و اطلاع رسانی گامی در این خصوص بردارند.
رئیس نظام پزشکی شهرستان نور اولین گام در رفع هر مشکل را پذیرش مشکل می داند و تاکید می کند: اولین گام در مورد ترک هرگونه مواد مورد سوء مصرف پذیرش قضیه است. اگر این پذیرش از سوی دولت اتفاق نیفتد خود مصرف کننده و خانواده نیز از پذیرش الکلیسم سرباز می زنند.
وی با بیان اینکه هر گام به سمت شفاف سازی می تواند مبارک باشد و منجر به کاهش آسیب و کاهش مصرف شود، می گوید: این که بگوییم الکلیسم در ایران وجود ندارد یا با افزایش مصرف الکل در کشور مواجه نستیم این پاک کردن صورت مساله است. در حالی که امروز به خاطر مصرف الکل شاهد تصادفات و ناهنجاری هایی هستیم که می توان با شفاف سازی و پذیرش مشکل از رواج و شیوع این قضیه در جامعه پیشگیری کرد.
سالاریان با بیان اینکه برخورد با موضوعاتی مانند افزایش مصرف الکل باید منطقی و به دور از بزرگنمایی و یا نادیده گرفتن باشد، خاطرنشان می کند: در قرآن هم زمانی که در مورد شراب و قمار صحبت می شود بسیار منطقی و با حساب و کتاب با موضوع برخورد شده است. بنابراین آگاهی بخشی و اطلاع رسانی های رسانه ها و مسوولان نیز باید به صورت منطقی و کارشناسی و علمی باشد تا بتواند در کاهش مصرف الکل موثر باشد.
وی با اشاره به انکار و اتخاذ سیاست های قهرآمیز در این خصوص در سال های گذشته تاکید می کند: رویکرد مسوولان به موضوع افزایش مصرف الکل باید در همه جهات از جرم انگاری تا آگاه سازی باید تغییر کند زیرا با سیاست های صرفا قهرآمیز نمی توان کاری از پیش برد.
گفت وگو با ابوالفضل موسویان، استاد حوزه و دانشگاه: لزوم ورود علمای دینی به مشکلات اجتماعی
حرمت مصرف مشروبات الکلی یکی از دستورات صریح و بی چون و چرا در دین اسلام است و برای شرب مسکر نیز حد تعیین شده است.
در قوانین کشوری نیز این موضوع کاملا به صراحت بیان شده و مجازات هایی از حبس تا شلاق برای خرید و فروش و مصرف مشروبات الکلی در نظر گرفته شده است.
اما افزایش مصرف مشروبات با وجود این قوانین صریح این سوال را به ذهن می آورد که کمرنگ شدن تربیت دینی در جامعه چه تاثیری بر افزایش آسیب های اجتماعی از جمله مصرف مشروبات الکلی داشته است.
سید ابوالفضل موسویان عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم در گفتگو با خبرنگار شفقنا زندگی با بیان اینکه بی اعتنایی به احکام شرعی مانند حرمت مصرف الکل در نتیجه عدم پایبندی به مسائل دینی است، می گوید: مصرف الکل از جمله مسائلی است که علاوه بر مسائل دینی و مذهبی، اطبا و پزشکان نیز بر مضرات آن تاکید دارند هرچند دستورات دینی نیز بر اساس مصالح و مفاسد وضع شده اند.
مصرف الکل در برخی شهرهای مذهبی هم بالاست
وی با اشاره به مصرف بالای الکل در کشور، می افزادید: آنچه مایه تاسف بیشتر است این است که مصرف الکل در برخی شهرهای مذهبی که محل اسکان علمای دینی است و مردم گرایش بیشتری به دین و مذهب دارند هم بالاست واگر بالاتر از نرم کشور نباشد کمتر هم نیست.
به گفته موسویان، این موضوع وظیفه علمای اخلاق را بیشتر می کند که مردم را نسبت به مسائل مذهبی بیشتر توجه دهند و برای رفع آسیب های اجتماعی بیشتر تلاش کنند.
وی با بیان اینکه علمای دینی این رسالت را کمتر به دوش گرفتند و کار را به رسانه های عمومی واگذار کردند، می افزاید: رسانه ها نیز بیشتر به مسائل اجتماعی و سیاسی می پردزند تا مسائل شرعی و دینی. در حالی که در گذشته یک عالم دینی در یک محله و یا شهر موجب گسترش معنویت می شد اما هم اکنون کمتر شاهد ایفای چنین نقشی از سوی علما هستیم.
این استاد حوزه علمیه قم به ریخته شدن قبح یک عمل خلاف در صورت پرداختن و بازگو کردن آن اشاره می کند و ادامه می دهد: به صورت کلی و از نظر شرعی نباید یک عمل خلاف را آنقدر بازگو کرد و در باره آن حرف زد که قبح آن در جامعه ریخته شود اما این قضیه نباید مانع از آن شود که بزرگان و تصمیم گیران جامعه از وضعیت موجود غافل شوند و به این بهانه که نباید موضوعی خلاف بازگو شود از مقابله با رواج کار خلاف سرباز زنند.
از بین رفتن قبح یک کار خلاف نباید به معنای چشم بستن بر واقعیات تلقی شود
وی با بیان اینکه از بین رفتن قبح یک کار خلاف نباید به معنای چشم بستن بر واقعیات تلقی شود و مسوولان را از وظایف خود دور کند، تاکید می کند: باید آمارهای درست و واقعی در اختیار دلسوزان جامعه قرار گیرد تا بدانند چه خطراتی هست و جامعه به کدام سمت می رود. نه اینکه با پرده پوشی و مطرح نکردن ماجرا تصور کنیم که قضیه تمام می شود. زیرا مشکلات مانند مصرف مشوربات الکلی از گذشته در جامعه وجود داشته و روز به روز بیشتر شده است. تجربه هم نشان داده که پرده پوشی راه علاج نیست و این خطر همچنان به صورت جدی به ویژه در شهرهای مذهبی مطرح است و اندیشمندان باید فکری برای رفع مشکل کنند.
نبود زمینه هایی برای تفریحات سالم جوانان
موسویان ریشه یابی و آسیب شناسی چنین مشکلاتی را گام اول در رفع مشکل بر می شمارد و معتقد است: درست که بخشی از معضل رواج الکل و مواد مخدر در جامعه به توطئه های دشمنان برای نسل جوان و کم کردن توان آنها برای ساختن کشور بر می گردد اما مسائل دیگری نز در این زمینه دخیل هستند که یکی از آنها کمبودهای جوانان و نبود زمینه هایی برای تفریحات سالم است.
وی با بیان اینکه بسیاری از افراد معتاد برای رفع ناراحتی های روحی و روانی خود به مصرف قرص ها و الکل و مواد مخدر روی آوردند، می گوید: وقتی همه راه های تفریح بر روی جوان بسته باشد او نتواند پتانسیل و انرژی خود را از طریق صحیح تخلیه کند و از جاهای دیگری سر باز می کند. ضمن اینکه کمرنگ شدن مسائل مذهبی از دیگر عواملی است می تواند باعث انحراف جوانان از شیوه های درست زندگی شود.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه متولیان امر باید با آسیب شناسی مشکل به فکر علاج درست ومنطقی باشند زیرا با گرفتن و بستن و برخورد جبری و زوری کار به جایی نمی رسد تاکید می کند: البته در جای که خلاف به صورت علنی است دولت باید برخورد کند اما برای برخورد ریشه ای باید به فکر برنامه ریزی و سیاستگذاری های درست بود.
نظر شما