سلامت نیوز:با دکتر فرزاد گلی ،رئیس موسسه علمی تحقیقاتی دانش تندرستی و پژوهشگر گروه روان تنی دانشگاه فرایبورگ آلمان به مناسبت روز پزشک و مسائل اخیری که در رسانه ها درباره جامعه پزشکی رخ داد به گفتگو نشستیم .
وی که معتقد است نباید دامنه دعواهای صنفی به بیمار بکشد . تاجایی که از بیمار بخواهیم نقش یک نهاد نظارتی را بازی کند و در قالب یک بازرس به پزشک نگاه کند و میگوید باید روال مدنی تر و کارآمدتری از اعلام یک شماره مثل 1690 برای رسیدگی به شکایات داشت.
در ادامه این گفتگوی خواندنی با وی در مورد اخلاق و فلسفه اخلاق پزشکی و موضوعات امروز جامعه پزشکی را می خوانید .
دکتر فرزاد گلی در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، در پاسخ به اینکه آیا اخلاق پزشکی در ایران تنزل پیدا کرده است و آیا واقعا حرفه پزشکی در کشور ما هنوز حرفه ای مقدس محسوب می شود؛ گفت:« تقدس بخشیدن به هر حرفه ای که در واقع یک نقش اجتماعی است بحث مفصلی است ولی به هر حال شاید واقعا نتوان از اینکه یک حرفه مقدس تلقی شود؛ دفاع کرد. به هیچ شغلی نمی توان فی نفسه چنین چیزی را نسبت داد. »
وی ادامه داد:«اگر نگاهی به فتوت نامه ها که منشورهای اخلاقی و سوگندنامه های اصناف ما بوده‌اند بیاندازیم، می بینیم که اصناف دیگر مانند بزازان،شاطران و حمامی‌ها که مانند پزشکان هم منشور اخلاقی داشته اند و هم معنویت و قداست برای شغل خود قائل بودند و هم یک مسیری برای رشد و تحول روحانی خود داشته اند. چرا که میخواسته‌اند چیزی بیشتر از خدمت یا کالا را ارائه دهند.اگر با این رویکرد به حرفه پزشکی نگاه شود این حرفه نیز اگر چیزی بیش از خدمات ضروری و تعریف شده بدهد و کیفیت زندگی برایش اهمیت داشته باشد و برای خود پزشکان هم جنیۀ رشدی و تحولی داشته باشد می تواند حرفه ای مقدس،معنوی و یا اخلاقی باشد.»
دکتر گلی افزود:«از جهتی دیگر باید اقرار کرد که برخی از مشاغل مثل پزشکی شاید تاثیر گسترده تر و نافذتری بر زندگی مردم داشته‌اند که در آنصورت ملاحظات اخلاقی ومعنوی می تواند به این مشاغل حساسیت بیشتری داشته باشد.اگر از این دید هم بخواهیم به حرفه پزشکی نگاه کنیم بله حرفه پزشکی حرفه ای است که اثر نافذی بر جسم و روح و عملکرد و نقش اجتماعی انسان ها دارد.»
[quote-left]پزشک را نه به شکل انتخابی بلکه همه پزشکان را در مظان اتهام قراردادن و چند ماجرا را علم کردن و تعمیم دادن آن به کل پزشکان به نفع حقوق بیمار نیست چون این رابطه که باید در آن فضای شفابخش فراهم شود تا مغز بیمار فرمان بهبودی دهد،خدشه دار می شود. [/quote-left]
وی با بیان اینکه علم پزشکی به روایت برخی از تاریخ دانان و فلاسفه دیرینه ترین علم بشر است، تاکید کرد:«حتی برخی از فلاسفه علم پزشکی را مادر فلسفه و اخلاق دانسته اند به این دلیل که نیاز حیاتی برای انسان بوده است که تشخیص دهد چه چیزی برایش مفید است و چه چیزی برای وی خطر به حساب می آید و چه چیزی می تواند کیفیت زندگی انسان ها را بهبود بخشد. این فایده و کیفیت جسمانی با رشد تفکر انتزاعی به فایدۀ اجتماعی،روحانی و عقلانی نیز تعمیم یافته و علوم و معارف دیگر را پدید آورده است.»
دکتر گلی ادامه داد:« ارتباط بین اخلاق و پزشکی یک ارتباط پیوست شده به پزشکی و یک تزئینی برای رفتار پزشک نیست بلکه یک رابطه هستی شناسانه بین پزشکی و اخلاق هست که ریشه تاریخی هم دارد. اگر پزشکی علم تدبیر تن هم بخواهد باشد وقتی بدن تحت تاثیر پیوسته و نافذ عوامل روانی،اجتماعی،فرهنگی و معنوی است پس برای تدبیر تن هم نیاز دارد که تدبیر روان و سلوک رفتار و اجتماعی و فرهنگی و معنوی تیز داشته باشد.پس باید بگوییم که تفکر پزشکی و اخلاقی هیچ وقت از هم جدا نبوده و جدا نخواهد بود.»
وی افزود:«پزشک کسی است که به سلامت فرد از همه ابعاد می اندیشد پس ملاحظات اخلاقی جزء لاینفک استدلال و تفکر پزشکی خواهد بود حالا اگر کسی بخشی از اصول اخلاقی، عرفی و عقلانی و یا هر الگویی از اخلاق را، زیر پا بگذارد به این معنی نیست که فقط خطای اخلاقی کرده بلکه بی‌تردید خطا و قصور پزشکی کرده است.»
وی در پاسخ به اینکه رابطه بین بیمار و پزشک و اعتماد بیمار به پزشک چقدر می تواند در روند درمان تاثیرگذار باشد؛گفت:«بیایید اینطور تصور کنیم که با یک ماشین سروکار داریم که مثل هر ماشین دیگری در معرض خرابی و اختلال در سیستم است؛آنگاه پزشک آموزش دیده ماشین های انسانی را طریق شرح حال و معاینه و ابزارهایی که به شناخت نشانه های عمقی بدن کمک می کند؛ استدلال کند و آنها را تحلیل و تبدیل به عنوان یکسری بیماری کند و براساس آن و تجربیات قبلی خود می تواند بیمار را درمان کند.»
دکتر گلی در ادامه گفت:«اگر اینطور تلقی کنیم آن‌وقت در ارتباط پزشک با بیمار همینقدر که اطلاعات روشنی از بیمار به پزشک منتقل شود، کفایت می کند. اما واقعیت این است که ما با یک موجود بسیار پیچیده تر از یک ماشین زیستی سروکار داریم.مسئله این است که چقدر آن را پاس می‌داریم و به آن ارزش می گذاریم.»
وی گفت:«در فرایند ارتباط پزشک و بیمار اتفاقات متعددی می افتد. مهمترین اتفاقی که می افتد دریافت اطلاعات از بیمار برای تشخیص بیماری نیست؛ بلکه مهمترین اتفاق این است که ما بتوانیم در فرایند این ارتباط،"انتظار بهبودی" را در بیمار ایجاد کنیم.»
وی خاطرنشان کرد:«مطالعات چند دهه اخیر به آشکارا نشان می دهد مهمترین عامل در شکل گیری بهبودی بیمار، عوامل شیمیایی و فیزیکی که پزشک تجویز می کند نیست بلکه انتظار بهبودی است که در واقع اثر دارونمایی را تعیین می کند و اگر نتوانیم انتظار بهبودی را در بیمار ایجاد کنیم و یا برعکس انتظار مرگ و وخامت در بیمار برانگیزیم اثر سم‌نمایی را برانگیخته‌ایم .»
وی با تاکید بر اینکه انتظار بهبودی مهمترین عنصر درمان است؛ گفت:« ایجاد سازمان‌یافتۀ باور بهبودی در فرد بر اساس شواهد،دلایل و قصدمندی هدایت‌شده باعث می‌شود که نه تنها در سیستم روانی- عصبی- ایمنی بیمار در جهت بهبودی سازماندهی شود؛ بلکه پذیرش و پیگیری درمان و رفتارهای سلامت و ناخوشی فرد و امید فرد به زندگی و موثر بودنش در نقش های اجتماعی را تغییر می دهد.»
[quote-right]اگر مشکلی به لحاظ اخلاقی و ارزشی وجود دارد باید توسط ارتباط پزشکان و نهادهای صنفی،نهادهای صنفی و نهادهای نظارتی و نهادهای نظارتی و قانون گذار به آن رسیدگی شود نه اینکه با غوغاسازی در رسانه ها باعث آسیب رسیدن به اعتماد بیماران به پزشکان و تضییع حقوق بیماران شویم. [/quote-right]
دکتر گلی خاطرنشان کرد:«اگر رابطه بین بیمار و پزشک چه از درون و چه از بیرون دچار خدشه شود ،این بستر شفابخش آشفته می‌شود.مداخلات فرهنگی، رسانه ها و مداخلات سیاسی و هر چیزی که بتواند این رابطه را برهم زند و اعتماد بیمار به پزشک را از بین ببرد موجب می‌شود که آن فضایی را که منجر به بهبودی فرد می شود دچار آشوب و اختلال کند و در واقع آسیبی بنیادین به سلامت فرد و جامعه می رساند.»
وی افزود:« پزشک را نه به شکل انتخابی بلکه همه پزشکان را در مظان اتهام قراردادن و چند ماجرا را علم کردن و تعمیم دادن آن به کل پزشکان و تضعیف جایگاه پزشکی در کشور در رسانه ها به نفع حقوق بیمار نیست و کسی که بیش از همه در این میان آسیب می بیند خود بیمار است چون این رابطه که باید در آن فضای شفابخش فراهم شود تا مغز بیمار فرمان بهبودی دهد،خدشه دار می شود.»
وی تاکید کرد:« اگر مشکلی به لحاظ اخلاقی و ارزشی وجود دارد باید توسط ارتباط پزشکان و نهادهای صنفی،نهادهای صنفی و نهادهای نظارتی و نهادهای نظارتی و قانون گذار به آن رسیدگی شود نه اینکه با غوغاسازی در رسانه ها باعث آسیب رسیدن به اعتماد بیماران به پزشکان و تضییع حقوق بیماران شویم.»
وی افزود:«در صورت آسیب به اعتماد بیمار به پزشک، بیمار که باید تمام انرژی اش صرف بازگرداندن سلامتش شود در وضعیت دوگانه ای قرار می گیرد و نمی داند که باید خود را در برابر پزشکش ایمن فرض کند و اجازه دهد فرایند درمان اتفاق بیفتد یا به پزشک به عنوان شخصی که ممکن است حقوق او را از بین ببرد و باید با دیدۀ تردید وناایمن به او نگاه کند.»
وی تاکید کرد:«نباید دامنه دعواها به بیمار بکشد و نباید از بیمار بخواهیم که نقش نهاد نظارتی را بازی کند و به عنوان یک بازرس به پزشکش نگاه کند این امر احساس همدلی پزشک را نیز می‌تواند خدشه‌دار کند و پزشک به فکر مراقبت از خودش باشد.»
وی در پاسخ به اینکه نظرتان درباره شماره 1690 که از سوی وزارت بهداشت برای شکایت بیماران راه اندازی شده چیست؛گفت:«فکر می کنم همه مشاغل باید جوابگوی خدمتی که به جامعه ارائه می دهند؛باشند هیچ تردیدی در این نیست.در این مسئله که ما مجراهایی را در اصناف بگذاریم برای اینکه مشتری هر سیستمی اگر حقوقش ضایع شد به آن رسیدگی شود سازوکاری مدنی است که در جامعۀ ما هم بوده است.»
وی افزود:«شغل پزشکی متمایز از بقیه مشاغل نیست اما آیا برای همه مشاغل چنین کاری را کرده ایم؟و با همین ابعاد رسانه ای یک چنین فضایی درست کرده ایم که مردم، اگر حقوق شما ضایع می شود این تلفن برای دادخواهی شماست؟روال مدنی تر و کارآمدتر این است که این شکایات به نظام پزشکی ارجاع شده و در صورت عدم رسیدگی به نهادهای نظارتی دولتی مراجعه شود.کارآمدتر کردن نظارت صنفی شاید از همه نظر راه حل مناسب تری برای این منظور باشد.احترام به اصناف و احترام اصناف به مشتریان اساس یک جامعۀ مردم‌سالار است. »
[quote-left]در برخی از کشورها نرخ دستمزد پزشکان شناور است و براساس توافق خود بیمار و پزشک پرداخت می شود اگر بیمار پذیرفت هزینه را پرداخت می کند در غیراینصورت می تواند پزشک دیگری را انتخاب کند.این روشِ تضمین شده تری برای کیفیت درمان بیمار است و ارتباط مستقیم تری بین پزشک و بیمار برقرار می شود. [/quote-left]
وی در پاسخ به اینکه عنوان می شود یکی از دلایل اصلی دریافت زیرمیزی از سوی پزشکان نامناسب بودن تعرفه های درمانی است و اینکه پزشکان مدت هاست به جای دولت هزینه های بیماران را از جیب پرداخت می کنند؛ آیا صِرفِ پایین بودن تعرفه ها دلیلی برای گرفتن زیرمیزی است،در این میان حق با کیست؟بیمار یا پزشک؟؛گفت:«دو نگرش نسبت به دستمزد پزشک وجود دارد.اول اینکه دستمزد براساس توافقی است که میان پزشک و بیمار صورت می گیرد و نهایتا بیمار حق انتخاب دارد و می تواند برای درمان به پزشکان دیگری برای معالجه مراجعه کند و نظرگاه دیگر اینکه این نرخ باید بر اساس یک دستورالعمل صنفی،دولتی و قانونی بیرون از این ارتباط و به‌طور فراگیر و برابر تعیین،ابلاغ و اجرا شود. »
وی ادامه داد:« در برخی از کشورها و برخی از رشته‌ها نرخ دستمزد پزشکان شناور است و براساس توافق خود بیمار و پزشک پرداخت می شود اگر بیمار پذیرفت هزینه را پرداخت می کند در غیراینصورت می تواند پزشک دیگری را انتخاب کند.آنها دلایلی برای این روش دارند از جمله اینکه روش تضمین شده تری برای کیفیت درمان بیمار است و ارتباط مستقیم تری بین پزشک و بیمار برقرار می شود.»
دکتر گلی افزود:«دیدگاه دیگردرباره نرخ دستمزد پزشکان چنان که اشاره شد؛این است که هر خدمتی نرخ و قیمتی دارد که توسط نهادهای قانونگذار تعیین می شود و بقیه مکلف هستند این نرخ را رعایت کنند که البته این روش مزایایی دارد از جمله اینکه از جهاتی حقوق بیمار بهتر رعایت می‌شود اما عده ای از پزشکان نسبت به این مسئله اعتراضاتی دارند از جمله اینکه کیفیت خدمات و توانمندی آنها با دیگر پزشکان به یک اندازه نیست و این نرخ گذاری برای آنها عادلانه نیست چرا که در این روش کیفیت خدمات نادیده گرفته شده است.»
وی گفت:« به نظر من این مسئله قابل بررسی است البته ایده ای ندارم که این روش، خوب است یا بد اما می گوییم اینکه یک ارزش گذاری منطقی و عقلانی باید برای خدمات پزشکی وجود داشته باشد و باید میزان تخصص و ریسک‌پذیری و تمام شاخص ها در تعیین تعرفه ها در نظر گرفته شود و یک نرخ مشخصی تعیین شود که حقوق بیمار حفظ شود اما به طور طبیعی هر عقل سلیمی تایید می کند که برای عادلانه بودن یک چیز، مساوات کافی نیست.»
وی در پایان تاکید کرد:«اینکه همه پزشکان به یک میزان دستمزد دریافت کنند عادلانه نیست بلکه باید دانش، مهارت و تجربه پزشکان در درمان بیماران هم در نظر گرفته شود اما اینکه چطور می توان این دو مسئله را تبدیل به قانون کرد تا نیازی به قانون شکنی نباشد و حقوق بیمار هم رعایت شود و رابطه پزشک و بیمار مسموم نشود قطعا بحث رسانه ای نیست و مبحثی است که اصناف و قانونگذاران در ایران و نهادهای نظارتی باید برای آن راهکار پیدا کنند ورود مردم به این عرصه از ابهام و آشوب این شرایط نمی‌کاهد.»
نظر شما