با شدت گرفتن پدیده خشكسالی در سالیان اخیر و اثرات مخرب وسیعی كه از این بابت بر اقلیم ما و همسایگانمان وارد شده است....

بیابان‌، شهرها و روستاهای‌مان راخواهد بلعید ‌

سلامت نیوز: با شدت گرفتن پدیده خشكسالی در سالیان اخیر و اثرات مخرب وسیعی كه از این بابت بر اقلیم ما و همسایگانمان وارد شده است....

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جوان، با شدت گرفتن پدیده خشكسالی در سالیان اخیر و اثرات مخرب وسیعی كه از این بابت بر اقلیم ما و همسایگانمان وارد شده است، در یكی دو سال اخیر بحث‌های داغی در مورد علل داخلی و خارجی بروز این مشكلات، تبعات ملی و فرامنطقه‌ای آن و آینده‌ای كه در انتظار ما و مللی كه در همسایگی‌‌مان زندگی می‌كنند مطرح شده است، به طوری كه روزی نیست در اخبار رسانه‌ها یا روزنامه‌ها، تیتر‌های داغ به مباحث مربوط به خشكسالی یا كم‌آبی و... اختصاص نیابد. به هر حال امروز ما در كشوری زندگی می‌كنیم كه طی سالیان بسیار، البته در سابقه دراز‌مدت با روندی كند‌تر ولی طی 3، 4 دهه اخیر با شدتی لجام‌گسیخته و خارج از هرگونه آینده‌نگری و كنترل به جان محیط زیست و منابع و دارایی‌های سرزمین‌مان افتاده‌ایم و به رغم اینكه ما به مصداق داستان معروف ملا‌نصیرالدین بر سر شاخه نشسته و از بن آن را بریده و با شدت در حال سقوط از ارتفاع هستیم، متأسفانه همچنان دست بردار نبوده و به تاراج منابع غیر قابل تجدید زیست‌بوم این كشور مشغولیم.
 

خشك شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها و هورها

خشك شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها و هورها، افت شدید سطح سفره‌های آب زیر زمینی، فراگیر شدن پدیده فرونشست زمین در بسیاری از استان‌های كشور و تبعات و عوارض فجیع این وقایع شوم منجر به مهاجرت‌های وسیع سرزمینی، تعطیلی اشتغال و حتی سكونت در بسیاری از نقاط، به هجوم جمعیت‌های گرسنه و بیكار به حواشی شهر‌های بزرگ و افزایش جرم، جنایت و فحشا، منتهی شده و مشكلات را دو چندان خواهد كرد.

بله، ما به نام آبادانی و كشاورزی، جنگل‌های‌مان را نابود كردیم، پوشش زمین و سایبان آن را در منطقه‌ای جغرافیایی كه تابش آفتاب در آن بسیار است به حداقل رساندیم و سپس منابع آبی را كه ذخیره هزاران سال طبیعت این مرز و بوم بود به روی این خاك لخت آورده و با بازده شرم‌آور 40 - 35 درصدی (‌با 60 درصد اتلاف) با هدف مقدس خودكفایی بكار گرفتیم و حاصل وضعیتی است كه امروز داریم و بدون تعارف و در سه كلمه صریح باید اذعان نماییم: «دیگر آبی نداریم» و آنچه را كه باقی مانده باید برای مصارف اصلی و استراتژیك نگهداری نموده و در مورد مصرف، بخصوص در بخش كشاورزی كه در خوش‌بینانه‌ترین برآوردها بیش از 85 درصد آب مصرفی این كشور بدان اختصاص دارد، تجدید نظر فوری به عمل آوریم.

بیابان، شهر‌ها و روستا‌ها را نیز خواهد بلعید

و اما راه حل: در بسیاری از كشورهای جهان و جوامع بزرگ در حال حاضر هفت مشكل مشترك زیر بیشترین درگیری فكری را برای مدیران ارشد و دولت‌ها ایجاد كرده و همه برنامه‌ریزی‌ها برای حل این مشكلات متمركز گردیده است.

فرسایش خاك، فقر، بحران غذا، تغییرات آب و هوایی (‌گرمایش جهانی و گازهای گلخانه‌ای‌)، بیكاری، مهاجرت از روستاها و پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی.

همه این مشكلات زنجیروار در هم تنیده شده‌اند و هیچ‌كدام به تنهایی حل نخواهند شد. جمعیت جهان در سال 2050 به 10 میلیارد نفر خواهد رسید و خشكسالی‌های پی در پی هر روز بر تنگناهای ما برای تولید غذا خواهند افزود. بر اساس اعلام شبكه‌های بین‌المللی خبر، در هفته گذشته برای اولین بار میزان مصرف كل غذا در كره زمین بر میزان تولید آن پیشی گرفت، یعنی همین حالا ما برای تأمین آب و خوراك جوامع‌مان مشكل داریم چه برسد به 35 سال آینده. سؤال این است: چگونه آن هفت مشكل مشترك و عمومی را حل خواهیم كرد و چطور پاسخگوی نیازهای غذایی جوامع‌مان خواهیم بود؟

آیا روشی وجود دارد كه به تنهایی برای همه این مشكلات راه حل و پاسخ داشته باشد؟

یا سرانجام بیابان‌ها، شهرها و روستاهایمان را خواهند بلعید؟

توجه داشته باشیم كه از مساحت یك میلیون و 648 هزار كیلومتر مربع سرزمین پهناورمان فقط 15 درصد را مناطق مرطوب تشكیل می‌دهد و از بقیه 20 درصد مناطق نیمه خشك و 65 درصد را مناطق خشك تشكیل می‌دهد كه بخش عمده آن بیابان‌ها و كویرهای مركزی ایران هستند. در پاسخ به سؤال مطرح شده خوشبختانه باید بگوییم بله، «هدیه‌ای از بهشت».

توسعه فضای سبز تنها راهكار اساسی در برابر خشكسالی

«‌درخت»؛ كاشت درخت تنها راه حل ممكن و عملی نجات حیات در كره زمین در 40 سال آینده خواهد بود. اما چرا و چگونه؟ پاسخ این است كه «اگر 2 میلیارد هكتار جنگل آنقدر كوچك بوده است كه به دست بشر به بیابان تبدیل شود، پس برای كاشت مجدد درخت به همان اندازه كوچك است.»

بهتر است تأثیرات كاشت درخت را در مبارزه با هفت مشكل عمومی مشترك با بسیاری از كشورهای دنیا، مورد بررسی قراردهیم.

فرسایش خاك؛ متأسفانه كشور ما به لحاظ كشاورزی سنتی و بكارگیری تكنیك‌های ناصحیح خاك‌ورزی و همچنین نابودی گسترده پوشش‌های جنگلی و مرتعی دارای یكی از بالاترین رتبه‌های فرسایش خاك در جهان است و بر كسی پوشیده نیست كه جدا از بكارگیری روش‌های علمی خاك‌ورزی، كاشت درخت در گستره وسیع یكی از بهترین راهكارها برای مبارزه با فرسایش خاك است.

فقر، بحران غذا، بیكاری و مهاجرت از روستاها؛ اگر اهتمام ملی و دولتی بر كاشت درخت در گستره وسیعی از بخش‌های مستعد خاك كشور ما و مناطق مشابه دنیا قرار گیرد، با ایجاد اشتغال مفید و دائم (‌به ازای هر هكتار یك نفر‌) مشكل بیكاری و مهاجرت از روستاها حل شده و به تبع آن فقر مهار خواهد شد و خوراك و میوه حاصل (‌5 تن در هكتار‌) نیز مشكل بحران غذا را بر‌طرف خواهد كرد.

تغییرات آب و هوایی (‌گرمایش جهانی و گازهای گلخانه‌ای)؛همه این عوارض ناشی از تخریب گسترده محیط‌زیست و دستكاری طبیعت است، كاشت وسیع و گسترده درخت در اراضی بیابانی و پست به طور قطع و یقین بهترین راه و شاید تنها راه حل بدون عارضه و بازگشت معضلات اشاره شده است، چون درختان با استفاده از اعجاز فتوسنتز به كمك نور خورشید، دی‌اكسید كربن (CO2 ) موجود در اتمسفر را به زیست توده یا بیومس (‌چوب، برگ، میوه و ریشه‌) تبدیل كرده و با تولید اكسیژن موحب تلطیف هوا می‌شوند (‌هر هكتار درخت میوه سالانه 5/7 تن CO2 را از آتمسفر حذف می‌كند). كاشت درخت در مقیاس گسترده می‌تواند باعث افزایش رطوبت و افزایش میزان بارندگی‌ها شود. با افزایش رطوبت و در حقیقت تولید آب، آخرین مشكل یعنی پایین رفتن سطح آبهای زیر زمینی نیز به تدریج برطرف شده و منابع زیر زمینی آب نیز تجدید حیات خواهند نمود.

به راستی آیا برای نسل بشر و در شرایط جهان پر‌تنش امروز راهی بهتر، ارزان‌تر، عملی‌تر و زیباتر از این می‌توان سراغ داشت؟

اما در نگاه همگان برای كاشت درخت در چنین گستره وسیعی به پنج فاكتور همت والا و سترگ، بودجه كلان، نیروی انسانی، انرژی و از همه مهم‌تر به «آب» نیاز داریم. به لحاظ اهمیت حیاتی و جدی شرایطی كه امروز نسل بشر گرفتار آن شده است، اگر چهار مانع اول را هم بپذیریم باز هم آب بزرگ‌ترین محدودیت چنین پروژه عظیمی خواهد بود، بخصوص اینكه در مناطقی كه تبدیل به بیابان شده اصولاً آبی برای بهره‌‌برداری موجود نیست.

تجربه بیابان‌زدایی با كمترین هزینه

ولی خوشبختانه یك راه حل عملی وجود دارد، نمایشگاه فناوری‌های نوین شهری توسط شهرداری تهران در بوستان گفت‌وگو برگزار شد و گفت‌وگو با مهندس بهروز سهرابی مدیر عامل شركت زیست فناوری سپهر باختر در غرفه پارك علم و فناوری كرمانشاه فرصتی بود تا با فناوری گرواسیس، روش كاشت درخت در اراضی خشك، بیابانی و كوهستانی (سنگلاخ‌) بدون استفاده از آبیاری و انرژی، آشنا شویم. بطور خلاصه این روش ابداع یك مخترع هلندی به نام آقای پیتر هوف می‌باشد كه تاكنون در 30 كشور دنیا با موفقیت به كار گرفته شده و از سال 2015 در پروژه‌های متعددی در كشورهای مختلف دنیا با بهره‌‌برداری از اصول آن به اجرا در‌خواهد آمد (به طور مثال اجرای پروژه دیوار سبز در مرزهای سیاسی كویت با كاشت 300 هزار نهال یا درختكاری دو طرف بزرگراه تاریخی 66 امریكا با كاشت بیش از یك میلیون نهال‌) این روش كه الهام گرفته از مكانیزم‌های موجود در دل مادر طبیعت است دارای یك ركن اساسی و چهار اصل مهم است كه در صورت اجرای صحیح آنها درصد گیرایی و زنده‌مانی نهال‌ها بیش از 90 درصد خواهد بود.

كاشت نهال فقط با یك‌بار آبیاری در مناطق بیابانی

ركن اساسی: نهال انتخابی برای كاشت (‌ثمر یا غیرمثمر‌) باید سازگار با اقلیم منطقه بوده و نیاز آبی آن متناسب با بارندگی منطقه باشد.

اصل اول: پرورش صحیح نهال به طوری كه ریشه اولیه و اصلی آن كاملاً مستقیم و بدون پیچ‌خوردگی باشد.

اصل دوم: استفاده از قارچ مایكوریزا در خاك اطراف ریشه در نهالستان و محل كاشت نهال.

اصل سوم: عدم دستكاری ساختار مویرگی (‌كاپیلاری‌) خاك در زمان كاشت.

اصل چهارم: استفاده از ظرفی به نام واتر باكس كه پس از كاشت روی نهال قرار گرفته و یك‌سال باقی خواهد ماند و پس از آن از روی نهال برداشته شده و برای كاشت نهالی دیگر مورد استفاده قرار خواهد گرفت. با استفاده از این فناوری فقط در روز كاشت نهال و برای یك‌بار آبیاری انجام شده (‌برای هر نهال 60 - 40 لیتر‌) و پس از آن به هیچ آبیاری نیاز نخواهد بود.

جالب است بدانیم كه از این فناوری در چهار زمینه زیر استفاده می‌شود:

- اجرای برنامه درختكاری در عرصه‌های منابع طبیعی.

- احداث باغات دیم.

- احداث گلخانه برای تولید محصولات خارج از فصل با 90 درصد صرفه‌جویی در مصرف آب.

- كاشت سبزیجات و صیفی‌جات در خانه‌ها (‌حتی بر روی تراس و پشت بام آپارتمان‌ها)

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha