سلامت نیوز:اكنون مقاومت میكروبی در ایران رو به رشد است و رییس كنگره بین‌المللی میكروب‌شناسی، یكی از علل آن را خلأ به كارگیری میكروب‌شناسان می‌داند. به گفته او، حتی بخشنامه‌یی صادر شده كه مراكز درمانی را مكلف می‌كند از استخدام میكروبشناس خودداری كنند. این مساله، باعث افزایش هزینه درمان هم شده است. چراكه مقاومت میكروبی، به معنای لزوم به كارگیری راه‌های درمانی جدید و پرخرج است. به عقیده او، مقاومت میكروبی 2نوع هزینه را افزایش داده: هزینه مالی و هزینه جانی. چراكه بسیاری از بیماران، هزینه ناتوانی آنتی‌بیوتیك در درمان را با جان‌شان می‌پردازند.

شانزدهمین كنگره بین‌المللی میكروب‌شناسی ایران در حال برگزاری است و میهمانان زیادی از داخل و خارج از كشور در آن حضور دارند. در نگاه اول، رویكرد این كنگره كاملا علمی و تخصصی است؛ اما در حاشیه سخنرانی‌ها، مشخص می‌شود كه این تخصص، معضلات زیادی پیش رو دارد و متخصصان آن، درگیری‌های عجیب و غریب.

روزنامه «تعادل» در گفت‌وگو با رییس این كنگره و یكی از میهمانان خارجی آن، مشكلات میكروبیولوژی و علل شیوع مقاومت دارویی در كشور را بررسی می‌كند.


ساعت 8صبح به دانشگاه شهید بهشتی رسیدم تا در شانزدهمین كنگره بین‌المللی میكروب‌شناسی ایران شركت كنم. طبق روال معمول مراسم‌ها، بعد از تلاوت قرآن و پخش سرود، نوبت به سخنرانی برگزاركنندگان مراسم رسید. نخستین كسی كه پشت تریبون رفت، محمدمهدی فیض‌آبادی بود كه ریاست این كنگره را برعهده دارد و خیلی زود  سراغ ایرادات و مشكلاتی می‌رود كه گریبان علم میكروبیولوژی كشور را گرفته است.



  كنگره‌ای كه بعد از توافق رشد كرده


فیض‌آبادی ابتدا به این مساله اشاره كرد كه كنگره شانزدهم، بسیار متفاوت از كنگره‌های پیشین است. چراكه تعداد مقالات افزایش‌یافته و كیفیت آنها بیشتر شده است. همچنین به خاطر فضای بعد از توافق هسته‌یی، روابط بین‌المللی بهبود یافته و این مساله، 3اتفاق مهم را موجب شده: حمایت‌های بهتر بین‌المللی، میهمانان خارجی بیشتر و تعداد بالاتر كشورهای شركت‌كننده. رییس كنگره میكروبیولوژی ایران، اما گلایه‌هایی هم داشت. او می‌گفت كه میكروبیولوژی در ایران، به آن جایگاهی كه باید، نرسیده است و این یعنی مشكلات میكروبی روزبه‌روز بیشتر خواهند شد. یكی از این مشكلات، معضلی است كه حتی گاها به عنوان خطرناك‌ترین تهدید علیه زندگی انسان‌ها شمرده می‌شود و اگر به درستی به آن پرداخته نشود، رشد خواهد كرد؛ مقاومت میكروبی.


  تنگ‌نظری ایرانی؛ تهدید جهانی


 سازمان جهانی بهداشت، در سال 2014، مقاومت دارویی در برابر آنتی‌بیوتیك‌ها را یك تهدید بزرگ جهانی خواند. چراكه اگر میكروب‌ها، نسبت به آنتی‌بیوتیك‌ها مقاوم شوند، دیگر بشر راه درمانی برای بیماری‌های عفونی نخواهد داشت. اكنون مقاومت میكروبی در ایران رو به رشد است و فیض‌آبادی، یكی از علل آن را خلأ به كارگیری میكروب‌شناسان می‌داند. به گفته او، حتی بخشنامه‌یی صادر شده كه مراكز درمانی را مكلف می‌كند از استخدام میكروبشناس خودداری كنند. این مساله، باعث افزایش هزینه درمان هم شده است. چراكه مقاومت میكروبی، به معنای لزوم به كارگیری راه‌های درمانی جدید و پرخرج است. به عقیده فیض‌آبادی، مقاومت میكروبی 2نوع هزینه را افزایش داده: هزینه مالی و هزینه جانی. چراكه بسیاری از بیماران، هزینه ناتوانی آنتی‌بیوتیك در درمان را با جان‌شان می‌پردازند.


 از فیض‌آبادی می‌پرسیم كه چرا میكروب‌شناسی در كشور به آن جایگاهی كه باید، دست نیافته است؟ جواب او جنجال‌برانگیز است: «تنگ‌نظری و منافع مالی قشری خاص!» دبیر كنگره میكروب‌شناسی معتقد است كه این عامل باعث شده كه آزمایشگاه‌های میكروب‌شناسی در كشور رشد نكنند. هرچند از ارایه توضیح بیشتر امتناع می‌كند. فیض‌آبادی البته 2عامل دیگر را هم برای رشدنیافتگی میكروبیولوژی در كشور عنوان می‌كند: اولی مشكلات آموزشی است. دانشجو‌ها و محققان كشور، با محیط‌های پژوهشی و درمانی آشنا نیستند. و دومین عامل این است كه متخصصان رشته‌های دیگر، در این رشته دخالت می‌كنند. او متخصصان آزمایشگاه را مثال می‌زند.

  بیشترین بودجه؛ كمترین نتیجه


دومین سخنران مراسم، دبیر علمی كنگره بود. حسن شجاعی با دستی پر پشت تریبون رفت تا درباره روند برگزاری مراسم و نحوه اجرای آن توضیح دهد. وی گفت كه در این كنگره، موضوعاتی جدید مطرح شده كه تاكنون سابقه نداشته است. مانند بحث داروهای نظامی یا انتظامی، یا داروهایی كه مورد استفاده این نیروها قرار می‌گیرند و حتی یك پنل تخصصی به این موضوع اختصاص داده شده بود كه نمایندگان نیروی‌انتظامی نیز در آن حضور داشتند. شجاعی همچنین ملاك انتخاب مقالات را، نه فقط كیفیت، كه رعایت نوعی عدالت دانست. چراكه در نظر او، تنها انیستیتوپاستور و رازی توان تولید مقالات با كیفیت را دارند. در حالی هدف این بوده كه مقالاتی از دورافتاده‌ترین نقاط ایران نیز در این كنگره ارایه شود.


وی همچنین تنوع مقالات ارایه‌شده در این كنگره را بالا دانست. اما گفت كه میكروب‌شناسی بالینی در صدر پژوهش‌ها قرار می‌گیرد و این مساله جای تامل دارد. چراكه نشانگر آن است كه میكروبیولوژی، در جامعه درگیر نیست.


شجاعی در نهایت به این مساله اشاره كرد كه بیشترین مقالات ارایه‌شده از دانشگاه آزاد اسلامی بوده‌اند و كمترین آنها از موسسات تحقیقاتی. این در حالی است كه این موسسات بیشترین بودجه پژوهشی كشور را در اختیار دارند و بیشترین تعداد هیات علمی، در موسسات تحقیقاتی اشتغال دارند.

  آینده از آن پروبیوتیك است


ویلهم فن لوون یكی از میهمانان خارجی مراسم است و از كشور هلند به ایران آمده. او استاد دانشگاه لایدن است و در میكروبیولوژی تخصص دارد. به سراغ او رفتیم و در مورد مقاومت میكروبی و ضعف سیستم ایمنی بدن پرسیدیم. فن لوون بسیار خون‌گرم است و برخوردی مهربان و صمیمی دارد. او از جنبه دیگری به ماجرا می‌نگرد و می‌گوید: «همه به نقش مضر باكتری‌ها در بدن نگاه می‌كنند، اما من معتقدم كه باید به فواید آنها توجه كرد. چراكه 99درصد بدن ما از باكتری تشكیل شده است.» به گفته فن لوون، مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیك‌ها، نه‌تنها باعث ایجاد مقاومت میكروبی شده كه باكتری‌های مفید در بدن را هم نابود می‌كنند. این اتفاق، نهایتا به ضعف سیستم ایمنی بدن منجر می‌شود. نتایج تحقیقات نشان داده اگر به كودكان بیش از حد آنتی‌بیوتیك تزریق شود، بعد از 7سالگی، چاق خواهند شد.


وی همچنین می‌گوید كه وسواس بیش از حد در تمیز نگاه داشتن كودكان، موجب ضعف سیستم ایمنی و بروز آلرژی می‌شود. كودكانی كه در مزارع بزرگ می‌شوند یا كودكانی كه با حیوانات بازی می‌كنند، سیستم ایمنی قوی‌تری دارند. همچنین به دلیل آنكه شیر مادر غنی از باكتری‌های مفید است، تغذیه نوزاد با این شیر می‌تواند نتایج موثری در افزایش ضریب ایمنی بدن داشته باشد. فن لوون، استفاده از محصولات پروبیوتیك را راهكاری برای افزایش باكتری‌های مفید در بدن می‌داند. این محصولات، با دوزی از باكتری غنی‌ شده و می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تقویت كنند. البته او معتقد است با وجود اینكه این محصولات اثرگذاری زیادی دارند، اما سرمایه‌گذاری و تحقیقات كمی در مورد آنها انجام شده است.