سلامت نیوز: كشور ما، كشوری غنی در زمینه گردشگری است. این را همه می‌دانیم. جاذبه‌های طبیعی مانند كوه‌ها و كویر‌ها، آثار باستانی مانند تخت جمشید و شوش و چغازنبیل، مناطق تفریحی مانند خط گسترده ساحلی، شگفتی‌ها، نخستین‌ها و بسیاری از عوامل دیگر باعث شده كه ایران ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر داشته باشد. با این حال تعداد گردشگرانی كه به ایران مراجعه می‌كنند، زیاد نیست. این معضل به عوامل مختلفی بستگی دارد از تحریم‌ها گرفته تا علل فرهنگی. اما علت هر چه باشد، گویا رفته رفته محو می‌شود چراكه ورود گردشگران به كشور رو به افزایش است.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه تعادل در ادامه نوشت: گردشگری انواع مختلف دارد. یكی از آنها كه به تازگی مطرح شده و هر روز بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، گردشگری سلامت است. اما آیا این گردشگری نیز مانند سایر شاخه‌ها در ایران با مشكل روبه‌روست؟ و با توجه به رشد صنعت گردشگری، چه آینده‌یی برای گردشگری سلامت پیش‌بینی می‌شود؟ برای اینكه جواب این سوال‌ها را پیدا كنم، سراغ كسی می‌روم كه متولی گردشگری سلامت در ایران است.
محمد پناهی كه ریاست دبیرخانه گردشگری سلامت را بر عهده دارد به راحتی نمی‌توان پیدا كرد. با مشقت فراوان از او وقت می‌گیرم تا سوالاتم را مطرح كنم. دفترش در معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری واقع شده و نسبتا بزرگ است. رنگ چوب در كل ساختمان و در این دفتر به چشم می‌آید. شاید دیگر نتوان مسوولی با این همه دلمشغولی را پیدا كرد بنابراین با سرعت به سراغ سوالات می‌روم تا از وقت به خوبی استفاده كنم.
درحال حاضر، چه نهادی متولی گردشگری سلامت در كشور است؟
سابق بر این، گردشگری سلامت متولی واحدی نداشت و نهاد‌های مختلفی در این زمینه مدعی بودند. معاون گردشگری، وزارت بهداشت، سازمان نظام‌پزشكی و وزارت امور خارجه هركدام به نحوی با این موضوع مرتبط بودند. پنجم فروردین سال 1393 شورایی تحت عنوان شورای راهبری گردشگری سلامت شكل گرفت كه متشكل از معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی؛ معاون كنسولی امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه و رییس سازمان نظام پزشكی است. پس از تشكیل شورا، نهاد‌های مختلف با یك هم‌افزایی توانسته‌اند اقدامات موثری برای بهبود وضعیت گردشگری سلامت در ایران انجام دهند.
اقداماتی كه تاكنون از سوی نهاد‌های مختلف عضو شورا برای بهبود وضعیت گردشگری سلامت انجام شده، چیست؟
وظیفه شورا سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت است. اما هر دستگاه نیز وظایف مشخص و مختص خود را دارد. بحث تعرفه‌های درمانی بر عهده نظام پزشكی است. وزارت بهداشت جهت تجهیز بیمارستان‌ها و فراهم آوردن امكانات و تاسیسات درمانی استاندارد و مناسب تلاش می‌كند. معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی به تناسب شرح وظایف نسبت به آموزش، نظارت و تدوین قوانین مراكز گردشگری با سایر دستگاه‌ها همكاری دارد و نهایتا وزارت امور خارجه سعی دارد هر چه سریع‌تر ویزای سلامت را فعال كرده و ورود به كشور را برای گردشگران سلامت تسهیل كند. در مورد عملكرد كلی شورا می‌توان گفت كه اقدامات آن تماما در راستای تسهیل فعالیت در حوزه گردشگری سلامت بوده است.
همیشه گفته شده كه ایران ظرفیت‌های بالایی در حوزه گردشگری دارد. آیا این مساله درباره گردشگری سلامت نیز صادق است؟
ایران از نظر پزشكی، یكی از 5كشور برتر دنیاست. این مساله در كنار سایر مسائلی كه گردشگری در ایران را جذاب می‌كند، باعث شده كه بخش سلامت ایران نیز بسیار مورد توجه گردشگران خارجی باشد. كشور ما، كشوری 4 فصل است و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوان دارد همچنین زیرساخت‌های مرتبط با گردشگری و ارایه خدمات سفر در كشور مطلوب است. فهم مشترك بین كشورهای اسلامی، پیشینه فرهنگی مشترك با كشورهای عضو اكو همچنین قدمت علم طب در ایران را می‌توان به عنوان سایر عوامل جذب گردشگر خارجی برشمرد. اما شاید یكی از مهم‌ترین دلایلی كه باعث می‌شود بیماران درمان در ایران را ترجیح دهند، این است كه درمان در ایران برای بیماران كشورهای همسایه بسیار ارزان‌تر از درمان در كشورهای خودشان تمام می‌شود.
همانطور كه می‌دانید، دولت ایران برنامه‌های زیادی برای ارزان نگه‌داشتن درمان دارد. آیا این برنامه‌ها موجب ارزان شدن درمان خارجی‌ها هم در مراكز درمانی كشور شده است؟
خیر، طبیعتا تعرفه‌های درمان برای افراد تبعه ایران و اتباع غیرایرانی متفاوت است و ایرانی‌ها برای درمان در مراكز درمانی ایران، هزینه بسیار پایین‌تری نسبت به غیرایرانی‌ها می‌پردازند. تعرفه درمان در بیمارستان‌های ایران برای افراد غیرایرانی 2برابر تعرفه‌های عادی است. آنچه باعث شده درمان در ایران برای غیرایرانی‌ها هم ارزان باشد، نرخ بالای ارز است.
گردشگری كه هزینه‌های خود را به دلار پرداخت می‌كند، می‌تواند در ازای پرداخت مبلغ ارزی پایین، خدمات زیادی دریافت كند. مسلما تلاش تمام نهادها حمایت از نظام سلامت داخلی است و تلاش می‌شود هموطنان با هزینه كم از خدمات درمانی مطلوب و مناسب بهره‌مند شوند. گردشگری سلامت می‌تواند منابع لازم برای توسعه و بهبود نظام سلامت كشور را فراهم كند.
بیشترین مراجعات گردشگران سلامت به كشور به چه منظوری انجام می‌شود؟
بیشترین مراجعه افراد خارجی به كشور برای انجام جراحی‌های مختلف است. جراحی‌های تخصصی و فوق تخصصی مانند دستگاه گوارش، فك، زیبایی و امثالهم همچنین بسیاری از گردشگران برای درمان بیماری‌های خاص به ایران مراجعه می‌كنند چراكه ایران از امكانات مناسبی برای درمان این قبیل بیماری‌ها برخوردار است.
آیا میزان مراجعه گردشگران خارجی متناسب با ظرفیت‌های كشور است؟
تقاضا برای خدمات درمانی كشور ما مناسب است اما ظرفیت كشور در این زمینه بیشتر از میزان تقاضاست. باید با استفاده از تبلیغات، بازاریابی مناسب و اقداماتی از این دست در جهت افزایش میزان تقاضا تلاش كرد.
گفتید كه تقاضا برای خدمات درمانی كشور زیاد است به عنوان مثال این تقاضا در سال 93 چقدر بوده است؟
آمار تقریبی نشان می‌دهد كه ایران در سال 93 نزدیك به یك میلیون نفر گردشگر سلامت جذب كرده است. اگر زیرساخت‌های كشور استاندارد شود، می‌توان این عدد را طی 5 سال آینده دو برابر و طی 10سال آینده 3برابر كرد. بیشترین مراجعات به ایران از كشورهای عراق، حاشیه خلیج فارس، آذربایجان، كردستان عراق، افغانستان، آسیای میانه، قفقاز و لبنان بوده است.
این میزان مراجعه، چه درآمدی برای كشور داشته است؟
درآمد كنونی كشور از محل گردشگری سلامت نزدیك به یك میلیارد دلار در سال بوده است. این رقم را می‌توان تا 5 سال آینده به راحتی به 3برابر افزایش داد.
آیا با رفع تحریم‌ها می‌توان به افزایش تقاضا برای گردشگری سلامت در ایران امیدوار بود؟
مبحث گردشگری سلامت در ایران، ارتباط چندانی با مساله تحریم ندارد. در واقع ما درحال حاضر و با وجود تحریم‌ها، تقاضای زیادی داریم كه به راحتی می‌توانیم آن را افزایش دهیم. با وجود ظرفیت گسترده و تقاضای بالا حتی در شرایط تحریم می‌توان با رویكرد اقتصاد مقاومتی، این صنعت را به یك از صنایع درآمدزا برای كشور تبدیل كرد. البته رفع تحریم‌ها می‌تواند به صورت غیرمستقیم بر گردشگری سلامت كشور اثرات مثبت بگذارد. بدون تحریم امكان خرید آسان تجهیزات پزشكی پیشرفته وجود دارد و این امر می‌تواند به تجهیز بیمارستان‌ها و ارایه خدمات در حد استاندارد بین‌المللی كمك كند.
یعنی ارایه خدمات بیمارستانی درحال حاضر در سطح استاندارد‌های بین‌المللی نیست؟
خیر. هنوز آمادگی ارایه خدمات در حد استاندارد بین‌المللی فراهم نشده است. این از مواردی است كه باید برای بیمارستان‌ها تسهیل شود. هنوز هیچ بخشی در بیمارستان‌های كشور مسوول پذیرش بیماران خارجی نیست.
این تنها معضلی است كه پیش پای گردشگری سلامت است؟
یكی از مشكلات عمده این صنعت این است كه دستور‌العمل‌ها، آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌ها هنوز تدوین یا ابلاغ نشده است. از آنجا كه این صنعت بین بخشی است برای رفع این معضل به همگرایی بیشتری میان دستگاه‌ها نیاز است. به عنوان مثال می‌توان به ضعف اطلاع‌رسانی و شیوه‌نامه‌های آن اشاره كرد. در صورت فعال شدن درگاه اطلاع‌رسانی می‌توان اسامی مراكز فعال در این زمینه را مشخص و اعلام كرد.
برای توسعه گردشگری سلامت در كشور چه اقداماتی باید انجام شود؟
یكی از ضرورت‌ها، استانداردسازی مراكز اقامتی است. مساله دیگری كه ضروری به نظر می‌رسد، توسعه حمل و نقل كشور است كه باید متناسب با گردشگری سلامت باشد. بحث زبان و مترجم از معضلاتی است كه درحال حاضر گریبانگیر صنعت است. برای توسعه لازم است مترجمانی كه در حوزه سلامت تخصص داشته باشند، تربیت شوند. مساله آخر دپارتمان پذیرش بیماران بین‌الملل است كه درحال حاضر در هیچ بیمارستانی وجود ندارد اما وزارت بهداشت به فكر تشكیل و فعال‌سازی آن است.
آیا از دید نظام اداری كشور، گردشگر حوزه سلامت تفاوتی با سایر گردشگران دارد؟
پیش از پاسخ به این پرسش لازم است به یك واقعیت اشاره كنم؛ ارزآوری گردشگر سلامت 3 برابر گردشگر عادی است چراكه نه تنها هزینه اقامت و امكانات رفاهی و گردشگری را پرداخت می‌كند كه برای درمان نیز هزینه می‌پردازد. از طرف دیگر گرچه گردشگری عادی در این سال‌ها تحت تاثیر سایر عوامل قرار گرفته اما گردشگری سلامت بنا به ماهیت خود توانسته است تقاضا را حفظ كند بنابراین تلاش نظام اداری كشور جذب بیشتر گردشگران حوزه سلامت است.
در این راستا اقداماتی نیز انجام شده یا در دست اقدام است كه از آن جمله می‌توان به صدور روادید سلامت و حتی لغو یك طرفه روادید با بسیاری از كشورها اشاره كرد.
نظر شما