سلامت نیوز: پای طرح تحول نظام سلامت به زندان‌های کشور باز می‌شود. زندان قزلحصار اولین زندان کشور است که طرح تحول با گذشت ١٦ ماه از آغازش قرار است وضع بهداشتی و درمانی زندانیان و البته تیم پزشکی و پرستاری مستقر در آن را سروسامان دهد. دلیل انتخاب این زندان هم به بازدید سال گذشته وزیر بهداشت از زندان قزلحصار بازمی‌گردد. در آن بازدید که به دعوت رئیس سازمان زندان‌ها و با هدف بررسی وضع بهداشتی و درمانی این زندان از سوی وزیر بهداشت انجام شد و البته از معدود دفعات حضور مسئولان دولتی در زندان‌های کشور به حساب می‌آمد، حجم مشکلات و کمبودهای بهداشتی به‌حدی نمایان و تکان‌دهنده بود که به گفته حسن قاضی‌زاده هاشمی باعث شد تا «خواب از چشمانش ربوده شود.»
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، تعداد بالای زندانیان، پایین بودن سرانه بهداشت و غذا، کمبود نیروی خدماتی و پرسنل زندان، کمبود پزشک، پرستار و امکانات اولیه بهداشتی و درمانی فقط بخشی از مشکلات بهداشتی و درمانی زندانیان است. از طرف دیگر وضع پزشکان و پرستاران حاضر در زندان‌ها هم چندان مناسب نیست. دریافتی بسیار پایین کادر پزشکی و درمانی با توجه به تعداد بالای مراجعان در کنار وجود بیماران مبتلا به سل، ایدز و هپاتیت در میان زندانیان به علاوه کمبود امکانات درمانی و تشخیصی در این مراکز بخشی دیگر از مشکلات و کمبودهای زندان‌های کشور در این حوزه است. مشکلاتی که در همان بازدید، وزیر بهداشت قول داد به شرط همکاری مسئولان قوه قضائیه، سازمان زندان‌ها و سازمان‌های بیمه‌گر آنها را برطرف کند.
حالا با گذشت نزدیک به شش ماه از صحبت‌های هاشمی درخصوص وضع نابسامان بهداشتی در زندان‌ها و وعده‌های او درخصوص بهبود این شرایط، مسئولان وزارت بهداشت از آمادگی این وزارتخانه برای اجرای طرح تحول بهداشت در زندان‌ها و لزوم همکاری قوه قضائیه و بیمه‌ها در این زمینه خبر می‌دهند. طرحی که به گفته علی‌اکبر سیاری، معاون بهداشت وزارت بهداشت «به صورت آزمایشی برای زندان قزلحصار آماده شده است.» این طرح که تأمین اعتبار و نقشه اجرای آن توسط وزارت بهداشت انجام شده، در انتظار چراغ سبز قوه قضائیه و سازمان زندان‌ها برای عملیاتی شدن است. طرحی که قرار است مانند برنامه پزشک خانواده با تمرکز روی بیماری‌های غیرواگیر و واگیر اجرا شود.
ارتقای بهداشت زندان‌ها و عدالت در سلامت
چندی پس از بازدید وزیر بهداشت از زندان قزلحصار معاونت بهداشت وزارت بهداشت و مسئولان سازمان زندان‌های کشور جلسه‌ای با حضور اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس برگزار کردند. جلسه‌ای که در آن مشکلات و کمبودهای بهداشتی و درمانی زندان‌های کشور مورد بررسی قرار گرفت. محمدحسین قربانی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس یکی از افراد حاضر در آن جلسه بود. جلسه‌ای که به گفته او به درخواست سازمان زندان‌ها و به دنبال وعده‌های وزیر بهداشت درخصوص کمک به وضع نامطلوب بهداشتی زندان‌ها برگزار شد و البته نتایج خوبی هم به دنبال داشت. قربانی اعلام آمادگی وزارت بهداشت درخصوص کمک به وضع بهداشتی زندان‌ها را نتیجه برگزاری همان جلسه می‌داند و درخصوص جزییات برنامه وزارت بهداشت برای سروسامان دادن به اوضاع اسفناک بهداشتی در زندان‌ها به «شهروند» می‌گوید: «یکی از دغدغه‌های وزیر بهداشت پس از بازدید سال گذشته او از زندان قزلحصار کمک به بهبود شرایط بهداشتی و درمانی زندانیان بود. البته من به همراه بعضی از اعضای کمیسیون بهداشت چندین بار از زندان‌های مختلف کشور بازدید کرده بودیم و از نزدیک در جریان اوضاع نامطلوب بهداشتی آنها قرار داشتیم. به همین دلیل هم در جلساتی که با مسئولان وزارت بهداشت داشتیم به آنها توصیه کردیم که در صورت امکان بازدیدی از زندان‌های کشور داشته باشند که درنهایت شخص وزیر بهداشت به دعوت رئیس سازمان زندان‌ها به زندان قزلحصار رفت و گفته‌های ما را در این خصوص از نزدیک مشاهده کرد.» او پیشگیری از شیوع بیماری‌های واگیر و انتقال برخی از بیماری‌ها به خارج از زندان را یکی از اهداف مهم وزارت بهداشت برای ورود به حوزه بهداشت زندان‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: «در همان جلسه مسئولان وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی را موظف کردند تا با زندان‌های واقع در شهرهای تحت پوشش خود همکاری کنند.» قربانی با بیان این‌که طرح تحول نظام سلامت مربوط به همه مردم ایران است و زندانیان نیز با وجود محکومیت و مجرم بودن باید از دستاوردهای این طرح بهره‌مند شوند، می‌گوید: «خوشبختانه نگاه وزارت بهداشت ایجاد عدالت در سلامت است. کمک به بهبود شرایط بهداشتی زندانیان و تسهیل در استفاده از خدمات درمانی استاندارد حق انسانی این افراد است. به همین دلیل هم کمیسیون بهداشت از این اقدام وزارت بهداشت استقبال و حمایت می‌کند.»
شلوغی زندان‌ها و کمبود اعتبارات
قربانی کمبود اعتبارات را مهم‌ترین دلیل کمبودهای بهداشتی درمانی در زندان‌ها می‌داند و دراین‌باره می‌گوید: «برخی از زندانیان نیازمند بستری و دریافت خدمات درمانی هستند، درحالی‌که به دلیل کمبود منابع این اقدامات با تأخیر انجام می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «تأخیر در آغاز روند درمانی بیماران زندانی باعث پیشرفت بیماری می‌شود و حتی در برخی از موارد صدمات جبران‌ناپذیری برای آنها به دنبال دارد. از طرف دیگر به دلیل رعایت نکردن مسائل بهداشتی احتمال سرایت بیماری از طرف بیماران بدحال به سایر زندانیان وجود دارد.» سخنگوی کمیسیون بهداشت با بیان این‌که به‌طورکلی ٥٠ تا ٦٠درصد زندانیان را مجرمان و معتادان به موادمخدر تشکیل می‌دهند، می‌گوید: « در چنین شرایطی و با توجه به احتمال آلودگی این افراد به بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت، باید مراقبت‌های ویژه استانداردی از این بیماران به عمل آید تا ضمن بهبودی نسبی این افراد خطر ابتلای دیگر زندانیان به این بیماری‌ها را کاهش داد.»
او می‌افزاید: «این درحالی است که بهداری زندان‌ها به دلیل کمبود منابع نمی‌توانند نظارت و پایش مناسبی از وضع زندانیان احتمالی مبتلا به این بیماری‌ها داشته باشند.» قربانی تراکم بالای زندانیان را از دیگر مشکلات بهداشتی زندان‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: « در بازدیدهایی که من به همراه برخی دیگر از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از زندان‌ها داشتیم، شلوغی و تعداد زندانیان بیش از ظرفیت زندان کاملا مشهود است. به‌طوری که اگر تمام امکانات بهداشتی استاندارد در این مراکز در دسترس زندانیان باشد، بازهم به دلیل شلوغی، مشکلات بهداشتی مختلفی وجود خواهد داشت.»
پایین بودن شاخص بهداشت روانی در زندان‌ها
او با اشاره به پایین بودن شاخص‌های بهداشت روانی و لزوم توجه به این بخش در زندان‌ها می‌گوید: «بهداشت جسمی و فیزیکی بخشی از مشکلات زندانیان است، درحالی‌که بیشتر زندانیان به دلیل شرایط خاص روحی و روانی نیاز مبرمی به مشاوره، روانپزشک و روانشناس دارند، درحالی که این امکانات به صورت استاندارد و مورد قبول در بیشتر زندان‌های کشور وجود ندارد.»
قربانی همه مشکلات بهداشتی و درمانی زندان‌ها را فقط مربوط به زندانیان نمی‌داند و دراین‌باره می‌گوید: «کادر پزشکی و تیم درمانی در زندان‌ها به دلیل حجم بالای بیماران در کنار انواع و اقسام بیماری‌های واگیر و غیرواگیر کار بسیار سخت و طاقت‌فرسایی دارند. این درحالی است که دریافتی کادر پزشکی و درمانی در زندان‌ها تقریبا نصف همکاران آنها در خارج از زندان است، این واقعا بی‌انصافی است.»
او ادامه می‌دهد: «من از نزدیک با برخی از کارکنان بهداری در زندان‌ها صحبت کرده‌ام، وضع آنها هم چندان تعریفی ندارد. حتی به نظر من برخی از آنها به دلیل فشار کار و فضای حاکم بر محیط زندان دچار برخی مشکلات روحی شده‌اند.»
کمبود پزشک و پرستار مقیم در زندان‌ها
یکی از مشکلات اصلی زندان‌ها در حوزه بهداشت کمبود نیروی انسانی است. این را احمد آریایی‌نژاد یکی از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به «شهروند» می‌گوید. آریایی‌نژاد نیز ازجمله نمایندگانی است که از زندان‌های کشور بازدید کرده است. به همین دلیل هم از نزدیک در جریان مشکلات بهداشتی زندان‌ها قرار دارد. او درباره کمبودها و مشکلات بهداشتی زندانیان و برنامه وزارت بهداشت برای بهبود این شرایط می‌گوید: «حال روحی و روانی زندانیان به دلیل بیم و امیدی که نسبت به وضع خود دارند، باعث می‌شود تا نسبت به وضع بهداشت و سلامت خود بی‌اهمیت باشند، به همین دلیل هم برخی بیماری‌ها در زندان شیوع بیشتری دارد.»
او ادامه می‌دهد: «وزارت بهداشت به دنبال جلساتی که با مسئولان سازمان زندان‌ها داشت به این نتیجه رسید که ابتدا باید اقدامات درمانی و بهداشتی لازم را برای زندانیان مبتلا به بیماری‌های سخت و واگیر در دستورکار قرار دهد و تا جایی که ما اطلاع داریم هماهنگی‌های لازم برای بستری این بیماران در بیمارستان‌های دولتی با کمترین هزینه ممکن انجام شده است.» آریایی‌نژاد با تاکید بر لزوم نظارت بر بهداشت و سلامت زندانیان می‌افزاید: «در بازدیدی که از یکی از زندان‌های کشور داشتم، وضع نامناسب دفع و دفن زباله، کمبود وسایل بهداشتی شخصی برای زندانیان و رعایت نکردن اصول بهداشتی اولین مواردی بود که توجه مرا جلب کرد.» نماینده مردم ملایر در مجلس کمبود پزشک و پرستار را یکی دیگر از مشکلات بهداشتی در زندان‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: «آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد، تناسبی بین تعداد زندانیان با پزشک و پرستاران مستقر در زندان وجود ندارد. به عبارت دیگر تعداد زندانی‌ها بسیار بیشتر از کادر بهداشتی و درمانی در زندان‌هاست. هرچند من از استانداردهای موجود در این خصوص اطلاعی ندارم، ولی قطعا سرانه بهره‌مندی زندانیان از پزشک و کادر درمانی تعاریف مشخص و استانداردی دارد که به نظرم در هیچ یک از زندان‌های کشور این تعاریف رعایت نمی‌شود.»
وضعیت بهداشتی مردها بهتر از زنان در زندان است
آریایی‌نژاد تغذیه نامناسب را یکی دیگر از مشکلات زندانیان عنوان می‌کند و می‌افزاید: «شرایط زندان و مشکلات روحی و روانی که هریک از زندانیان دارند، باعث می‌شود، وضع جسمی و قوای بدنی آنها تحلیل رود و از طرف دیگر پایین بودن شاخصه‌های بهداشتی در محیط‌های اینچنینی شرایط را برای مبتلا شدن به بیماری‌های مختلف در این افراد مهیا می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «با این همه به نظر می‌رسد، وضع بهداشتی زندان مردها به مراتب بهتر از زندان زنان باشد. چون زنان به دلیل شرایط خاص فیزیولوژیکی و برخی موارد دیگر نیاز بیشتری به رعایت و مراقبت بهداشتی دارند. موضوعی که به نظر نمی‌رسد به درستی در زندان‌ها رعایت شود.» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با تاکید بر این‌که از لحاظ بهداشتی بیشتر زندان‌های ایران به‌خصوص در شهرهای بزرگی مانند تهران گنجایش این تعداد زندانی را ندارد، می‌گوید: «زندانیان برای نیازهای ضروری خود و رعایت بهداشت فردی با مشکلات زیادی مواجه هستند.»
آریایی‌نژاد با اشاره به حق برخورداری زندانیان از حقوق شهروندی چون خدمات بهداشتی و درمانی، می‌گوید: «زندان‌ها در بخش بیماریابی کمبودهای زیادی دارند و هر آنچه در این زمینه انجام می‌شود فقط در حد آزمایش‌های اولیه و ابتدایی است. به همین جهت مهم‌ترین کار در جهت بهبود وضع بهداشتی و درمانی زندان‌ها افزایش سرانه بهداشتی زندانیان است.» او ادامه می‌دهد: «سرانه امور بهداشتی در زندان‌ها روزی ٦٠٠ تومان است درحالی‌که این سرانه در خارج از زندان بسیار بیشتر است. درواقع با این رقم سازمان زندان‌ها کار زیادی نمی‌تواند انجام دهد.»
آریایی‌نژاد نبود ردیف بودجه اختصاصی برای امور بهداشتی و درمانی زندان‌ها را ریشه اصلی مشکلات بهداشتی در این مراکز عنوان می‌کند و می‌افزاید: «کارهای زیادی در این سال‌ها انجام گرفته اما امکانات و اعتبارات سازمان زندان‌ها بسیار کم است. از طرف دیگر هم سازمان‌های بیمه‌گر به وظایفشان در قبال این افراد عمل نمی‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «به‌هرحال با شناختی که ما از وزیر بهداشت و مجموعه وزارت بهداشت داریم، می‌توان امیدوار بود تا شرایط بهداشتی زندان‌ها از این وضع خارج شود و تا حدی به استانداردها در این زمینه نزدیک شویم.»
نظر شما