سلامت نیوز:بیست و نهمین دوره آزمون دانشنامه فوق تخصصی پزشکی و شصت و دومین دوره آزمون دانشنامه تخصصی کشور در تاریخ پنجشنبه ۱۹ شهریور ۱۳۹۴ برگزار شد. دانشنامه یا «بورد» گواهی است که هرساله قریب به ۴ هزار نفر از داوطلبانی که دوره تخصص یا فوق تخصص خود را به پایان رسانده اند برای دریافت آن به رقابت می پردازند. این آزمون ها در واقع به منزله آزمون نهایی دوره پزشکی هستند و به گفته وزیر محترم بهداشت ” این دو آزمون مهمترین و سخت‌ترین آزمون‌ها در ایران می باشند”.

به گزارش سلامت نیوز  برخورداری از «بورد» تخصصی یا فوق تخصصی از دو بعد دارای اهمیت است؛ اولا جذب هیأت علمی رشته های مختلف تخصصی و فوق تخصصی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور اصولا از نفرات برتر آزمون دانشنامه صورت می گیرد و ثانیا «بورد تخصصی یا فوق تخصصی» در جامعه پزشکی نشان از اعتبار و دانش آن پزشک متخصص یا فوق تخصص دارد و اساسا این پسوند، منتهی الامال پزشکان کشور محسوب می گردد.

اما نحوه برگزاری این آزمون چگونه است؟
گروهی چند ده نفره متشکل از زبده ترین و عالم ترین اساتید دانشگاهی رشته های تخصصی و فوق تخصصی از سراسر کشور « هیات ممتحنه بورد» آن رشته را تشکیل می دهند. طراحی سوالات این آزمون در قریب به اتفاق رشته ها به این صورت است که اعضای این هیات حدود یک هفته قبل از برگزاری آزمون، در یک محل – که در چند سال اخیر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بوده است – گرد آمده و در کنار هم سوالات آزمون آن رشته را طراحی کرده و در مورد کیفیت و تناسب آنها به بحث و تبادل نظر می پردازند. پس از آن، اعضای محترم هیات های ممتحنه به مراکز دانشگاهی خود مراجعه کرده و آزمون حدود یک هفته بعد برگزار می شود.

مسئول برگزاری این آزمون «مرکز سنجش آموزش پزشکی» بوده که کاملا مستقل از «سازمان سنجش آموزش کشور» می باشد. در تمام این سال ها متولیان امر آموزش پزشکی “پیچیدگی” و “شرایط خاص” برگزاری چنین “آزمون های تخصصی” را به عنوان دلیلی محکم بر برگزاری مستقل آنها توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی دانسته اند و البته صحت و سلامت آن را نیز تضمین کرده اند.

اگر حسن عملکرد و دقت مرکز سنجش آموزش پزشکی در تهیه، تکثیر، برگزاری و تصحیح سوالات این آزمون را بپذیریم- که بلاشک همین گونه نیز هست- اما حتی رعایت کلیه این موارد برای حفظ سلامت این آزمون کافی نیست. در تمام این سال ها، عامدانه یا از روی غفلت، مسئولین امر چشم خود را بر روی مهمترین نقطه ضعف این نحوه برگزاری آزمون دانشنامه بسته اند و متاسفانه هیچکس برای تغییر روند موجود پیشقدم نشده است.

پاشنه آشیل آزمون دانشنامه تخصصی و فوق تخصصی چیست؟
پاشنه آشیل آزمون دانشنامه نه شیوه برگزاری آن، بلکه شیوه طراحی سوالات آن است! اگرچه « هیات های ممتحنه بورد» مفاخر رشته های مختلف بوده و مرجع علمی این رشته ها به حساب می آیند، اما تهیه و تنظیم سوالات یک چنین آزمون حساسی یک هفته قبل از برگزاری و عدم وجود هرگونه محدودیت برای طراحان سوال پس از آن، نشان از آن دارد که به راحتی سلامتی آزمون را تنها و تنها منوط به “تقوا و تعهد اخلاقی” طراحان سوال کرده ایم.

در امانتداری و اخلاق مداری عموم اساتید و اعضای هیأت علمی ذره ای تردید نیست اما نظر به اینکه تعداد نفرات برگزیده آزمون دانشنامه در اعتبارسنجی دانشگاه ها و گروه های آموزشی رشته های مختلف امتیازی چشم گیر محسوب شده و نوعی رقابت سنگین در میان مراکز مختلف سطح کشور از نظر موفقیت در این آزمون وجود دارد؛ این ساده اندیشی تبدیل به خطایی راه بردی شده که به راحتی راه را برای سوء استفاده های احتمالی باز می کند.

نگرانی از درز سوالات توسط اساتید برخی از دانشگاه های بزرگ به دستیاران خود، تبدیل به دغدغه ای عمومی و همه ساله در میان داوطلبان این آزمون – خصوصا داوطلبان غیرتهرانی- شده است.

خبر ها و شایعاتی که هرساله در چنین روزهایی زبان به زبان در میان متخصصان و فوق تخصصان پزشکی کشور می چرخد بر نگرانی از خدشه دار شدن اعتبار « بالاترین گواهی علمی پزشکی کشور» می افزاید و دور از انتظار نیست که قداست کرسی های استادی کشور را لکه دار کند.

متاسفانه اینگونه زمزمه ها در سالیان اخیر بلندتر از هر زمان دیگر به گوش می رسد و اقدام عاجل مسئولان امر در معاونت آموزشی وزارت بهداشت و شورای آموزش پزشکی و تخصصی را می طلبد.

اما راه حل چیست؟!
این پاشنه آشیل و نگرانی فزاینده البته راه حل ساده ای دارد. کافی است متولیان آموزش پزشکی نیم نگاهی به نحوه طراحی سوال در کنکور سراسری و یا نحوه طراحی سوال در آزمون بورد کشورهای پیشرفته بیندازند.

برای برگزاری کنکور سراسری، اساتید و دبیران مورد تایید سازمان سنجش، به طور مداوم در طول سال سوالاتی را طراحی می کنند. پس از آن سوالات جمع آوری شده در سنوات مختلف در یک بانک رایانه ای تحت مراقبتهای شدید امنیتی نگهداری می شوند.

در زمان برگزاری آزمون از میان این چند هزار سوال ، برای افزایش ضریب امنیت، چندین بسته سوال از هر درس تهیه می شود و سپس با کتب درسی سال تطبیق داده می شود. در نهایت همه بسته های چندگانه سوال تکثیر می شود و در انتها به صورت کاملا تصادفی یکی از بسته ها انتخاب می شود.(۱)

در کشور امریکا ، برای مثال ، هیات بورد رشته پزشکی داخلی ، به عنوان یکی از معتبرترین هیات های بورد این کشور که البته ارگانی است غیر انتفاعی و مستقل، مخزنی از سوالات دارد که به طور مداوم بر حجم آن افزوده می شود. این ارگان با استفاده از یک نرم افزار کامپوتری (Automated Test Assembly program) از میان مخزن سوالات، پرسشنامه آزمون را تهیه می کند. این برنامه به گونه ای طراحی شده که سوالات از توزیع مناسب از نظر منابع آزمون، درجه سختی و … برخوردار باشند(۲)

اگرچه هیچ کدام از این روش ها خالی از اشکال و شبهه نیست اما بدون شک احتمال سلامت آن بسیار تضمین شده تر از شیوه «ابتدایی» فعلی است . شکی نیست که «مرکز سنجش آموزش پزشکی» با اعمال یک چنین تغییرات نه چندان دشواری در نحوه طراحی سوالات آزمون دانشنامه، نگرانی اصلی داوطلبان در مورد صحت و سلامت این آزمون را تا حد زیادی مرتفع خواهد کرد.

بدیهی است در نتیجه یک چنین اقداماتی، پزشکان متخصص و فوق تخصص با اطمینان و امید بیشتر به تلاش علمی خواهند پرداخت و همچنین هیات های محترم ممتحنه بورد از چنین اتهامات احتمالی مبرا خواهند شد.

آیا وقت آن نرسیده که با «تدبیر»ی تازه، بذر «امید» در دل این نخبگان سفیدپوش پاشیده شود؟

منبع: پایگاه اینترنتی صدای پزشکان ایران