سلامت نیوز: کاستی های زیادی در نحوه اطلاع رسانی وضعیت حجاج حادثه منا وجود داشت و دارد.

به گزارش سلامت نیوز، روزان نیوز نوشت:"گفتند پدرم جز مفقودی های حادثه منا است. از جمعه 3 مهر تا حالا این تنها خبری هست که داریم. چند روز از حادثه گذشته هنوز هیچکس از حج و زیارت به ما زنگ نزده که خبری بدهد. دیروز خودمان به سازمان حج و زیارت سرزدیم. انها هم اطلاعات شان از ما کمتر بود. یک چشم مان خون است و یک چشم مان به تلویزیون تا شاید خبری از پدرمان بدهد. اطلاع رسانی حج و  زیارت افتضاح بود." اینها را دختر فتح الله گودرزی یکی از مفقودین حادثه منا می گوید. 5 روز است هیچ خبری از پدرشان ندارند و هیچکس از مدیران کاروان و مسئولین سازمان بزرگ حج و زیارت تا به حال با آنها تماس نگرفته اند که خبری رسمی به آنها بدهند. فقط از لیست اعلامی شبکه خبر و رسانه ها شنیده اند پدرشان به کاروان مراجعه نکرده. این وصف حال بیش از 300 خانواده ایرانی است که از روز پنجشنبه تا به حال هیچ خبری از زائران شان در عربستان ندارند. دست شان به هیچ جا بند نیست و هیچکدام از مسئولانی که با سلام و صلوات خانواده هایشان را راهی حج کردند تا به حال حتی یک خبر رسمی به آنها نداده اند که حداقل اخبار درج شده در رسانه ها را تایید کنند. ظاهرا نمره اطلاع رسانی در شرایط بحران سازمان حج و زیارت بحرانی تر از خود اتفاق است.


تاخیر دو ساعته در اطلاع رسانی حادثه در ایران
به گزارش روزان، آنهایی که برای زیارت خانه خدا به سرزمین وحی رفته اند می دانند که از چند ماه قبل از اعزام مدیران کاروان دائم با زائرین در تماس هستند. از آنها برای شرکت در جلسات آموزشی اجباری دعوت می کنند. سازمان حج و زیارت هم متولی همه این ارتباطات پیش از حج است. روز اعزام هم که همه زوار معمولا در مسجدی که از قبل اعلام شده جمع می شوند واز همانجا با اتوبوس راهی فرودگاه می شوند. این روند معمول آمادگی برای اعزام به حج است. اما امسال وضعیت کمی متفاوت شده. وضعیتی که نشان می دهد این سازمان های عریض و طویل برگزار کننده حج  با بودجه های زیاد در شرایط بحرانی چند مرده حلاجند. حدود 11 ظهر پنجشنبه است که شبکه خبر اعلام می کند حادثه ای در منا رخ داده و تعداد زیادی از حجاج کشته شده اند. ظاهرا اتفاق در ساعت 9 صبح به وقت ایران رخ داده اما علی رغم وجود انواع وسایل ارتباطی در سال 2015 تا ساعت 11 ظهر هیچ خبر رسمی در رسانه های ایران منتشر نمی شود. البته شبکه خبر مدعی شده که دولت عربستان مانع انتشار خبر شده است. اینکه در دنیای اینرنت و اطلاع رسانی سریع و با حضور تعدادی از خبرنگاران ایرانی در منا چطور اطلاع رسانی اولیه اینقدر دیر انجام شده سوالی است که هنوز هیچکس پاسخ دقیقی به آن نداده است.

ابعاد حادثه از زبان دختر یکی از مفقودین
نجمه دختر یکی از مفقودین حادثه منا در مورد وضعیت پدرش به روزان می گوید کاروان آنها 11 شهریور از لرستان به عربستان رفت.  وقتی می پرسم خبر جدیدی از او دارید، می گوید: بله! ایشالله هستن. هنوز که بی خبریم. پدر او  با كاروان ٢٩٠١4 لرستان از شهر بروجرد عازم حجی شد که پر از حادثه بود. در حالی که آنها هم مثل بقیه زایرین فکر می کردند یک سفر آرام و امن در پیش دارند. از آنچه در این چند روز بر آنها گذشته می گوید: صبح پنجشنبه بود ساعت حدود 11 دیدم خواهرم جیغ می زند. سر میز صبحانه بودم؛ رفتم دیدم شبکه خبر دارد حادثه منا را اعلام می کند و از تعداد کشته ها می گوید. نوشته بود تا این لحظه 300 نفر کشته شده اند. چند دقیقه بعد زیر نویس کردند که 450 نفر کشته شده. پدر و مادرش با هم به حج رفتند. روز پنجشنبه هم مادرش در هتل بود و پدرش مثل بقیه مردها روز به منا رفته بود. آخرین بار سه شنبه هفته قبل تلفنی با پدرش حرف زده بود و بعد هم برای عروسی یکی از اقوام با خواهرش راهی شیراز شده بود. خبر را هم شیراز شنیدند.


تا امروز حج و زیارت با ما هیچ تماسی نگرفته
دختر که حالا 6 روز است صدای پدرش را نشنیده می گوید مادرم مکه است و حالش خوب نیست. خیلی نمی توانیم از او درباره جزئیات بپرسیم یا توقع داشته باشیم با آن وضع دنبال بابا بگردد.  تا پنجشنبه صبح همه چیز خوب بود و منتظر بودیم تا چند روز دیگر برگردند. یکدفعه خبر را که شنیدیم مثل مرغ پر کنده شدیم. دست مان به جایی بند نبود. فقط به دوست و آشنا زنگ می زدیم تا شاید کسی جایی آشنایی داشته باشد و بتواند پیگیری کند. به سایت های خبری و تلویزیون که اخبار را منتشر می کردند زنگ می زدیم و هیچکس جواب نمی داد. به همه جا تلفن زدیم. نمی دانستم می شود از طریق خود حج و زیارت هم پیگیری کرد. البته فایده ای هم نداشت. دیروز آنجا هم رفتم و سر زدم اما اطلاعاتشان از ما و رسانه ها  هم کمتر بود.

-تا قبل از مراجعه حضوری شما کسی از حج و زیارت یا از کاروان پدر با شما تماس گرفته تا شما را از وضعیت آنها مطلع کند یا حداقل خبر مفقودی شان را تایید کند؟
:نه، اصلا! کار و اطلاع رسانی شان  این مدت افتضاح بود.

- یعنی هر اطلاعاتی که الان دارید از رسانه ها گرفتید؟
: بله. کلا صبح تا شب از پای شبکه خبر تکان نمی خوریم که شاید چیزی از وضعیت حادثه دیده ها و پدرم اعلام کنند. چند روز است اسم پدرم در لیست مفقودی ها اعلام شده و هیچ خبر دیگری نداریم.


اطرافیان به دروغ می گویند پدرت پیدا شده
گفتگوی مان تلگرامی است. چند دقیقه ای غیب می شود. پیام می دهد که صبر کنید. تلفن مهمی دارم. بعد از ده دقیقه می آید و با خوشحالی می گوید: یک پزشکی زنگ زده و گفته که پدرم را در بیمارستانی در مکه دیده و پدرم را هم کامل می شناسد.  نشانی هم داده و همه حرف هایش درست است. حالا هم باید یکی برود بیمارستان و پدرم را از نزدیک ببنید.  یکی خبر داده که فتح الله گودرزی به شماره کاروان كد ٢٩٠١٤ اعزامی از بروجرد لرستان پیدا شده  و دخترها خوشحالند. ده دقیقه بعد برمی گردد و تایپ می کند که تکذیب شد با یک شکلک غمگین. توضیح می دهد که این چند روز هزار تا از این تلفن ها و خبرها داشتیم. مردم و فامیل زنگ می زنند و خبرهای شاد از پیدا شدن پدرمان می گویند و بعد که می فهمیم دروغ بوده می گویند می خواستیم دلتان را خوش کنیم. می گوید مردم ... شده اند انگار. توی این شرایط به جای کمک آزار می دهند.

نحوه خبر رسانی افتضاح بود
- الان چهار روز از خبر مفقودی پدرتان گذشته. چه حسی دارید؟
: من که  دارم روانی می شم. داغونم. هزار بار از این خبرهای الکی خوشحال شدم و بعد پشیمون شدم که چرا حرف بقیه رو باور کردم. یه چشم مون اشکه یکی خون.

- از نحوه خبررسانی در مورد وضعیت حجاج و حادثه دیده هاراضی هستید؟

: روز پنج شنبه خوب بود؛ اما روزهای بعد فقط خبرهای تکرای پخش می کردند. انگار مردم را مسخره کرده اند. اینکه اطلاعات دقیقی در مورد خانواده هایمان بدهند خواسته زیادی نیست. خبر زنده بودن عزیزت خواسته زیادی نیست.

- خبر رسانی اصلی از تلویزیون بود. بهتر نبود حج و زیارت به خانواده ها خبر می داد؟
: این مدل خبر دادن افتضاح است. شاید کسی به تلویزیون دسترسی نداشته باشد بعد تکلیفش چیست؟ پری روز که به تهران آمدیم توی جاده بودیم و چند نفر از دوستانم را معطل خودم کرده بودم که اخبار را دنبال کنند و اگر چیزی شد به من خبر بدهند.

- بعد از سه روز بالاخره شماره موبایل مدیران کاروان ها را در رسانه ها اعلام کردند تا مردم از آنها خبر بگیرند. شما به مدیر کاروان پدرتان زنگ زدید؟
: من با مدیر كاروان حرف زدم. اطلاع بیشتری از این چیزی که در رسانه ها می گویند نداشت و فقط می گفت نمی دانم. به درد من که نخورد شاید به درد بقیه خانواده ها خورده باشد.

- پرواز برگشت شان چه تاریخی هست؟
: هشتم.

- از وقتی که گذاشته آن هم در این شرایط تشکر می کنم و می پرسم می توانم از اسم واقعی خودشان استفاده کنم؟
: استفاده كنید. ما داغون تر از این حرف هاییم. دعا کنید.


شماره تلفن اطلاع رسانی عربستان خراب است
سه ساعت بعد از این مصاحبه و دقیقا چهار روز بعد از حادثه منا بالاخره یکی از خبرگزاری ها علام می کند که وزارت بهداشت عربستان شماره تلفنی اعلام کرده و گفته است که خانواده هایی که از کشورهای دیگر هستند می توانند از این طریق پیگیر وضع زائران شان باشند. به نجمه خبر می دهم اما بعد از نیم ساعت تلاش می گوید این خط خراب است و بوق نمی زند.  باز هم یک در بسته دیگر. دری که کاش مسئولان محترم وزارت بهداشت و سازمان حج و زیارت نمی گذاشتند این همه روز بعد از وقوع حادثه بسته بماند. در ست ترین کار این بود که از همان روز اول این دو نهاد شماره هایی را اعلام کنند تا خانواده های حجاج بتوانند به طور دقیق و رسمی در مورد عزیزانشان اطلاعات بگیرند.


لزوم اطلاع رسانی دقیق به خانواده زائرین بعد 3روز
البته بالاخره روز گذشته این طلسم شکست و سید علی مرعشی، رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر رسما چهار شماره تلفن اعلام کرد که مربوط به ستاد اطلاع رسانی مصدومان حادثه منا بود تا مردم بتوانند برای پیگیری زائران شان به آن شماره ها تلفن کنند. گرچه هر عقل سلیمی انتظار دارد در مواقع بحرانی مثل این به سرعت ستادهای اطلاع رسانی تشکیل شود تا مردم بتوانند برای گرفتن اطلاعات موثق به آنها مراجعه کنند اما بالاخره مدیریت از نوع ایرانی اینگونه است که 3 روز بعد از وقوع حادثه تازه به فکر اطلاع رسانی مستند به اطرافبان زائرین می افتد. توجیه مرعشی هم در این مورد شنیدنی است . وی گفته است الان با توجه به اتمام بیتوته در منا و لزوم اطلاع رسانی دقیق به خانواده ها و بازماندگان این حادثه عظیم دستور تشکیل و راه اندازی این ستاد داده شده است. البته وی در صحبت هایش به این سوال پاسخی نداده که چرا در این 3روز اول وقوع حادثه ضرورتی برای اطلاع رسانی دقیق به خانواده های زائرین نبوده است.

خانواده ها خبر مرگ حا جی شان را از تلویزیون شنیدند
 از پنجشنبه که حادثه منا رخ داد تا پایان روز شنبه  خانواده های بازماندگان و مجروحین و کشته شدگان تنها می توانستند اخبار حادثه را از شبکه خبر پیگیری کنند. حتی سازمان حج و زیارت انقدر به خودش زحمت نداد که به بازماندگان زنگ بزند و اخبار رسانه ها را تایید کنید. می توانید چند لحظه خودتان را به جای خانواده های این حجاج بگذارید. پای تلویزیون نشسته اید و همه امیدتان این است که اعلام کنند پدر و مادر یا بستگان تان زنده هستند. یکدفعه مجری خبر اعلام می کند که به اخبار جدیدی که به دست مان رسیده گوش کنید. تعداد کشته های ایرانی طبق آخرین خبر 169 نفر است و چند نفر به کشته های دیروز اضافه شده است. اسامی این چند نفر عبارت است از ... . همانجا پای تلویزیون از مرگ عضوی از خانواده تان خبردار می شوید. حتی جایی نیست که با آن تماس بگیرید و این خبر را تایید کنید.

جایی نبود که اخبار رسانه ها را تایید کند
البته خبر رسانی رسانه ها هم در نوع خود جالب بود. در لیستی که از طرف سازمان حج و زیارت به رسانه ها داده شد اسم ده نفر به عنوان مجهول الهویه نوشته شده بود. در کنار بعضی از این مجهولین حتی اسم آنها را هم نوشته بودند. هیچکس نمی دانست که اینها از فوت شده ها هستند یا مجروحین. هیچ جایی هم نبود که به این ابهام خانواده ها جواب بدهد. در ساعات اولیه حادثه اگر به سایت حج و زیارت سر می زدید که به عنوان منبع اصلی خبر رسانی از حجاج معرفی شده بود، صفحه ای که اسامی کشته شده ها در ان بود به علت تعداد بالای مراجعه کنندگان باز نمی شد و عملا از کار افتاده بود. اسامی فوت شده ها به صورت زیر نویس در شبکه خبر پخش می شد و با فاصله ای حداقل نیم ساعته بر روی سایت های خبری قرار می گرفت که زمان انتظار برای خانواده ها سخت تر بود. در حالیکه پیش از همه باید این اسامی بر روی سایت سازمان حج و زیارت یا سایت وزارت خارجه قرار می گرفت تا اعتبار آنها به طور قطعی تایید شود.
دولت عربستان هر بهانه ای هم که بیاورد به عنوان مجری حج، مسئول این حادثه است و تا این لحظه از جامعه جهانی و مسلمانان دنیا عذرخواهی هم نکرده است. اگر این اتفاق در کشوری مثل ژاپن می افتاد احتمالا وزرای مربوطه تا به حال چند بار هاراگیری کرده بودند و از مردم عذرخواهی می کردند. اما مدیریت جهان سومی شرایط خودش را دارد و عذرخواهی معمولا در آن جایی ندارد. اما خانواده های بازماندگان ایرانی این حادثه حق دارند از کسانی که مسئول اطلاع رسانی به آنها بودند گله کنند. گرچه ظاهرا برای مدیریت بحران، مسئولان حج و زیارت و سایر مدیران مرتبط تصمیم گرفتند اطلاعات حادثه را تا امروز به صورت قطره چکانی در اختیار بازماندگان قرار دهند، اما کاستی های زیادی در نحوه اطلاع رسانی وضعیت حجاج در ایران وجود داشت و دارد. کاش حداقل یک نفر از  مسئولین محترم از این همه خانواده چشم انتظار که پنج روز است در بی خبری کامل از زائران شان به سر می برند به خاطر این نحوه غیر قابل دفاع اطلاع رسانی، عذرخواهی می کرد. اطلاع رسانی درست و با احترام از سوی سازمان حج و زیارت حداقل حقی بود که بازماندگان این زائران باید از آن برخوردار می شدند. جای خالی تشکیل  تیم های روانشناسی رایگان برای بازمانده ها و چشم به راه های مفقودین هم هنوز توی چشم می زند که وزارت بهداشت می تواند بگوید چرا مثل بقیه کشورهای پیشرفته به فکر بازماندگان حادثه نبوده است.