سلامت نیوز:اخیرا زمزمه ورود گونه‌های خارجی گونه‌های شور‌پسند به ایران مطرح شده است. با توجه به آنكه یكی از طرح‌های مصوب هیأت وزیران برای احیای دریاچه ارومیه كشت گونه‌های سالیكورنیا است (ردیف 78طرح‌های مصوب احیای دریاچه ارومیه)، این نگرانی وجود دارد كه مجریان این طرح با ورود گونه‌های خارجی ذخایر ژنتیك كشور را تهدید كنند.

به گزارش سلامت نیوز، دکتر حسین آخانی در همشهری آنلاین نوشت: یکی از بزرگ‌ترین فجایع زیستی در دنیا انتقال بذر گیاهان مختلف و نمونه‌های زنده سایر موجودات به مناطق دیگر خارج از زیستگاه طبیعی آنها‌ست.

اگر چه بسیاری از گیاهان اقتصادی و جانوران اهلی از دیر‌باز به مناطق مختلف دنیا برده شده است، ولی ورود گونه‌های زیستی وحشی به مناطق دیگر چالش‌ها و خسارات زیادی به دنیا وارد می‌كند. به‌دلیل خسارت‌هایی كه گونه‌های وارداتی ایجاد می‌كند قوانین بسیار سختگیرانه برای ورود و خروج ژرم پلاسم (نمونه زنده) در بسیاری از نقاط دنیا وجود دارد. مثلا در استرالیا حتی استفاده از كفش كتانی برای مسافرانی كه از خارج به آن كشور وارد می‌شوند ممنوع است چون خطر این وجود دارد كه بذری ناخواسته با كفش مسافر به آن كشور منتقل شود. كنوانسیون‌های بین‌المللی مانند «كنوانسیون كنترل و مدیریت آب توازن و رسوبات كشتی‌ها» به‌دلیل جلوگیری از انتقال گونه‌های دریایی در سال 2004مصوب شد تا كشتی‌ها نتوانند با خالی كردن آب توازن از نقطه‌ای به نقطه دیگر گونه‌های دریایی را منتقل كنند.علاوه بر این، كنوانسیون تنوع زیستی برنامه جدی برای ممانعت از انتقال گونه‌های مهاجم به كشورهای دیگر دارد. ایران هر دو كنوانسیون را امضا كرده و موظف به رعایت مفاد آن است.

در كشور ما ورود گونه‌های زیستی خسارت‌های زیادی به تنوع زیستی كشور وارد كرده است. برای نمونه ورود گونه شانه‌دار دریایی به دریای مازندران و سرخس آزولا به تالاب‌های شمال و همچنین گونه سمر یا كهور آمریكایی به جنوب ازجمله فجایع بزرگی هستند كه خسارت‌های آنها به كشور ما هم از نظر اقتصادی و هم از نظر تنوع زیستی بسیار بالاست. برای نمونه ماهی كیلكا به‌دلیل ورود شانه‌دار دریایی به‌شدت كاهش یافت و سرخس آزولا هم به تنوع گونه‌های گیاهی آبزی و هم به ماهی‌های تالاب‌های شمال بسیار خسارت وارد كرد. اما اخیرا زمزمه ورود گونه‌های خارجی گونه‌های شور‌پسند به ایران مطرح شده است. با توجه به آنكه یكی از طرح‌های مصوب هیأت وزیران برای احیای دریاچه ارومیه كشت گونه‌های سالیكورنیا است (ردیف 78طرح‌های مصوب احیای دریاچه ارومیه)، این نگرانی وجود دارد كه مجریان این طرح با ورود گونه‌های خارجی ذخایر ژنتیك كشور را تهدید كنند.

این نگارنده نزدیك 3 دهه است كه جنس سالیكورنیا در ایران و كشورهای مجاور را مطالعه می‌كند. اتفاقا در 2 هفته گذشته در همایش بین‌المللی گیاهان راسته میخكیان كه در برلین برگزار شده بود شركت داشتم و به همراه دانشجویان آخرین نتایج تحقیقات این گیاهان در آنجا ارائه شد. براساس مطالعات دقیق میدانی طی 3 دهه و مطالعات مولكولی و كشت گلخانه‌ای 8گونه سالیكورنیا در ایران به‌صورت بومی رشد می‌كنند. این تعداد حدود 40درصد تنوع گونه‌های این جنس در جهان با 20گونه است. حداقل 2 گونه آنها در آذربایجان غربی و شرقی و اطراف دریاچه ارومیه به فراوانی وجود دارند. بدیهی است كه ورود بذر هرگونه دیگری با منشأ خارجی به‌خصوص از اروپا و آمریكا تهدید جدی برای ذخایر ژنتیك كشور محسوب می‌شود.

انتظار ما از مدیران آن است كه از علم و دانشی كه برای آن هزینه‌های مادی و انسانی زیادی صرف شده است بهره گیرند. طبیعت رنجیده ایران توان آزمون و خطای بیشتر را ندارد. زمانی ما به آنهایی كه سد‌سازی‌ می‌كردند بارها گفتیم كه ایران توان تحمل این همه سد را ندارد. ولی ما را متهم به احساسی بودن می‌كردند. حال كه منابع آبی كشور رو به اتمام است وزیر نیرو اعتراف می‌كند كه لازم است پروژه‌های سد‌سازی‌ متوقف شود. اگر در آن زمان به این توصیه‌ها توجه می‌شد صدها میلیارد تومان از منابع مالی كشور هدر نمی‌رفت و آبخوان‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌های ما خالی نمی‌شد و شهرهای ما هم بدین‌شكل نا‌موزون رشد نمی‌كرد. اینجا هم به دوستان خودمان - كه اتفاقا چون نگارنده هم سواد دانشگاهی دارد و هم دست بر تحقیق و مقاله - توصیه می‌كنم كه به این تذكرات توجه جدی كنند. این سرزمین رنجور بیش از این توان تحمل داروی غلط را ندارد.