سلامت نیوز: قائم مقام وزیر بهداشت در سالگرد یكصدمین مراسم بزرگداشت تاسیس رشته پرستاری در ایران با اشاره به وضعیت نامطلوب كشور در حوزه بهداشت و درمان از لزوم تحول در این بخش سخن گفت. در بخش دیگری از این همایش نیز نایب رییس شورای عالی نظام پرستاری از برنامه‌های دولت برای جبران كمبود پرستار و افزایش ظرفیت دانشكده‌های پرستاری از امسال خبر داد. به نظر می‌رسد سازوكارهای بازار كار در بخش پرستاری با مشكلاتی ساختاری مواجه شده است و سیاست‌گذاران هم سعی دارند با نسخه‌هایی كوتاه‌مدت به حل این بحران بپردازند. باید دید چرا سیگنال قیمت‌ها در این بازار قادر به بهبود اوضاع نیست. این امر ما را بر آن داشت كه به بررسی سازوكارهای حاكم بر این بازار به خصوص در حوزه پرستاری بپردازیم و سعی در واكاوی كمبود پرستار داشته باشیم.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه تعادل در ادامه نوشت: بعد از خواندن اخبار فوق به طور تصادفی به یاد یكی از دوستانم افتادم كه در یك زمانی در بخش پرستاری فعالیت داشت ولی بنا به دلایلی تغییر رشته داده بود و این سوال در ذهنم خطور كرد كه این عدم علاقه به حرفه در سطح كلان تا چه حد سبب بروز مازاد تقاضای پرستاری در این بخش شده است و این شد كه به پرس و جو پیرامون این موضوع پرداختم.
عارف، فارغ‌التحصیل رشته پرستاری دانشگاه تهران علت اصلی عدم رضایت از رشته را متوجه پایین بودن دستمزد در این حرفه می‌داند و این واقعیت تلخ را می‌گوید كه در میان همكارانش اكثر كسانی كه توانایی خروج از كشور را دارند، به خارج از ایران رفته و پرستاری را ادامه می‌دهند.
عارف در ادامه از عدم وجود سندیكای پرستاران ابراز گلایه كرد و آن را دلیلی مهم در پایین بودن حقوق و مزایای پرستاران دانست. طبق گفته عارف درحال حاضر تنها انجمنی كه متولی حقوق پرستاران است یك انجمن دولتی است و به طور كامل در جهت احیای حقوق پرستاران قدم بر نمی‌دارد.
هنگامی كه در رابطه با افزایش ظرفیت دانشكده‌های پرستاری پرسیدم جواب داد كه اكثر این افزایش ظرفیت‌ها در دانشگاه‌های آزاد صورت گرفته و به طرز دور از ذهنی از امسال افزایش یافته است.
عارف معتقد است كه صرف این افزایش ناگهانی ظرفیت‌ها می‌تواند موجب افت محسوسی در كیفیت آموزش شود كه این خود موجب كاهش كیفیت خدمت‌رسانی در بلندمدت می‌شود. در ادامه برای صحت و سقم این صحبت‌ها با ابوالفضل جاریانی، رییس پیشین انجمن پرستاری ایران صحبت كردیم.
مشكلات عمیق‌تر از كمبود پرستاری است
وی در ابتدا با اشاره به این موضوع كه در تمامی مشاغل مشكلاتی وجود دارد، پرستاری را نیز از این حرف مستثنا ندانست. اما به گفته جاریانی«مشكلات در بخش پرستاری خود به چند بخش تقسیم می‌شود كه كمبود پرستار در كنار عواملی مانند كمبود تخت بیمارستانی تنها یكی از آنهاست.» جاریانی افزود«در كشوری مانند دانمارك به ازای هر هزار نفر 12 الی 14پرستار وجود دارد درحالی كه این رقم در ایران بین یك الی یك و نیم نفر است كه این رقم یك سوم میانگین جهانی است.
یعنی هر پرستار در ایران به اندازه سه پرستار خدمت‌رسانی می‌كند. اما در كنار تمامی این موارد شاهد این هستیم كه پرستاران در بیمارستان‌ها جور دیگر پست‌هایی كه تخصصشان نیست نیز می‌كشند و در حیطه‌هایی از قبیل مدیریت، كمك پرستار و بهیار هم خدمت‌رسانی می‌كنند.»
جاریانی در رابطه با افزایش ظرفیت دانشكده‌های پرستاری نیز می‌گوید: «تا زمانی كه پرستاران از تضمین برخی امتیازات مانند ارتقای بهره‌وری، سختی كار و تعرفه‌گذاری مناسب برخوردار نیستند نمی‌توان امیدوار بود كه این افزایش ظرفیت‌ها گره‌گشای وضعیت بازار كار در این حوزه باشد.»
اما جاریانی در بخش دیگری از صحبت‌هایش می‌گوید: «البته در حرفه پرستاری این مزیت وجود دارد كه ما هیچ‌گاه پرستار بیكار نداریم و همیشه در این بخش، بیمارستان‌ها و مراكز درمانی متقاضی جذب نیروی كار هستند.»
در اینجا به نظر می‌رسد كه بازار كار در بخش پرستاری از مشكلات ساختاری عمیقی رنج می‌برد. در بازار با اضافه تقاضای زیادی روبه‌رو هستیم كه به گفته وی رقم نزدیك به 200هزار پرستار می‌رسد. این اضافه تقاضای كار این سیگنال را به بازار می‌دهد باید دستمزدها در این حوزه افزایش پیدا كند زیرا با دستمزد فعلی انگیزه‌یی برای افزایش عرضه كار وجود ندارد. اما گویی در بین سیاست‌گذاران این بخش با نوعی پاك كردن صورت مساله مواجه هستیم به طوری كه سیاست‌های بلندمدت این بخش مبنی بر افزایش ظرفیت در دانشكده‌های پرستاری برنامه‌ریزی می‌شوند.
در بخش پرستاری جذابیت لازم ایجاد شود
جاریانی در رابطه با این موضوع عقیده دارد: «دولت باید سرمایه‌گذاری در بخش پرستاری را هدفمند كند با بالا بردن دستمزدها در حد ایده‌آل جذابیت كار در بیمارستان‌ها را برای پرستاران بالا ببرد. به عنوان مثال قوانین سختی كار در بخش خصوصی به هیچ‌وجه پرستاران را شامل نمی‌شود و این درحالی است كه در بخش دولتی هم تنها در برخی مكان‌ها شامل حال پرستاران می‌شود. تعرفه‌گذاری در این بخش در 7 یا 8 سال پیش تصویب شده ولی هنوز اجرایی نشده است. در شرایط كنونی بسیاری از پرستاران در حوزه‌یی نامرتبط با تخصصشان جذب می‌شوند یا بسیاری از آنها چندین شغل دارند. سالی هفت هزار نفری كه هر سال فارغ‌التحصیل پرستاری هستند در صورت عدم جذابیت این بخش باعث اتلاف هزینه‌های گزاف دولت در این بخش می‌شوند.»
در واقع دولت در این بخش هزینه‌های بسیار زیادی را متحمل می‌شود كه با توجه به عدم جذابیت، این بازار كار عملا منافعی را برای كشور در پی ندارد. شاید بهتر باشد دولت برخی از این هزینه‌ها را در جهت ایجاد جذابیت بازار كار پرستاران اختصاص دهد.
جاریانی نیز اولویت را به اصلاح سازوكارهای بازار كار در این بخش می‌دهد و این نكته را یادآور می‌شود كه پرستاران در بسیاری از موارد مانند دیگر كاركنان نظام بخش سلامت كه به مراتب دستمزدی بیشتر از آنها می‌گیرند هزینه‌های زیادی را پرداخت می‌كنند. «به عنوان مثال در بحث ویروس كرونا پرستاران هم به اندازه دیگر پرسنل بیمارستان‌ها این ریسك را متحمل می‌شوند درحالی كه هیچ این نوع ریسك‌ها در جایی محاسبه نمی‌شود.»
در پایان باید دید كه این گره كور بخش سلامت كه مدت‌هاست وعده حل وفصل آن داده شده بالاخره باز می‌شود یا خیر؟
قطعا افزایش ظرفیت دانشكده‌ها نمی‌تواند به خودی خود راه برون‌رفت مناسبی برای كمبود پرستار باشد ضمن اینكه مشخص نیست زیرساخت‌های لازم جهت افزایش ظرفیت دانشكده درحال حاضر وجود دارد یا خیر. كما اینكه به نقل از تسنیم وزیر بهداشت در صحبت‌هایش گفته است: «در حوزه پرستاری امیدواریم شاهد تحولات باشیم زیرا در پرستاری كارهای زیادی زمین مانده است و آنقدر كه به مسائل صنفی پرستاری پرداخته شده، مساله آموزشی آن سال‌ها‌ست كه مغفول مانده است».
امیدواریم این كمبود در بخش پرستاران را با سیاست‌هایی كه به طور موقت تنها در كوتاه‌مدت اثربخش هستند، جبران نكنیم كه خود ممكن است در آینده باعث هزینه‌هایی به مراتب بیشتر چه در تعادل این بازار و چه در كاهش كیفیت خدمت‌رسانی شود.
نظر شما