سلامت نیوز: پرونده‌ای که با ورود دو ببر سیبری به کشور گشوده شد پس از گذشت 5 سال به معمایی پیچیده و لاینحل بدل شده است؛ هرچند آغاز ماجرا برای علاقه‌مندان حیات وحش تا حد زیادی روشن است اما آنچه طی 5 سال گذشته رخ داده، پرسش‌هایی به جا گذاشته که شاید برای همیشه بی‌پاسخ بمانند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، ماجرا از سودای احیای ببر مازندران در میانکاله کلید خورد. این موضوع البته برای کارشناسان زیست‌محیطی خوشایند بود و آنها را به از میان رفتن زمینه‌های جنگل‌خواری و زمین‌خواری امیدوار کرد. آنها تصور می‌کردند و بر این باور بودند با احیای نسل ببر در میانکاله و بازگشت صاحبخانه به خانه، دست سودجویان برای همیشه از این سرزمین کوتاه خواهد شد. اما صاحبخانه سال‌ها بود خانه را ترک گفته و رؤیای احیای ببر مازندران رؤیایی شیرین و البته دست نیافتنی بود.
سرانجام درخواست روسیه برای دریافت یک جفت پلنگ ایرانی زمینه‌ای به ظاهر مناسب برای تحقق این رؤیا فراهم آورد. سازمان حفاظت محیط زیست در سال 89 از روسیه خواست به‌جای تلسکوپ و دیگر تجهیزاتی که وعده داده بود پلنگ سیبریایی در اختیار ایران بگذارد. درنهایت بنا شد دو جفت پلنگ ایرانی در دو نوبت با دو جفت ببر سیبری معاوضه شود. جایگاهی که سازمان حفاظت محیط زیست برای جفت اول ببرهای وارداتی اختصاص داد «میانکاله» بود بعد جای خود را به «سمسکنده» ساری داد.
روس‌ها که اولین جفت پلنگ‌های ایرانی را برای آیین گشایش بازی‌های المپیک سوچی لازم داشتند هواپیمایی اختصاصی برای انتقال پلنگ‌ها از ایران به روسیه در نظر گرفتند. این میزان از حساسیت و اهمیت روس‌ها فرصت مناسبی پدید آورد تا طرف ایرانی بدون پذیرفتن ریسک و مسئولیت انتقال ببرهای سیبری به ایران، از روسیه بخواهد اولین جفت ببر سیبری را هم با همان هواپیمایی که به استقبال پلنگ‌ها می‌آید به ایران بیاورد. روس‌ها پذیرفتند و ببرهای سیبریایی به خاک کشوری قدم نهادند که هنوز نتوانسته بود جایگاهشان را برای پذیرایی آماده کند.
آن زمان مسئولان تصمیم گرفتند تا آماده شدن جایگاه میانکاله، ببرها به طور موقت در قرنطینه باغ وحش تهران ساکن شود. قرنطینه‌ای که از میهمانانش با گوشت الاغ آلوده به بیماری مشمشه پذیرایی می‌کرد. حتماً یادتان هست که در آن گیرودار ببر نر چگونه با مرگی دردناک تلف شد و ببر ماده که بنا بود در کنار جفت خود، شبه‌جزیره میانکاله را به سمبل احیای حیات وحش تبدیل کنند، به مرگی تدریجی در قرنطینه محکوم شد. ببر ماده از سال 89 تاکنون در این قرنطینه رنگ آسمان را ندیده است.
ورود ماده ببر سیبری به قرنطینه ارم به دلیل احتمال آلودگی به مشمشه آغازی بود بر اختلاف نظرها میان سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان تنها مسئول و متولی این کار از یک سو و وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی به عنوان متولی بهداشت عمومی از سوی دیگر. در هیچ یک از جلسات پیاپی و متعددی که با حضور مسئولان، کارشناسان و دامپزشکان این نهادها برگزار شد، روزنه امیدی پیدا نشد و هر جلسه پس از جلسه‌ای دیگر بی‌نتیجه پایان یافت. سازمان حفاظت محیط زیست اصرار داشت این ببر سالم است و خواستار صدور مجوز سازمان دامپزشکی برای انتقال آن به یکی از باغ‌های وحش بود و سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت با مطرح کردن مخاطراتی که نگهداری از یک ببر آلوده به مشمشه در باغ وحش می‌تواند ایجاد کند با صدور مجوز خروج حیوان از قرنطینه مخالفت می‌کردند.
متولیان بهداشت عمومی با تأکید بر اینکه خونگیری و آزمایش از ماده ببر سیبری در قرنطینه ارم با توجه به نزدیکی به انسان‌ها و نیز حیوانات باغ وحش، مغایر اصول علمی و بهداشتی است از خونگیری این حیوان نیز ممانعت کرده و بر معدوم‌سازی تأکید داشتند.
به دنبال درخواست‌های مکرر فعالان حیات وحش و ارسال نامه‌ای سرگشاده به وزیر بهداشت دولت روحانی مبنی بر فراهم آوردن شرایطی برای آزمایش مشمشه از این گونه با ارزش جانوری، سرانجام مسئولان وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی طی جلسه‌ای در سازمان حفاظت محیط زیست، گزینه معدوم‌سازی را که سال‌ها بر آن تأکید شده بود از پرونده ماده ببر سیبریایی حذف کردند و صورتجلسه امضا شده توسط مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت، سرنوشت جدیدی را برای ماده ببر رقم زد؛ انتقال ببر سیبری به جایگاهی استاندارد و واجد شرایط لازم برای خونگیری تا سازمان حفاظت محیط زیست بتواند در صورت منفی بودن نتیجه، به صلاحدید خود، حیوان را به باغ وحش و یا هر مرکز نگهداری دیگری منتقل کرده و در صورت مثبت بودن نتیجه، حیوان تا آخر عمر در جایگاه جدیدی که دارای شرایط مناسب باشد بدون محروم ماندن از آفتاب و آسمان به زندگی ادامه دهد. توافقی شیرین و منطقی پس از 5 سال کش و قوس.
مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست، به‌عنوان نماینده این سازمان در جلسات تصمیم‌گیری برای سرنوشت ببر سیبری، سرانجام در جمع فعالان حیات وحش وعده داد حیوان ماه‌های پایانی اسارت در قرنطینه ارم را می‌گذراند و پس از موافقت سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت با جایگاه پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست، حیوان در اسرع وقت به این جایگاه منتقل خواهد شد.
سمسکنده گزینه‌ای که توسط سازمان حفاظت محیط زیست، رسماً پیشنهاد شد و طی بازدید مسئولان سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت مورد تأیید قرار گرفت.
صورتجلسه امضا شده میان این سه نهاد، حاکی از انتقال ببر سیبری در اواخر شهریور ماه سال جاری به جایگاه اختصاصی ببر در سمسکنده بود. صورتجلسه‌ای میان نمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت، توافقی مطلوب و معقول که در کمال ناباوری توسط مسئولان محلی وتو شد.
مدیر یکی از ادارات اقماری سازمان محیط زیست در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد از این توافق و صورتجلسه امضا شده بی‌خبر است و تمایلی به پذیرایی از ببر سیبری در استان مازندران ندارد. این وضعیت واکنش طرفداران محیط زیست را برانگیخت و توماری از سوی این فعالان به مجلس فرستاده شد. قضیه بی‌آنکه کسی خواسته باشد جنبه سیاسی پیدا کرد و سوژه جذابی نیز به دست رسانه‌های زاویه‌دار با دولت داد. در این میان البته کارشناسانی نیز بر این سویه ماجرا انگشت گذاشتند که « موقعیت مناسبی برای طرح خواسته‌های مدنی و زیست‌محیطی به‌وجود آمده و باید قدردان بود. چراکه همین فعالان در دولت پیشین نه اجازه تجمع داشتند و نه اجازه ابراز نگرانی.»
در هر صورت اکنون این شائبه ایجاد شده که سازمان محیط‌زیست به دلایل مختلف از جمله ناتوانی در تقبل هزینه نگهداری ببر سیبریایی از انتقال حیوان به مازندران ممانعت به عمل می‌آورد. دکترسیدمجید خرازیان مقدم، مدیرکل دفتر تنوع زیستی حیات وحش ایران در واکنش به این ادعا به روزنامه ایران می‌گوید: «نباید تلاش‌های چند ساله و فعالیت‌های کارشناسانه سازمان را در این باره بی‌اهمیت جلوه دهیم. در چند سال گذشته بحث این بود که با توجه به احتمال آلوده بودن ماده ببر به بیماری «مشمشه» باید این حیوان معدوم شود ولی با تلاش ما و فعالان حیات وحش و توجه مسئولان سازمان از این کار جلوگیری شد و همه تلاش ما هم در این مقطع زمانی این است که محل جدیدی برای زندگی ببر سیبری پیدا کنیم. هرچند وجود برخی مشکلات و موانع کار را کمی سخت کرده است. هر مکانی که مورد پذیرش سازمان دامپزشکی کشور و محل پذیرنده ببر باشد مورد تأیید ما نیز هست و از نظر اعتبارات هم تا آنجایی که بتوانیم برای نگهداری این حیوان تلاش می‌کنیم.
وی در ادامه می‌گوید: «پناهگاهی در منطقه «سمسکنده» برای نگهداری ببر با هزینه 80 میلیون تومان در نظر گرفته شده بود و در بازدید کارشناسان و نمایندگان وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی کشور هم این پناهگاه به عنوان خانه جدید ببر سیبری مورد تأیید قرار گرفت ولی اداره محیط زیست استان مازندران که رضایت آنها یکی از شروط انتقال بود از پذیرفتن آن خودداری کردند.
البته ما پیش از این هم اعلام کرده بودیم در صورت موافقت حیات وحش و دامپزشکی و وزارت بهداشت برای انتقال موافقت منطقه پذیرنده حیوان شرط اصلی و تعیین کننده است. بعد از ممانعت استان علت را جویا شدیم که آنها 10 دلیل فنی و البته منطقی را برای نپذیرفتن ببر سیبری اعلام کردند. کارشناسان اداره محیط زیست مازندران معتقدند منطقه سمسکنده در نزدیکی محل تکثیر مرال‌هاست و از سویی با توجه به نزدیکی به سکونتگاه‌‌های انسانی، پناهگاه حیات وحش و پارک جنگلی و جایگاه سابق دپوی دفن زباله ساری انتقال این ماده ببر به صلاح نیست. البته ما تلاش داریم با جلب نظر آنها، انتقال این حیوان تا پایان مهرماه صورت بگیرد و در صورت مخالفت دوباره مناطق دیگری هم مدنظرمان هست.»
مدیرکل تنوع زیستی و حیات وحش ایران می‌افزاید:«سازمان دامپزشکی شرط معاینه و نمونه‌گیری از ببر سیبری را انتقال آن به محیط دیگری عنوان کرده و اگر این سازمان قبول کند می‌توانیم ماده ببر را برای انجام آزمایشات به مجتمع فرهنگی گردشگری باراجین در نزدیکی شهر قزوین منتقل کنیم. با توجه به فضای موجود و دور از دسترس عموم به منطقه‌ای که ما در نظر گرفته‌ایم می‌توانیم با فنس کشی و در نظر گرفتن شرایط زیست محیطی لازم و استاندارد از بروز انتقال بیماری احتمالی این حیوان جلوگیری کنیم.
دکتر خرازیان مقدم با اشاره به اینکه اگر از میان فعالان، علاقه مندانی برای نگهداری ببر اعلام آمادگی کنند و بتوانند جایگاه مورد تأییدی برای انتقال درنظر بگیرند، سازمان حفاظت محیط زیست اعتبارات لازم برای نگهداری را پرداخت خواهد کرد. البته اولویت ما مناطقی است که نزدیک تهران باشد تا نظارت مستمری از سوی کارشناسان سازمان روی جایگاه انجام گیرد.»
وی با تأکید ضروری بودن حفظ جان حیوانات دیگر می‌گوید:« اگر مسأله انتقال به محل قرنطینه جدید صورت بگیرد آزمایش‌هایی به صورت منظم هر 6 ماه یکبار انجام خواهد گرفت و براساس این آزمایش‌ها اگر ببر سالم باشد مانند یک حیوان سالم با آن برخورد خواهد شد و به باغ وحش و مرکز مناسبی منتقل خواهد شد ولی اگر مشکوک به مشمشه باشد ناچاریم بر اساس قانون با آن رفتار کنیم.»
پیش از این دکتر معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در پیامی اینستاگرامی نوشت:« برای ما بودن یک حیوان در قفس بسیار قابل تحمل تر از این است که ریسک ابتلای مجموعه‌ای از حیوانات و انسان‌ها را بپذیریم. بنابراین تا حصول دستیابی به اطمینان صد در صدی همه کارشناسان ذی ربط دستگاه‌های مربوطه از سلامتی ببر سیبری و مجوز آنها، باید صبر کرد.»
پرونده‌ای که با ورود دو ببر سیبری به کشور گشوده شد پس از گذشت 5 سال به معمایی پیچیده و لاینحل بدل شده است؛ هرچند آغاز ماجرا برای علاقه‌مندان حیات وحش تا حد زیادی روشن است اما آنچه طی 5 سال گذشته رخ داده، پرسش‌هایی به جا گذاشته که شاید برای همیشه بی‌پاسخ بمانند.
نظر شما