سلامت نیوز:با توجه به اینكه یك قسمت عظیم از جمیعت كشور ما در شرایط سنی كودكی قرار دارد كه با توجه به شرایط سنیای كه در آن قرار دارد امكان روی آوردنش به بزهكاری بیشتر است، به همین دلیل اثرگذاری بر دلایل بزهكاری باید مورد توجه قرار گیرد. اثرگذاری بر دلایل بزهكاری بر عهده قانونگذاران و مسئولان مرتبط با حقوق كودك است.
به گزارش سلامت نیوز، ثریا عزیرپناه- فعال حوزه كودكان در روزنامه آرمان نوشت: در همه جای دنیا در شیوه مواجهه با كودكان از هنگامی كه معارض با قانون میشوند و سر و كارشان با قانون می افتد، تلاش میشود با شیوه ویژهای كه متناسب با سن و سال كودكان باشد با آنها برخورد شود. در كشور ایران هم سالهاست كه از دادسرای ویژه اطفال و پلیس ویژه اطفال صحبت شده است و در بعضی جاها هم به آن عمل می شود، اما این تلاشها معمولا به صورت جسته گریخته هستند. با توجه به اینكه حجم عظیمی از بزهكاریها تا 18 سال كه كودك حساب می شوند مربوط است در این زمینه انجام برخورد مناسبتر ضروری است و شیوه برخورد قانونگذار با كودكان بزهكار باید متناسب با سن آنها باشد. در كشور ما حمایت از كودكانی كه با قانون مشكل پیدا میكنند به نسبت ابعاد مسأله، كمتر است. هنوز شاهد همه گیر شدن نگاه عطوفتآمیز به كودكان معارض با قانون نیستیم. یكی از درخواستها این است كه برای این گروه سنی از مجازاتهای جایگزین به جای مجازاتهای تنبیهی استفاده شود. سازوكار حمایتی باید به گونهای باشد كه این كودكان دوباره به خانواده و جامعه پیوند بخورند. هر مجازاتی كه برای این كودكان در نظر گرفته میشود باید كودكمحور باشد.
پیشگیری از وقوع جرم در كودكان
مسأله مهم دیگر در این زمینه توجه به پیشگیری از وقوع جرم در كودكان است. در این زمینه باید سازوكاری به وجود آید كه با تعریف یك مجموعه اقدامات از وقوع جرم در كودكانی كه در معرض آسیب قرار دارند جلوگیری كند. با توجه به اینكه مناطق آسیبزا برای مسئولان جامعه شناخته شده و قابل رصد هستند، باید اقداماتی را انجام دهند كه از وقع جرم در كودكان این مناطق پیشگیری كند. باید در فضاهای رسمی آموزشی كشور آموزشهای دوری گزیدن از خشونت را داشته باشیم. با توجه به اینكه وزارت آموزش و پرورش حدود 13میلیون دانشآموز را در اختیار دارد میتواند با دادن آموزش، آگاهی و مهارتآموزی به كودكان از قرار گرفتن آنها در معرض خشونت و بزهكاری جلوگیری كند. در این آموزشها میتوان به کودکان مهارت «نه» گفتن در برابر كسانی كه آنها را به سمت جرم میكشانند آموزش داد. با گسترش اقدامات پیشگیرانه میتوان عرصه را بر كسانی كه تلاش میكنند كودكان را به بزهكاری وارد كنند، تنگ كرد. این اقدامات هم در عرصه قضائی و هم در مشاركتهای اجتماعی میتواند مورد توجه قرار گیرد. اما با این وجود سهم وزارت آموزش و پرورش در اقدامات پیشگیرانه از هر نهاد دیگری در این زمینه بیشتر است.
نگاه عطوفتآمیز قانون به كودكان بزهكار
برای بخشی از كودكان كه وارد دنیای بزهكاری میشوند قانون باید با یك نگاه عطوفتآمیز و حمایتگرانه به این كودكان نگاه كند. این مسأله بر عهده دادسرای اطفال و جایگزینی مجازاتهای جایگزین است. روند دادرسی كه از دستگیری كودكان شروع میشود باید همراه با آموزش كسانی باشد كه از همان قدم اول كه با كودكان مواجه شوند با آنها مانند بزرگسالان رفتار نكنند و شیوه برخورد با كودكان متناسب با شرایط سنی آنها باشد. پژوهشهایی كه صورت گرفتهاند نشان میدهند اگر بزهكاری از دوران كودكی آغاز شود در آینده دارای دامنه وسیعی خواهد شد و آسیبهای بیشتری به جامعه میرساند. اگر اقداماتی كه در برخورد با كودكان بزهكار صورت میگیرند حمایتگرانه نباشند باعث میشوند كه این افراد در بزرگسالی آسیبهای جدیتری را به جامعه برسانند. مسألهای كه مورد توجه فعالان كودك است این است كه فرایند مواجه با كودكان بزهكار تا جایی كه ممكن است كودكمحور باشد، به منافع كودك بیشتر توجه شود و آینده او مورد توجه قرار گیرد. شیوه برخورد درست با كودكان بزهكار و جایگزین كردن مجازات های جایگزین باعث میشود كه این كودكان در حین اینكه متوجه ضرری كه به جامعه زدهاند میشوند، آیندهشان هم تباه نشود. حضور وكیل و مددكار اجتماعی در جریان بررسی پرونده كودكان میتواند بسیار تأثیرگذار باشد.
تشكیل پرونده شخصیت برای كودكان بزهكار
یك مساله مهم در این زمینه كه هم در قوانین ما وجود دارد و هم در دنیا مورد توجه است این است كه كودكان معارض با قانون از پرونده شخصیت برخوردار شوند. در پرونده شخصیت شرایطی كه كودك در آن قرار گرفته و زندگی كرده است توسط روانشناس و مددكار و زیرنظر متولیان قضائی مورد بررسی قرار میگیرد. هر كودكی كه وارد آیین دادرسی میشود باید پرونده شخصیت در اختیارش باشد تا دادگاه و قاضی پرونده با احاطه بر این پرونده شخصیت رأی را صادر كنند. پرونده شخصیت میگوید كه شرایط وقع جرم به چه صورت بوده، خاستگاه كودك كجاست و در چه محیطی پرورش یافته و شرایط وقوع جرم به چه صورت بوده است. باید در آیین دادرسی كودكان این پرونده شخصیت تبدیل به یك الزام شود. پرونده شخصیت با یك نگاه كارشناسانهای شكل میگیرد و باعث میشود كه در روز دادگاه با در نظر گرفتن شرایط وقوع جرم در كودكان، شرایط سنی آنها و استفاده از مجازاتهای جایگزین درباره آنها قضاوت شود. در نظر گرفتن این شرایط باعث می شود كه حمایتهای لازم از كودكان برای اینكه بتوانند دوباره به اجتماع بازگردند صورت گیرد و از سوی دیگر باعث میشود كه بازگشت كودكان به اجتماع بدون اینكه برچسبی به آنها خورده باشد صورت گیرد. برگزاری آیین دادرسی به این صورت كودكان را دوباره به خانواده و جامعه متصل میكند و امكان حضور دوباره آنها در نهادهای آموزشی را به وجود میآورد. در بسیاری از كشورها تلاش میشود كه آیین دادرسی به این صورت باشد.
برای نمونه در دادگاهی كه در یكی از كشورها حضور داشتیم شاهد بودیم كه پنج نفر باید در روزی كه پرونده كودكان مورد بررسی قرار میگرفت حضور میداشتند و این پنج نفر موظف بودند كه از حقوق كودك حمایت كنند. حضور مددكار، وكیل، افسر پرونده و خانواده الزامی است و قاضی هم تمام تلاشش را برای حمایت از حقوق كودك میكند و از مجازاتهای جایگزین هم برای كودكان استفاده میشود. مسألهای كه در این آیین دادرسی بسیار مورد توجه قرار میگیرد این است كه این كودكان آگاه شوند كه در حال قدم گذاشتن در چه مسیری هستند و ادامه دادن این مسیر چه خطراتی برای آینده آنها دارد. مجازاتهای جایگزینی مانند منع خروج كودك از منزل از یك ساعتی به بعد یا منع ملاقات با كسی كه كودك را به بزهكاری سوق داده است، برای او در نظر گرفته میشد و مددكار و افسر پرونده بر این مسأله نظارت میكردند. این مجموعه فعالیتها در كشور ما هم با توجه به ظرفیتهایی كه وجود دارد امكانپذیر است.
سن مسئولیت كیفری بازبینی شود
با توجه به اینكه یك قسمت عظیم از جمیعت كشور ما در شرایط سنی كودكی قرار دارد كه با توجه به شرایط سنیای كه در آن قرار دارد امكان روی آوردنش به بزهكاری بیشتر است، به همین دلیل اثرگذاری بر دلایل بزهكاری باید مورد توجه قرار گیرد. اثرگذاری بر دلایل بزهكاری بر عهده قانونگذاران و مسئولان مرتبط با حقوق كودك است. مسأله مهم دیگری كه در رابطه به بزهكاری در كودكان باید مورد توجه قرار گیرد و فعالان كودك بر آن تأكید دارند سن مسئولیت كیفری است. سن بلوغ جنسی با سن بلوغ اجتماعی در جامعه ما یكسان گرفته شده است و این مسأله در جامعه ما كه تنوع و پیچیدگی زیادی دارد می تواند آسیبزا باشد، به همین دلیل باید بازبینی در سن مسئولیت كیفری مورد توجه قرار گیرد. در كنار تمام این موارد انتظار همیشگی ما این است كه لایحه حمایت از كودكان به صحن مجلس برود تا از این طریق به بزهكاری در دوران كودكی با نگاه عطوفتآمیزتری نگاه شود.
نظر شما