سلامت نیوز: ایران با تولید سالانه ٨٥٠‌ میلیون تن گازهای گلخانه‌ای یکی از ١٠ کشور اول دنیا در تولید این گازهاست. برخی آمارها حتی رتبه ایران در این حوزه را هفتم اعلام می‌کنند. این در حالی است که از کشورهای منطقه تنها عربستان سعودی در این فهرست حضور دارد و رتبه این کشور در تولید گازهای گلخانه‌ای نهم است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شرق، حضور در فهرست ١٠ کشور اول دنیا در تولید گازهای گلخانه‌ای برای کشور درحال‌توسعه‌ای مانند ایران موقعیت خوشایندی نیست. گازهای گلخانه‌ای تولید دست بشر شامل این موارد می‌شود، بخار آب (۶۰ درصد)، دی‌اکسیدکربن (۲۶ درصد) اُزن و به نسبت‌هایی بسیار کمتر متان، اکسید نیتروژن، سولفید هگزافلوراید، هالوکربن‌ها مثل فرئون و دیگر CFCها. این گازها که ناشی از اقدامات صنعتی انسان روی کره زمین مانند مصرف انرژی به شکل سوخت‌های فسیلی، جنگل‌زدایی و... است، با رهاشدن در جو اطراف کره زمین، فضایی شبیه یک گلخانه مصنوعی ایجاد می‌کنند.

گلخانه اتاقی شیشه‌ای یا با دیواری از جنس پلاستیک است که نور خورشید از شیشه‌های آن به داخل می‌تابد و هوای گلخانه را گرم می‌کند اما شیشه‌های گلخانه اجازه نمی‌دهند این هوای گرم از آن خارج ‌شود. گازهای گلخانه‌ای در جو مثل شیشه‌های گلخانه عمل می‌کنند؛ نور خورشید پس از عبور از لایه‌های گازهای گلخانه‌ای وارد جو زمین می‌شود. زمانی که نور خورشید به سطح زمین می‌رسد، مقداری از انرژی گرمایی آن توسط خاک، آب و سایر موجودات جذب می‌شود. مقداری هم در جو زمین می‌ماند و باقی‌مانده آن به فضا برمی‌گردد. اگر مقدار گازهای گلخانه‌ای در جو از حد طبیعی آن بالاتر باشد، انرژی کمتری به فضا برمی‌گردد، درنتیجه جو زمین گرم‌تر می‌شود و به دنبال آن دمای کره زمین بالا می‌رود. در حالت طبیعی اثر گلخانه‌ای، کره زمین را به اندازه‌ای گرم نگه می‌دارد که انسان‌ها و دیگر موجودات بتوانند روی زمین زندگی کنند اما اگر اثر گلخانه‌ای افزایش یابد، ممکن است دمای زمین به میزانی زیاد شود که انسان‌ها و بقیه گیاهان و جانوران نتوانند گرمای آن را تحمل کنند.
افزایش دمای کره زمین در سال‌های اخیر از نشانه‌های اثرات مخرب افزایش همین گازهای گلخانه‌ای است. گازهایی که کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته در کنار برخی کشورهای درحال‌توسعه در تولید آنها بیشترین نقش را دارند، برخی از اصلی‌ترین این کشورها به این شرح‌اند؛ ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، هند، روسیه، ژاپن، آلمان، کره‌جنوبی، کانادا، اندونزی، عربستان سعودی، برزیل، بریتانیا و مکزیک.
چندی دیگر و در میانه‌های آذرماه، در پاریس پایتخت فرانسه قرار است بیست‌ویکمین کنفرانس بزرگ تغییرات اقلیمی با حضور رهبران و تصمیم‌گیران اصلی بیشتر از ١٩٠ کشور دنیا برگزار شود و در رابطه با مهم‌ترین موضوعات زیست‌محیطی زمین تصمیم‌گیری کنند.
ایران نیز قرار است ازجمله حاضران در این کنفرانس باشد و باید در همین نشست در رابطه با وضعیت خود در زمینه تولید گازهای گلخانه‌ای و تصمیمات و برنامه‌هایی که برای کاهش این گازها در نظر دارد، اعلام موضع کند. بر همین اساس مسئولان دولت حسن روحانی مدتی است با تشکیل سلسله جلساتی در حال زمینه‌سازی برای اتخاذ یک تصمیم بزرگ در این زمینه هستند.
شنبه گذشته سازمان حفاظت محیط ‌زیست کشور میزبان پنج مقام بلندپایه دولتی بود. در این نشست پنج نفر شامل سه وزیر و دو معاون رئیس‌جمهور در نشستی با عنوان «نشست بررسی ابعاد اقتصادی مشارکت ایران در برنامه جهانی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای» حاضر شدند تا در این رابطه به گفت‌وگو بپردازند.
 در نشستی که در سازمان محیط ‌زیست برگزار شد، معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط ‌زیست، الهام امین‌زاده معاون حقوقی رئیس‌جمهور، حمید چیت‌چیان وزیر نیرو، بیژن نامدارزنگنه وزیر نفت، محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت و برخی معاونان وزرای مرتبط حضور داشتند. نکته حایز اهمیت در این نشست، حضور وزرایی بود که وزارتخانه‌های تحت امرشان اصلی‌ترین متولیان تولید گازهای گلخانه‌ای در ایران هستند.
در این نشست رئیس سازمان حفاظت محیط ‌زیست با اشاره به سهم ١,٨ درصدی ایران در انتشار گازهای گلخانه‌ای، همچنین هدف‌گذاری ملی و داخلی برای کاهش انتشار، اظهار کرد: مشارکت ایران در برنامه جهانی هم‌راستا با هدف‌گذاری‌های داخلی در این زمینه است و منافع بسیاری برای کشور به همراه دارد.
حمید چیت‌چیان وزیر نیرو نیز با تأکید بر اهمیت برخورداری از تکنولوژی و فناوری‌های نوین، گفت: برنامه ایران برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باید با لحاظ محرومیت‌های ایران از فناوری‌های نوین جهانی به دلایل مختلف ازجمله تحریم‌های ناعادلانه باشد. وزیر نیرو اعمال قانون و مقررات و فرهنگ‌سازی برای اصلاح و کاهش مصرف انرژی در کشور را از دیگر ضروریات برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران دانست.
محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: مشارکت ایران در برنامه جهانی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که ایران جزء ١٠ کشور نخست تولید‌کننده آن در جهان است، علاوه بر کمک به حل چالشی بین‌المللی، برای کشور نیز منافع بسیاری دارد که البته اراده ملی و مشارکت جمعی ضرورت موفقیت در برنامه پیشنهادی است.
بیژن زنگنه وزیر نفت نیز تأکید کرد: برنامه ارائه‌شده از سوی ایران به جامعه جهانی باید مشروط به رفع تحریم ناعادلانه علیه کشور، انتقال کامل فناوری‌های نوین و همکاری جهانی با ایران باشد. وی ضمن اشاره به مشکلات اقتصادی کشور گفت: برنامه‌های بین‌المللی برای دستیابی کامل به نتیجه، باید با توجه به ظرفیت‌های داخلی ایران باشد.
زنگنه افزود: بهینه‌سازی مصرف انرژی به دلیل میزان بالای شدت مصرف انرژی در ایران و ضرورت تغییر الگوی مصرف انرژی یکی از مهم‌ترین اقدامات به‌منظور کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشور است که برای دستیابی به این هدف ضرورت دارد تغییراتی در رفتارهای اجتماعی، فردی، برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان کشور به‌ویژه در حوزه اقتصاد انرژی رخ دهد.
در همین رابطه محسن ناصری، مدیر پروژه تغییرات آب‌وهوایی سازمان حفاظت محیط ‌زیست، گفت: «ما جزء ١٠ کشور اول دنیا در تولید گازهای گلخانه‌ای هستیم و به روایتی کشور هفتم هستیم، البته این تولیدکنندگی سابقه زیادی ندارد و مربوط به همین سال‌های اخیر است، واقعیت این است که ما نسبت به فرایندهایی که از قبل داشتیم، در زمینه اثرات مخرب این گازها هنوز با وضعیت بغرنجی مواجه نبوده‌ایم، به همین دلیل خیلی از کشورهای دیگر در این فهرست که تجارب دیگری دارند فعالیت‌هایی انجام داده و از نرخی که انتظار می‌رفت در تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای داشته باشند رفتارهای معتدل‌تری از خودشان نشان دادند و به همین دلیل جایگاه ما در این فهرست بالا رفت».
او می‌افزاید: «تولید گازهای گلخانه‌ای البته معلول یک دولت و دو دولت نیست چراکه از گذشته تا امروز انرژی در کشور ما کالای باارزشی محسوب نمی‌شود، جمعیت رو به رشد است و ما نیاز به تولید شغل داریم، از طرفی نسبت به استفاده و مصرف انرژی بی‌مبالات هستیم و یکی از دلایل این رتبه هم همین است. نکته مهم این است که دنیا از ما انتظار دارد که در سال‌های آینده تمام پتانسیل‌ها یا حداقل غالب پتانسیل‌های ممکن خود را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اجرائی کنیم، انتظار آنها البته فعلا انتظار تعهدی و اخلاقی است و بعد از سال ٢٠٢٠ این انتظار می‌تواند به یک الزام و اجبار تبدیل شود. آنها انتظار دارند ما برای کاهش این گازها، برنامه مشخص بدهیم که البته این اقدامات هزینه‌بر و در برخی موارد هزینه‌هایی در حد چندده‌میلیارددلار لازم دارد».
طبق گفته مدیر پروژه تغییرات آب‌وهوایی سازمان حفاظت محیط ‌زیست، غالب این اقدامات از جنس کاهش مصرف انرژی هستند و البته اقداماتی نیستند که صرفا هزینه‌ای باشند و می‌توانند ارزش افزوده هم داشته باشند، به‌عنوان‌مثال در کشور ما سالانه ٤٠‌میلیون‌مترمکعب گازهای همراه نفت سوزانده می‌شوند که این گازها ارزش اقتصادی دارند چون می‌توان آنها را در نیروگاه‌های کوچکی به کار گرفت و انرژی مفید تولید کرد، اما ما در این سال‌ها هیچ‌وقت به این فکر نکرده‌ایم؛ موانع بوروکراتیک نگذاشته است. در موردی دیگر می‌توان به میزان انرژی پرتی در شبکه توزیع برق اشاره کرد. طبق آمارهای وزارت نیرو این میزان ١٨ درصد است که اگر این عدد به ١٤درصد برسد، حجم قابل‌ملاحظه‌ای از انرژی کشور می‌تواند بهینه‌سازی شده و استفاده مفید پیدا کند. هم‌اکنون میانگین بازده نیروگاه‌های تولید برق کشور ٣٧,٥ درصد است که با توجه به زیرساخت‌های کشور می‌توانیم به‌راحتی آن را تا ٤٦ درصد برسانیم. این البته هزینه‌بر است اما درعین‌حال ارزش‌افزوده هم دارد. ناصری می‌گوید: اقداماتی از این دست اگر انجام بشوند، هم به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کشورمان خواهد انجامید و هم به تولید ارزش افزوده منجر می‌شود.
این مقام مسئول در سازمان محیط ‌زیست همچنین در رابطه با مقدار مطلوب و استانداردی که دنیا در حوزه کاهش گازهای گلخانه‌ای انتظار دارد چنددرصد عدد کنونی است، می‌گوید: «براساس محاسبات سال پایه ٢٠١٠، ما در حدود ٨٥٠‌میلیون‌تن گاز گلخانه‌ای تولید می‌کنیم، اگرچه هنوز سهمی برای ما مشخص نشده است و در جلسه روز یکشنبه در هیأت دولت قرار است درصد کاهش انتشار مشخص شود، اما من معتقدم به شرط اینکه تمام زیرساخت‌ها مهیا شود، بین ١٢ تا ٢٠ درصد می‌توانیم کاهش انتشار داشته باشیم، البته این درصد، درصد جاه‌طلبانه‌ای است و ممکن است به تناسب شرایط و واقعیت‌های موجود در ١٥سال آینده قابل‌دستیابی نباشد چراکه همین الان هم هنوز برخی تحریم‌های ما رفع نشده است.
مدیر پروژه تغییرات آب‌وهوایی سازمان حفاظت محیط ‌زیست همچنین در رابطه با موضع ایران در رابطه با کنفرانس تغییرات اقلیمی پاریس که یک‌ماه دیگر در پاریس آغاز خواهد شد نیز گفت: همین الان خیلی از مقامات محیط ‌زیستی کشورهای دنیا که به ایران سفر می‌کنند در رابطه با موضع ایران در این کنفرانس سؤال می‌پرسند. لازم به ذکر است که ما از یک‌سال پیش به این‌سو با میزبانی محیط ‌زیست و همکاری وزارتخانه‌های نیرو، نفت، صنعت، جهاد کشاورزی و... برنامه‌ریزی و جلساتی داریم و امروز افق کاری کشور را در این زمینه مشخص کرده‌ایم، اگرچه فعلا پتانسیل‌های مالی و زیرساختی کشور زیاد نیست اما در زمینه اهداف خود برنامه مدون داریم و می‌توانیم اعلام کنیم که ایران با دست پر در کنفرانس تغییرات اقلیم پاریس موسوم به COP٢١ شرکت خواهد کرد. ما تا همین امروز بیش از دو‌هزارساعت فقط برای بررسی کارشناسی تغییر اقلیم کشور کار کرده‌ایم.